Ołdrzychowice Kłodzkie: Różnice pomiędzy wersjami

W zakładaniu osady uczestniczyła w większości ludność niemiecka oraz w mniejszym stopniu tubylcza ludność [[Słowianie|słowiańska]]. Wieś lokowano na tzw. "surowym korzeniu", a akcją dowodził jak można przypuszczać niejaki Ulrich, od którego imienia miejscowość wzięła swoją nazwę - ''Ulrichsdorf''<ref>K. Kuchta, ''op. cit.'', s. 24.</ref>. Zasadźca wsi otrzymywał największy przydział ziemi i posiadał wiele przywilejów na ternieterenie osady. Nosił on oryginalny tytuł na ziemi kłodzkiej - [[wolne sędziostwo|wolnego sędziego]]. Do połowy XIV w. nie posiadamy jednak w ogóle wzmianek dotyczących wolnych sędziów w Ołdrzychowicach. Wieś została po założeniu nadana następnie rycerskiemu rodowi [[Knoblauchsdorfowie|Knoblauchsdorfów]] w lenno<ref name=autonazwa3>''Słownik geografii turystycznej Sudetów, op. cit.'', s. 320.</ref>.

W [[1742]] r. na mocy [[pokój wrocławski|pokoju wrocławskiego]] [[Śląsk]] i hrabstwo kłodzkie dostały się pod panowanie pruskie, co ostatecznie zostało usankcjonowane w [[1763]] r. ([[pokój w Hubertusburgu]])<ref> A. i A. Galasowie, ''Dzieje Śląska w datach'', Wrocław 2001.</ref>. Ołdrzychowice dzieliły się na dwie części, co wynikało ze skonfiskowania przez [[Władcy Prus|króla Prus]] [[Fryderyk II Wielki|Fryderyka II Wielkiego]] majątku należącego do Scheckendorfa. Został on następnie podarowany przez niego gen. por. von Lechwaldowi, hr. [[Heinrich August de la Motte Fouqué|de la Motte Fouqué]] i płk. Puttkamerowi, którzy posiadali go do [[1748]] r. W tym okresie we wsi istniały: kościół, 2 dwory, 2 młyny wodne. W [[1749]] r. właścicielką wsi została hr. von Henim, która w [[1761]] r. przekazała majątek synowi, baronowi Karolowi von Henim. W [[1765]] r. jego części wsi zamieszkiwało 26 [[kmieć|kmieci]], 83 [[zagrodnik|ogrodników]] (zagrodników) i 51 chałupników, w tym 17 rzemieślników. Natomiast druga część należała do hr. von Wallisa i zamieszkiwało ją 5 kmieci, 14 ogrodników i 4 chałupników, w tym tylko 1 rzemieślnik<ref>J. Kögler, ''op. cit.'', s. 342-343.</ref>.

Na podstawie wykazu stworzonego przez Zimmermanna możemy dowiedzieć się, że w [[1787]] r. Ołdrzychowice Kłodzkie dzieliły się już na 4 części. Główna z nich należała do barona K. von Henima. Znajdował się tu dwór, 3 folwarki, kościół i szkoła oraz 2 młyny wodne, a mieszkało 26 kmieci oraz 119 zagrodników i chałupników. Drugą część posiadał hr. [[Ludwig Wilhelm von Schlabrendorf]]. Był tu folwark, a mieszkało 5 kmieci i 19 zagrodników oraz chałupników. Trzecią część stanowiło wolne sędziostwo, będące także w posiadaniu von Henima, w którym mieszkało 2 kmieci i 9 zagrodników. Czwartą część posiadał wolny kmieć, w którego włościach mieszkał 1 zagrodnik i 1 chałpunik. Łącznie we wsi było 23 rzemieślników. Do wsi należała ponadto część [[Romanowo (województwo dolnośląskie)|Romanowa]]<ref>F. A. Zimmermann, ''Beytrage zur Beschreibung von Schlesien, Bd. 9'', Breslau 1789.</ref>.

