Wikipedia

Histamina: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
→‎Rola w organizmie: ujednolicenie formatowania
Linia 100:
|commons =Category:Histamine
}}
'''Histamina''' (''β-imidazolyloetyloamina'') – [[związki organiczne|organiczny związek chemiczny]], [[związki heterocykliczne|heterocykliczna]] [[aminy|amina]] będąca pochodną [[imidazol]]u zawierającą boczny łańcuch [[etyloamina|etyloaminowy]]. Występuje naturalnie w organizmie ludzkim, pełni funkcję [[Mediator (biologia)|mediatora]] procesów zapalnych, mediatora odczynu alergicznego, [[neuroprzekaźnik]]a oraz pobudza wydzielanie [[sok żołądkowy|kwasu żołądkowego]].
 
Została otrzymana po raz pierwszy na drodze chemicznej przez A. Windausa i W. Vogta w roku 1907{{r|Cavanah|Hirschowitz1979}}{{r|Windaus1907}}. W roku 1910 Dale i Laidlaw udowodnili znaczenie histaminy w patomechanizmie [[anafilaksja|anafilaksji]], a w roku 1937 Bovet i Staub opublikowali pierwsze dane na temat skuteczności blokowania [[Receptory histaminowe|receptorów histaminowych]]{{r|Cavanah}}.
Linia 109:
[[Plik:Histidine decarboxylase.svg|thumb|450px|center|[[Dekarboksylacja]] histydyny do histaminy]]
 
Jest magazynowana w formie nieczynnej w ziarnistościach [[bazofile|bazofilibazofil]]i (granulocytach zasadochłonnych) i [[komórka tuczna|mastocytów]] (komórek tucznych znajdujących się w [[Tkanka łączna|tkance łącznej]], przede wszystkim w okolicy [[Układ krwionośny człowieka|naczyń krwionośnych]] i limfatycznych oraz [[nerw]]ów), skąd może być uwalniana w czasie reakcji zapalnej. W żołądku występuje w [[histaminocyty|histaminocytach]] a w [[ośrodkowy układ nerwowy|OUN]] w [[neuron]]ach histaminergicznych.
 
[[Aminy biogenne]] (w tym histamina) występują w wielu artykułach żywnościowych, przede wszystkim wytwarzanych i dojrzewających przy udziale procesów fermentacyjnych, także nieświeżych, lub silnie skażonych mikrobiologicznie. Prekursorami tych amin są [[aminokwasy]] uwalniane z [[białka|białek]] na drodze [[hydroliza|hydrolizy]].
Linia 117:
== Rola w organizmie ==
W wyniku reakcji antygenu z przeciwciałami we krwi człowieka lub pod wpływem czynników niszczących błonę komórki tucznej magazynującej histaminę (np. wskutek zimna lub ucisku a także pod wpływem zmian ph, składu [[jon]]ów i leków pobudzających aktywność histaminy) dochodzi do uwalniania histaminy i rozwoju reakcji zapalnej. Wyzwolona z tkanek histamina wiąże się ze swoistymi receptorami, a następnie ulega przemianie do nieczynnych produktów. Po degranulacji komórek tucznych histamina przenika do naczyń krwionośnych, a jej poziom we krwi rośnie między 2,5 a 5 minutami i wraca do poziomu wyjściowego po 15-30 minutach{{r|Lewandowska}}.
Działanie histaminy opiera się na pobudzaniu receptorów H<sub>'''1'''</sub>, H<sub>'''2'''</sub>, H<sub>'''3'''</sub> i H<sub>'''4'''</sub>
 
Efektem pobudzenia receptorów H<sub>'''1'''</sub> jest:
* zwiększenie przepuszczalność naczyń żylnych zawłośniczkowych, w wyniku czego dochodzi do powstania [[obrzęk]]ów, bladych bąbli, krostek i innych zmian skórnych;
* rozszerzenie [[Układ krwionośny kręgowców|naczyń krwionośnych]], w wyniku czego pojawia się zaczerwienienie, może też wystąpić spadek ciśnienia krwi;
Linia 127:
Histamina wydzielona w dużych ilościach do tkanki podskórnej drażni zakończenia nerwowe, powodując świąd i ból.
 
Efektem pobudzenia receptorów H<sub>'''2'''</sub> jest:
* przyspieszenie [[tętno|tętna]], zwiększenie wydajności serca,
* stymulowanie wydzielanie [[sok trawienny|soków trawiennych]] w [[żołądek|żołądku]].
 
