System determinacji płci XY: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
szablon |
trochę tłumaczenia |
||
Linia 1:
[[Plik:Types of sex determination.png|thumb|U różnych gatunków wstępują odmiene [[determinacj płci|systemy determinacji płci]]]]'''System determinacji płci XY''' jest [[determinacja płci|systemem determinacji płci]] występującym u ludzi, większości pozostałych ssaków, u niektórych owadów (''Drosophila''<ref name=":2">Gilbert SF., Developmental Biology. 6th edition, [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK9967/ Chromosomal Sex Determination in ''Drosophila''], Sunderland (MA): Sinauer Associates; 2000, dostęp 20.02.2015</ref>) oraz u niektórych roślin (''Ginko''<ref>Elof Axel Carlson, The 7 Sexes: Biology of Sex Determination, Indiana University Press, 2013, s.79</ref>). W Systemie XY płeć osobnika jest determinowana przez parę [[chromosom płci|chromosomów płci]] (genosomy). Samice posiadają dwa identyczne chromosomy płci (XX) i są nazywane [[płeć homogametyczna|płcią homogametyczną]], natomiast samce posiadają dwa różne chromosomy płci (XY) i są nazywane [[płeć hterogametyczna|płcią heterogametyczną]]<ref name=":1">[http://www.nature.com/scitable/topicpage/the-sex-of-offspring-is-determined-by-6524953 The Sex of Offspring Is Determined by Particular Chromosomes], nature.com, dosęp 20.02.2015</ref><ref>Gilbert SF., Developmental Biology. 6th edition, [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK9967/ Chromosomal Sex Determination in Mammals], Sunderland (MA): Sinauer Associates; 2000, dostęp 20.02.2015</ref>.▼
▲[[Plik:Types of sex determination.png|thumb|U różnych gatunków wstępują odmiene [[determinacj płci|systemy determinacji płci]]]]'''System determinacji płci XY''' jest [[determinacja płci|systemem determinacji płci]] występującym u ludzi, większości pozostałych ssaków, u niektórych owadów (''Drosophila''<ref>Gilbert SF., Developmental Biology. 6th edition, [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK9967/ Chromosomal Sex Determination in ''Drosophila''], Sunderland (MA): Sinauer Associates; 2000, dostęp 20.02.2015</ref>) oraz u niektórych roślin (''Ginko''<ref>Elof Axel Carlson, The 7 Sexes: Biology of Sex Determination, Indiana University Press, 2013, s.79</ref>). W Systemie XY płeć osobnika jest determinowana przez parę [[chromosom płci|chromosomów płci]] (genosomy). Samice posiadają dwa identyczne chromosomy płci (XX) i są nazywane [[płeć homogametyczna|płcią homogametyczną]], natomiast samce posiadają dwa różne chromosomy płci (XY) i są nazywane [[płeć hterogametyczna|płcią heterogametyczną]]<ref name=":1">[http://www.nature.com/scitable/topicpage/the-sex-of-offspring-is-determined-by-6524953 The Sex of Offspring Is Determined by Particular Chromosomes], nature.com, dosęp 20.02.2015</ref><ref>Gilbert SF., Developmental Biology. 6th edition, [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK9967/ Chromosomal Sex Determination in Mammals], Sunderland (MA): Sinauer Associates; 2000, dostęp 20.02.2015</ref>.
System determinacji płci XY jest odwrotnością [[system determinacji płci ZW|systemu determinacji płci ZW]], gdzie samice są płcią heterogametyczną. Występuje on u ptaków, niektórych owadów, wielu gadów oraz u innych zwierząt.