=== Lata 1900-19451900–1945 ===

Na początku [[XX wiek|XX]] w. w części należącej do von Magnisów były już 2 szkoły, przędzalnia lnu, szpital, hotel i nadleśnictwo. W drugiej części miejscowości należącej do hr. von Oppersdorfów, powstała ich secesyjna willa i przędzalnia Löbeckescha. Przy starszej przędzalni znajdowała się elektrownia wodna. Wieś miała nadal spore znaczenie turystyczne. Działała tu grupa i punkt informacyjny [[Kłodzkie Towarzystwo Górskie|Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego]] (GGV). Oprócz hotelu działało 6 gospód. W okresie [[dwudziestolecie międzywojenne|dwudziestolecia międzywojennego]] wieś nosiła tytuł oficjalnego letniska. Nadal działał hotel, parę gospód oraz kwatery prywatne z miejscami noclegowymi. W lecie funkcjonowało kąpielisko nad rzeką. W dolnej części wsi były dwa dwory oraz tartak. W [[1930]] r. dwór Oppersdorfów został przekazany [[Franciszkanki Szpitalneszpitalne|Franciszkankomfranciszkankom Szpitalnymszpitalnym]]<ref name=autonazwa4 />. W latach [[II wojna światowa|II wojny światowej]] działania wojenne nie dotknęły bezpośrednio wsi do czasu przesuwania się frontu w kierunku zachodnim. [[8 maja]] [[1945]] r. do Ołdrzychowic Kłodzkich wkroczyły oddziały [[Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona|Armii Czerwonej]], które w ciągu dwóch dni dokonały dewastacji dóbr rodowych von Magnisów, m.in. paląc wnętrza pałacu i ich bogatą bibliotekę<ref>F. Stein, ''op. cit.'', s. 56.</ref>.

Po 1945 r. wieś utrzymała swój rolniczo-przemysłowy charakter. Ze znacznej części znacjonalizowanego majątku Magnisów (w tym z pałacu) utworzono [[Państwowe Gospodarstwogospodarstwo Rolnerolne|PGR]]. Wielu mieszkańców znajdowało zatrudnienie w ''Zakładach Przemysłu Lnianego "Lech"''„Lech” (dawne zakłady Lindheima). Działała także fila Kłodzkich Zakładów Metalowych ''Kłomet'' i filia Zakładów Elektrotechniki Motoryzacyjnej<ref name=autonazwa4 />. W 1946–1947 założono pod patronatem fabryki klub sportowy ''ZKS "Lech„Lech” Ołdrzychowice''<ref>Dane uzyskane w siedzibie OZPN w Wałbrzychu w 2009 roku.</ref>. W latach 70. XX w. przystąpiono do budowy nowego osiedla bloków mieszkalnych w rejonie ulicy Sportowej orazi oddano tam do użytku nowy budynek szkolny mieszczący się przy ul. Sportowej<ref name=autonazwa2>''Słownik geografii turystycznej Sudetów, op. cit.'', s. 322.</ref>. Niedofinansowanie oraz brak nowych technologii spowodował w kolejnych latach powolny upadek ZPL ''Lech''„Lech”, co widoczne było chociażby w tym, że pracowano jeszcze na sprzęcie z połowy XIX wieku<ref>''Kłodzko. Dzieje miasta'', pod. red. R. Gładkiewicza, Kłodzko 1998, s. 169.</ref>. Przełomem były lata 90. XX w., kiedy w wyniku transformacji gospodarczej zamknięto zakład, a pracę straciło wielu mieszkańców wsi oraz okolicznych miejscowości. W lipcu 1997 r. wieś znacznie ucierpiała w wyniku [[powódź tysiąclecia|powodzi tysiąclecia]]<ref>[http://wroclaw.hydral.com.pl/20604,obiekt.html Zdjęcia na stronie "Dolny Śląsk na dawnej fotografii", (dostęp: 2.11.2010)]</ref>. 11 lat później miało miejsce kolejna powódź, jednak jej skutki nie były tak katastrofalne.

* budynki gospodarcze -– stajnie

* dwór Oppersdorfów z XVIII w, przebudowywany na przełomie XIX i XX wieku. W 1930 roku dwór hrabina von Oppersdorf ofiarowała siostrom zakonnym. Obecnie jest to Dom Macierzysty [[Franciszkanki Szpitalneszpitalne|Sióstrsióstr Franciszkanekfranciszkanek]].