Receptory H<sub>'''3'''</sub> znajdują się w [[ośrodkowy układ nerwowy|OUN]], w [[Podwzgórze|podwzgórzu]]. Histamina odgrywa tam rolę [[neuroprzekaźnik]]a.
Receptory H<sub>'''3'''</sub> modulują syntezę histaminy i jej uwalnianie w [[ośrodkowy układ nerwowy|ośrodkowym układzie nerwowym]] oraz mogą obniżać jej uwalnianie z komórek tucznych i hamować uwalnianie prozapalnych tachykinin z włókien C, bez [[Otoczka mielinowa|otoczki mielinowej]] w [[Drogi oddechowe|drogach oddechowych]]. Efekty pobudzenia receptora H<sub>'''4'''</sub> wymagają dalszych badań{{r|Lewandowska}}.
 
=== Udział w reakcji alergicznej ===
Histamina uczestniczy w zapaleniu alergicznym jako mediator prozapalny nie tylko wczesnej i późnej fazy odczynu, ale prawdopodobnie wpływa także na odległe następstwa choroby w postaci przebudowy dróg oddechowych. W alergicznej reakcji natychmiastowej centralną rolę odgrywa proces aktywacji [[Receptor H1|receptora H<sub>'''1'''</sub>]]. Kontakt z alergenem powoduje wylew histaminy z ziarnistości niektórych ludzkich komórek odpornościowych i silne podrażnienie [[błona śluzowa|błony śluzowej]] [[jelito|jelit]], [[nos]]a, [[Oskrzela|oskrzeli]], [[płuco|płuc]] oraz tkanki skórnej. Odpowiednio do tych lokalizacji wywołuje to: [[Pokrzywka|pokrzywkę]] skórną, [[Biegunka|biegunkę]], [[katar sienny]], astmę, a u niektórych – wstrząs anafilaktyczny, np. wskutek ukąszenia [[Osowate|osy]] czy [[Pszczoła|pszczoły]].
Histamina odpowiada za wystąpienie objawów{{r|Ozga}}:
* [[Alergia|Alergii]] wziewnej i skórnej – wywołuje zaczerwienienie, lokalne ocieplenie, nabrzmienie i bolesny stan zapalny. Rozszerzając małe naczynia krwionośne i zwiększając ich przepuszczalność, powoduje lokalne [[Wysięk (medycyna)|wysięki]] [[osocze krwi|osocza krwi]] i obrzęki (nosa, [[Gardło|gardła]], oskrzeli, a także obrzęk naczynioruchowy i obecność bąbli przy pokrzywce). Drażnienie przez histaminę zakończeń nerwów czuciowych powoduje świąd i doznania bólowe.
* [[astmaAstma oskrzelowa|Astmy]] – jej nagły wylew grozi obrzękiem [[Krtań|krtani]], [[Tchawica|tchawicy]], a w najostrzejszych przypadkach – obrzękiem płuc, co odcina dopływ powietrza. Zmiany te powodują utrudnienia w oddychaniu, które są głównym objawem dychawicy (astmy alergicznej).
* Alergii pokarmowej – jej obecność w jelitach powoduje [[Skurcz mięśnia|skurcz mięśni]] gładkich i wzmożone wydzielania [[sok trawienny|soków trawiennych]]. Podrażniona błona śluzowa [[Jelito cienkie|jelita cienkiego]] reaguje stanem zapalnym wywołującym biegunkę.
* [[Anafilaksja|Anafilaksji]] – po przekroczeniu pewnego progu ilościowego histamina przedostaje się z tkanek do krążenia i może wywołać niebezpieczne reakcje ogólnoustrojowe objawiające się nagłym spadkiem ciśnienia krwi i przyspieszeniem akcji [[Serce|serca]], co może grozić zgonem.
* Przewlekłej alergii (np. całoroczny [[Katar sienny|alergiczny nieżyt nosa]] lub przewlekła [[pokrzywka idiopatyczna]]) – stale uwalniana histamina drastycznie zwiększa przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych wskutek ciągłego drażnienia tzw. [[Receptory histaminowe|receptorów histaminowych H<sub>'''1'''</sub>]]. Przewlekły stan zapalny i drażniące działanie histaminy oraz innych mediatorów powodują stopniową degenerację okolicznych tkanek.
 
Histamina zmienia też właściwości [[Błona komórkowa|błony komórkowej]], wskutek czego do wnętrza komórki dostaje się zbyt dużo jonów [[Wapń|wapnia]] i [[Biologiczne znaczenie pierwiastków|sodu]], co może wywoływać nadmierne skurcze mięśni oskrzeli i stanów zagrożenia życia.
Linia 149:
Histamina jest stosowana w celach diagnostycznych, jako dodatnia [[próba kontrolna]] w badaniach chorób [[Alergia|alergicznych]]. Bywa też stosowana w maściach jako środek powodujący zaczerwienienie i rozgrzanie skóry.
 
