Żwirowiec stepowy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Dodanie treści, źródła/przypisy bo był całkowity brak poza IUCN i ITIS, dodanie prawidłowego IUCN id |
|||
Linia 17:
|synonimy =
|status IUCN = NT
|IUCN id =
|wikispecies = Glareola nordmanni
|commons = Category:Glareola nordmanni
}}
'''Żwirowiec stepowy''' (''Glareola nordmanni'') – gatunek średniego [[ptaki|ptaka]] wędrownego z rodziny [[żwirowcowate|żwirowcowatych]] (Glareolidae), zamieszkujący pas od [[delta rzeki|delty]] [[Dunaj]]u, przez [[Ukraina|Ukrainę]] po [[Ałtaj]]. Zimuje w południowej [[Afryka|Afryce]]. Do [[Polska|Polski]] zalatuje sporadycznie.
== Taksonomia ==
Po raz pierwszy gatunek opisał [[Johann Fischer von Waldheim]] w 1842; przydzielił mu [[binominalne nazewnictwo gatunków|nazwę]] ''Glareola nordmanni''; [[holotyp]] pochodził z południowej [[Rosja|Rosji]]{{r|hbwa}}. Obecnie (2015) [[Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny]] utrzymuje podaną nazwę naukową; nie wyróżnia podgatunków{{r|ioc}}.
== Morfologia ==
Długość ciała wynosi 23–26 cm. Na dziób przypada 12–15 mm, ogon 89–117 mm. Skrzydło mierzy 180–216 mm, [[skok (anatomia)|skok]] 34–41 mm, pazur środkowego palca stopy 6–7 mm{{r|pdf}}. Masa ciała wynosi 84–105 g{{r|hbwa}}.
Żwirowce stepowe są podobne do [[żwirowiec łąkowy|żwirowców łąkowych]] (''G. pratincola''). Wierzch ciała ciemny{{r|km}}, w przeciwieństwie do żwirowców łąkowych barwa skrzydła jednolita (bez białej krawędzi). Kremowe podgardle ograniczone jest czarną linią. Ogon rozwidlony, ciemny{{r|km}}. Dziób koloru czarnego z czerwonym zgięciem; barwa czerwona nie sięga nozdrzy{{r|pdf}}. Charakterystyczne, czarne pokrywy podskrzydłowe{{r|km|pdf}}. Samca i samicę można rozróżnić po kolorze [[kantarek|kantarka]] – u samca jest on bardziej czarny. Osobniki młodociane na końcówkach [[lotki (ornitologia)|lotkach]] II rzędu mają wąskie białopłowe końcówki, a pokrywy podskrzydłowe i najbardziej wewnętrzne lotki czarne{{r|pdf}}.
== Zasięg występowania ==
Obszar lęgowy żwirowca stepowego ciągnie się od południowo-wschodniej [[Europa|Europy]] poprzez [[Ukraina|Ukrainę]] do południowo-zachodniej Rosji i północnego [[Kazachstan]]u, sporadycznie gniazduje także na [[Białoruś|Białorusi]], [[Węgry|Węgrzech]] i w [[Azerbejdżan]]ie{{r|hbwa}}. Zimuje w południowej [[Afryka|Afryce]], głównie w [[Botswana|Botswanie]], [[Zimbabwe]], [[Republika Południowej Afryki|RPA]] i [[Namibia|Namibii]]{{r|birdlife}}, rzadko w zachodniej Afryce{{r|hbwa}}.
Ptaki migrujące regularnie są obserwowane na [[Cypr]]ze, w [[Turcja|Turcji]], [[Izrael]]u, [[Iran]]ie, [[Irak]]u, [[Kuwejt|Kuwejcie]], [[Arabia Saudyjska|Arabii Saudyjskiej]], [[Bahrajn]]ie i [[Katar]]ze; ponadto w północnej Afryce, w [[Egipt|Egipcie]], [[Sudan]]ie (także [[Sudan Południowy|Sudanie Południowym]]) i innych krajach, m.in. w [[Kamerun]]ie, [[Rwanda|Rwandzie]]{{r|birdlife}}. W Polsce sporadycznie, obserwowany m.in. w okolicy [[Jawiszowice|Jawiszowic]] (do 1990 widziany czterokrotnie){{r|pl}}.