Początki chrześcijaństwa na terenie Ołdrzychowic Kłodzkich owiane są mgłą tajemnicy, która wynika z faktu, iż do naszych czasów nie zachowało się zbyt wiele źródeł dotyczących tego okresu<ref>K. Kuchta, ''op. cit.'', s. 30.</ref>. Pierwsza wzmianka dotycząca ołdrzychowickiej parafii pochodzi z [[1360]] r.<ref>''Geschichtsquellen'', t. 1, s. 167.</ref> Należy jednak domniemywać, że powstała ona wraz z założeniem wsi w pierwszej połowie [[XIV wiek|XIV]] w. z wydzielenia z [[Parafia św. Andrzeja Apostoła w Trzebieszowicach|parafii św. Andrzeja]] w [[Trzebieszowice|Trzebieszowicach]], która powstała jako jedna z pierwszych na [[ziemia kłodzka|ziemi kłodzkiej]], w połowie [[XIII wiek|XIII]] w<ref>K. Bartkiewicz, ''op. cit'', s. 65.</ref>. W [[XVI wiek|XVI]] w. na ternie Ołdrzychowicw KłodzkichOłdrzychowicach pojawili się protestanci, którzy zdołali przejąć tutejszą parafię, a w których rękach znajdowała się do [[XVII wiek|XVII]] w<ref>J. Kögler, ''op. cit.'', s. 336-337.</ref>. Wraz z przejęciem [[Śląsk]]a i ziemi kłodzkiej przez [[Królestwo Prus|Prusy]] w [[1742]] r. ewangelicy mogli swobodnie szerzyć swoją wiarę. Ich liczba we wsi wzrosła wraz z jej rozbudową i uprzemysłowieniem w [[XIX wiek|XIX]] w. W latach 40. tego stulecia wybudowano na jej terenie niewielki kościół ewangelicki, będący filią kłodzkiej parafii ewangelickiej. Swoją posługę pełnił w nim jeden [[pastor]]. W [[1939]] r. Ołdrzychowice zamieszkiwało blisko 2700 mieszkańców, w większości katolików. Ponadto we wsi żyło 145 ewangelików<ref>F. Stein, ''op. cit.'', s. 154.</ref>.

W Ołdrzychowicach Kłodzkich znajduje się dom prowincjonalny [[zakon]]u [[Franciszkanki Szpitalneszpitalne|Franciszkanekfranciszkanek Szpitalnychszpitalnych]], mieszczący się w byłym pałacu Oppersdorfów<ref>[http://www.franciszkanki.pl/sf/sf.php?str=11#oldrzychowice Dane na stronie głównej Zgromadzeniazgromadzenia Franciszkanekfranciszkanek Szpitalnychszpitalnych w Polsce (dostęp: 1.11.2010)]</ref>.

Powierzchnia wsi wynosi 1558 ha, będąc w ten sposób szóstą co do wielkości wsią w gminie Kłodzko, z czego większą część stanowią [[użytki rolne]], z których przeważają [[łąka|łąki]] i [[pastwisko|pastwiska]], natomiast [[las]]y porastają tylko wzniesienia na północy i południu wsi<ref>Dane na styczeń 2008 r., przekazane przez Urząd Gminy Kłodzko do [[Główny Urząd Geodezji i Kartografii|Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii]]</ref>. Użytki rolne, położone na stosunkowo dobrych [[gleba]]ch zajmują szeroką i płaską dolinę Białej Lądeckiej<ref name=autonazwa1 /> Ołdrzychowice Kłodzkie są wsią o charakterze [[osiedle|osiedla]] rolniczo-przemysłowego. W [[1978]] r. znajdowały się tutaj 133 gospodarstwa rolne, ale pełnorolnych było tylko 75. Działał też SKR i [[Państwowe Gospodarstwogospodarstwo Rolnerolne|PGR]] ulokowany w byłym pałacu Magnisów. Wyłącznie z pracy w rolnictwie utrzymywało się 17% ludności czynnej zawodowo. Dziesięć lat później łączna liczba gospodarstw wynosiła tylko 72, ale wyłącznie z pracy na roli utrzymywało się aż 87% mieszkańców. Miejscowość była liczącym się ośrodkiem przemysłowym ziemi kłodzkiej. Działały tu duże zakłady przemysłu lniarskiego "Lech"„Lech” oraz mniejsze zakłady metalowe ("Kłomet") i elektrotechniczne oraz zakłady rzemieślnicze<ref name=autonazwa3 />.