Linia 9 ⟶ 6:
=== Mechanizm ===
Wszystkie zwierzęta posiadają zestaw DNA kodującego cechy dziedziczne takie jak np. płeć. U ludzi, większości ssaków oraz u niektórych innych gatunków dwa chromosomy nazywane [[chromosom X|chromosomem X]] i [[chromosom Y|chomosomem Y]] kodują informację o płci osobnika<ref>[http://www.life.illinois.edu/ib/201/lectures/SexChrom&SexDet.pdf dr S.Cameron; dr K.Hughes, Genetics and Evolution, lecture no 4: Sex Chromosomes and sex determination, life.illinois.edu, dostęp 20.02.2015]</ref>. U tych gatunków jeden lub więcej genów obecnych na chromosomie Y determinuje płeć męską. Osobniki najczęściej posiadają dwa chromosomy płci: dwa chromosomy X determinują płeć żeńską. a para chromosomów X i Y determinują wystąpienie płci męskiej. Zauważyć należy, że niezależnie od ilości chromosomów o płci osobnika decydować będzie obecność lub brak chromosomu Y<ref name=":1" /><ref name=":3">"[http://www.bio.uu.nl/endocrinology/teaching/Sex%20Determinatie.pdf Sex determination and differentiation]" (PDF). ''Utrecht University - Department of Biology''. Ultrecht, Netherlands. dostęp 20.02.2015</ref>.
=== Ludzie ===
Linia 16 ⟶ 13:
Ludzie, podobnie jak niektóre inne gatunki, mogą posiadać układ chromosomów niezgodny ze swoją [[płeć|płcią fenotypową]], tj. XX samce oraz XY samice. Przykładami mogą być: syndrom de la Chapelle (samca XX)<ref>de la Chapelle A (1972). "[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1762158 Analytic review: nature and origin of males with XX sex chromosomes]". Am J Hum Genet 24 (1): 71–105. PMC 1762158. PMID 4622299.</ref> oraz [[zespół niewrażliwości na androgeny]]. Ponadto, możliwe jest wystąpienie nienormalnej ilości chromosomów płci ([[aneuploidia|aneuplodii]]), np w przypadku [[zespół Turnera|zespołu Turnera]] w którym obecny jest jedynie pojedyńczy chromosom X, [[zespół Klinefeltera|zespołu Klinefeltera]] w którym obecne są dwa chromosomy X oraz jeden chromosom Y, czy [[zespół XYY|zespołu XYY]]<ref name=":0" />. Inne, rzadziej wsytępujące układy chromosomów płci to: [[trisomia chromosomu X]], [[tetrasomia chromosomu X]] oraz [[pentasomia chromosomu X]]<ref>Karin Musiołek-Choinski: Polskie nazwy chorób. Studium z terminologii medycznej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1986, s. 147. ISBN 83-229-0183-6.</ref>.
=== Inne gatunki ===
System XY występuje u większości ssaków: płeć męska jest determinowana poprzez obecność chromosomu Y, a jego brak warunkuje rozwój płci żeńskiej<ref name=":3" />.
Gen kodujący białko SRY (ang. ''sex-determining region Y'') determinujące rozwój jąder, niezawierający [[intron|intronów]] znajduje się u ssaków żyworodnych na chromosomie Y<ref>Berta P, Hawkins JR, Sinclair AH, Taylor A, Griffiths BL, Goodfellow PN, Fellous M (listopad 1990). "Genetic evidence equating SRY and the testis-determining factor". ''Nature'' '''348''' (6300): 448–50. Bibcode:1990Natur.348..448B. doi:10.1038/348448A0. PMID 2247149.</ref><ref>Behlke MA, Bogan JS, Beer-Romero P, Page DC. [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8244390 Evidence that the SRY protein is encoded by a single exon on the human Y chromosome]. ''Genomics''. 1993 .09.17(3):736-9.
</ref><ref>Wallis MC, Waters PD, Graves JA; Waters; Graves (June 2008). "Sex determination in mammals - Before and after the evolution of SRY". ''Cell. Mol. Life Sci.'' '''65''' (20): 3182–95. doi:10.1007/s00018-008-8109-z. PMID 18581056.</ref>. Ssaki inne niż ludzie posiadają kilka genów kodujących na chromosomie Y, na którym nie znajdują się wszystkie geny specyficzne dla płci męskiej. U innych gatunków (w tym większości z rodzaju ''Drosophila'') obecność dwóch chromosomów X determinuje płęć żeńską, obecność jednego chromosomu X powoduje rozwój domniemanej łci męskiej. Do rozwoju normalnej płci męskiej niezbędna jest obecność chromosomu Y<ref name=":2" />.
{{Przypisy}}
| |||