Znacznie szersze zastosowanie mają leki przeciwhistaminowe, wypierające histaminę z połączeń z receptorami. Leki antyhistaminowe mogą pomóc w zapobieganiu i leczeniu objawów alergii, a także pospolitego [[Przeziębienie|przeziębienia]]. Mogą również być użyte w leczeniu [[lęk]]u i [[Bezsenność|bezsenności]]. Są one odwracalnymi i konkurencyjnymi blokerami receptora H<sub>'''1'''</sub>. Nie wpływają na receptor H<sub>'''2'''</sub>. Wyróżnia się wśród nich:
* leki przeciwhistaminowe I generacji – nie są selektywne, działają także na inne receptory. Łatwo przenikają do ośrodkowego układu nerwowego, przez co mogą powodować senność, [[otępienie]] i zahamowanie odruchów. Wykazują działanie uspokajające, przeciwwymiotne, a niektóre z nich działają miejscowo znieczulająco. Skutecznie zwalczają miejscowe objawy alergiczne (np. bąble pokrzywkowe, obrzęki i świąd). W zmianach alergicznych ze strony błon śluzowych (jak alergiczny nieżyt nosa i zatok przynosowych, [[eozynofilowe zapalenie przełyku]] czy astma oskrzelowa) nie działają lub działają słabo.
* leki przeciwhistaminowe II generacji – selektywne blokery receptorów H<sub>'''1'''</sub>. Nie działają blokująco na receptory cholinergiczne i inne receptory centralnego i obwodowego układu nerwowego. Nie powodują też [[Sedacja|sedacji]] i innych działań niepożądanych właściwych dla leków I generacji. Najnowsze leki z tej grupy są metabolitami leków I i II generacji. Wyjątkiem jest [[bilastyna]], która stanowi odrębną cząsteczkę. Substancję stosuje się w leczeniu objawowego alergicznego nieżytu nosa (całorocznego i sezonowego) oraz spojówek i pokrzywki. Leki przeciwhistaminowe najnowszej generacji wyróżnia wysoka selektywność receptorowa i wysokie powinowactwo do receptora H<sub>'''1'''</sub>, a także długi [[biologiczny okres półtrwania]] (u bilastyny: 10-14 h) oraz długi czas działania (do 24-26 h) przy regularnym podawaniu leku{{r|Jutel}}.
 
== Zatrucia ==
Linia 165:
* <ref name="CID">{{ChemIDplus|51-45-6|data dostępu=2012-12-16}}</ref>
* <ref name="Hirschowitz1979">{{cytuj pismo | autor = Hirschowitz, B I | tytuł = H-2 Histamine Receptors | czasopismo = Annual Review of Pharmacology and Toxicology | wolumin = 19 | wydanie = 1 | strony = 203-244 | rok = 1979 | doi = 10.1146/annurev.pa.19.040179.001223 |pmid=36826}}</ref>
* <ref name="Jutel">{{cytuj pismo | autor = Marek Jutel, Katarzyna Solarewicz-Madejek | tytuł = Bilastyna – nowy lek przeciwhistaminowy | czasopismo = Alergia | strony = 37–39 | data = 3/2011 | url = http://alergia.org.pl/lek/index.php?option=com_content&task=view&id=298&Itemid=73 }}</ref>
* <ref name="Lewandowska">{{cytuj pismo | autor = A. Lewandowska-Polak, M.L. Kowalski | tytuł = Leki antyhistaminowe w chorobach alergicznych | czasopismo = Przegląd Alergologiczny | wydanie = 2 | wolumin = 1 | strony = 42–47 | data = 2004 | url = http://www.mediton.pl/library/pa_volume-1_issue-2_article-537.pdf }}</ref>
* <ref name="Ozga">{{cytuj stronę | url = http://www.pfm.pl/baza_chorob/alergia/histamina-i-alergia/68 | tytuł = Histamina i alergia | autor = E. Ozga Michalski, A. Danysz | opublikowany = Portal Farmaceutyczno-Medyczny | data dostępu = 2014-09-23 }}</ref>
* <ref name="psc">{{PSChem|strony=163}}</ref>
* <ref name="SA">{{Sigma-Aldrich|MSDS=tak|H7125|Sigma}}</ref>
* <ref name="Windaus1907">{{cytuj pismo | autor = Windaus, A. | autor2 = Vogt, W. | tytuł = Synthese des Imidazolyl-äthylamins | czasopismo = Berichte der deutschen chemischen Gesellschaft | wolumin = 40 | wydanie = 3 | strony = 3691-3695 | rok = 1907 | doi = 10.1002/cber.190704003164 }}</ref>
}}
 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Histamina”