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń – Ołdrzychowice Kłodzkie podlegają pod rejon działania [[straż pożarna|Powiatowej Straży Pożarnej]] oraz [[Policja|Komendzie Powiatowej Policji]] w Kłodzku. Funkcję dzielnicowego sprawuje mł.asp. Maciej Franczak z siódmego rejonu służbowego<ref>[http://www.klodzko.policja.gov.pl/www/index.cgi?cmd=dzielnicowy&did=8 Informacja KPP w Kłodzku, (dostęp: 2.11.2010)].</ref>. WeDziała wsi działa ponadtoteż [[Ochotnicza Straż Pożarna w Ołdrzychowicach Kłodzkich]], powstała już w [[1945]] r., która posiada obecniedysponuje nową [[remiza strażacka|remizęremizą]] mieszczącą się w jednym z budynków należących dawniej do zakładu lniarskiego "Lech"„Lech”<ref>[http://www.osp-oldrzychowice.pl.tl/Historia.htm Informacje na oficjalnej stronie OSP w Ołdrzychowicach Kłodzkich, (dostęp: 1.11.2010)]</ref>.

W Ołdrzychowicach Kłodzkich pierwsze boisko postało w 1. połowie XX wieku za kościołem parafialnym. We wsi od [[1947]] r. działał klub sportowy "Lech"„Lech” Ołdrzychowice, którego najważniejszą sekcją była sekcja piłkarską. Wchodził on w skład [[Ludowe Zespoły Sportowe|Ludowych Zespołów Sportowych]]<ref>''Słownik geografii turystycznej Sudetów, op. cit.'', s. 325.</ref>. W latach 60. XX wieku na potrzeby kluby zostało zbudowane nowe boisko przy ul. Sportowej, którego [[Trawnik|murawa]] została zwieziona specjalnie na ten cel z okolic [[Szczecin]]a<ref>Informacje uzyskane z rozmów z najstarszymi mieszkańcami wsi, które zostały przeprowadzone na potrzeby pracy dyplomowej pt.: ''Dzieje Ołdrzychowic Kłodzkich''.</ref>. Największym sukcesem tej lokalnej drużyny było uczestnictwo w rozgrywkach [[klasa okręgowa|klasy okręgowej]] w latach 80. [[XX wiek|XX]] wieku oraz awans w sezonie 1987/1988 do [[IV liga (piłka nożna)|IV ligi]], z której wkrótce spadła<ref>K. Mielczarek, A. Padewski, ''120 lat piłkarskiej historii Dolnego Śląska'', Wrocław 2012, s. 229.</ref>. W 2007 r. na skutek braku funduszy i kadry zespół został wycofany z rozgrywek [[Klasa B w piłce nożnej|B-klasy]]. We wsi do tej pory istnieje boisko sportowe znajdujące się przy ul. Sportowej. Drużyna piłkarska została reaktywowana w [[2011]] roku jako "Lechia"„Lechia” Ołdrzychowice<ref>Informacja uzyskana w OZPN Wałbrzych w dniu 12.10.2011 roku</ref>.

* [[Johannes Gründel]] (ur. 1929), emerytowany profesor teologii moralnej na [[Uniwersytet LudwigaLudwika MaximilianaMaksymiliana w Monachium|Uniwersytecie Monachijskim]].

* August Marx (1882-1946), pochodził z [[Paszków (województwo dolnośląskie)|Paszkowa]], nauczyciel, dyrygent i kompozytor, a przede wszystkim pisarz, wykorzystujący w swej twórczości motywy regionalne.