== Ekologia ==
Podczas sezonu lęgowego żwirowiec stepowy przebywa na otwartym stepie (także wyschniętych mokradłach{{r|km}}); miejsca gniazdowania zawsze leżą w pobliżu wody, niekiedy w wyższej roślinności, niż w przypadku żwirowców łąkowych. Podczas zimowania ptaki zamieszkują piaszczyste wybrzeża rzek, które rzadko są używane przez żwirowce łąkowe. Podobnie jak te ptaki owadożerne żwirowce stepowe podczas zimowania niekiedy zbierają się przy skupiskach szarańczy{{r|pdf}}. Poza tym żywią się także m.in. innymi [[prostoskrzydłe|prostoskrzydłymi]], chrząszczami, latającymi mrówkami, [[termity|termitami]], [[osowate|osami]], ważkami{{r|hbwa}}. Przedstawiciele ''G. nordmannii'' odzywają się głosami niższymi niż u żwirowców łąkowych. Podczas gniazdowania wydają z siebie niskie ''chrr-chrr'', ''kettek'' i charakterystyczne, podobne do sokolego ''płik-kik-kik''. Poza tym w zakres głosów w chodzi ''kritt'', ''krip'' i ''kikiip''{{r|pdf}}.
=== Lęgi ===
[[Plik:Glareola nordmanni MWNH 0276.JPG|thumb|240px|Jaja żwirowca stepowego]]
W czerwcu i sierpniu ptaki zbierają się, by się pierzyć{{r|pdf}}; z zimowisk odlatują we wrześniu; na miejsca gniazdowania przybywają w czerwcu i maju. W okolicach [[Morze Czarne|Morza Czarnego]] gnieździ się w okresie marzec-czerwiec{{r|arkive}}. Gniazduje w koloniach, także w towarzystwie żwirowców łąkowych{{r|pdf}}. Gniazdo stanowi wydrapany w ziemi dołek wyściełany skąpo kawałkami suchych roślin. W zniesieniu 3–4 [[jajo (biologia)|jaja]]. Wysiadują zarówno samiec, jak i samica. Po 5-6 tygodniach od wyklucia młode stają się samodzielne{{r|arkive}}
== Status zagrożenia ==
Przez [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|IUCN]] gatunek klasyfikowany jest jako bliski zagrożenia (NT, Near Threatened) od 2006 (stan w 2015). Wcześniej w latach 2004 i 2000 uzyskał status „brak danych” (DD, Data Deficient), w roku 1994 uzyskał miano gatunku niższego ryzyka/bliskiego zagrożenia, a w 1988 niższego ryzyka/najmniejszej troski{{r|birdlife}}. Przyczyny spadku liczebności są słabo poznane. Przypuszczalnie przyczynia się do tego przekształcanie stepów w obszary rolnicze; w Kazachstanie także i przydeptywanie gniazd przez bydło, a w innych obszarach drapieżnictwo ze strony [[krukowate|krukowatych]]. Na obszarach zimowisk rolnictwo przyczyniło się do degradacji odpowiednich dla żwirowców stepowych obszarów; ponadto kontrola liczebności szarańczy mogła zmniejszyć bazę pokarmową tych ptaków. [[BirdLife International]] wymienia niecałe 100 obszarów uznanych za [[ostoje ptaków IBA]], w których można napotkać żwirowce stepowe{{r|birdlife}}.
== Zobacz też ==
* [[ptaki Polski]]
{{Przypisy
<ref name=birdlife>{{cytuj stronę | url = http://www.birdlife.org/datazone/species/factsheet/22694136 | tytuł = Black-winged Pratincole ''Glareola nordmanni'' | opublikowany = BirdLife International | data dostępu = 3 marca 2015}}</ref>
<ref name=arkive>{{cytuj stronę | url = http://www.arkive.org/black-winged-pratincole/glareola-nordmanni/ | tytuł = Black-winged pratincole fact file | opublikowany = ARKive | data dostępu = 3 marca 2015}}</ref>
<ref name=hbwa>{{cytuj stronę | url = http://www.hbw.com/species/black-winged-pratincole-glareola-nordmanni | autor = Maclean, G.L. | rok = 1996 | tytuł = Black-winged Pratincole (''Glareola nordmanni'') | praca = del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.) (2014). Handbook of the Birds of the World Alive | data dostępu = 3 marca 2015}}</ref>
<ref name=ioc>{{cytuj stronę | url = http://www.worldbirdnames.org/bow/coursers/ | tytuł = Coursers, noddies, gulls, terns, auks & sandgrouse | autor = G. Gill & D. Donsker | opublikowany = IOC World Bird List (v5.1) | data dostępu = 3 marca 2015}}</ref>
<ref name=km>{{cytuj książkę | tytuł = Ptaki Polski i Europy | autor = John Gooders | wydawca = Larousse | rok = 2003 | miejsce = Wrocław | strony = 130 | isbn = 83-89181-51-7}}</ref>
<ref name=pdf>{{cytuj książkę | tytuł = Shorebirds | autor = Marchant, Tony Prater & Peter Hayman | rok = 1986 | wydawca = Christopher Helm | strony = 255-256 | isbn = 978-1-4081-3515-0}}</ref>
<ref name=pl>{{cytuj pismo | url = http://ptakislaska.pl/pdf/PS_8/PS8_101-108.pdf | tytuł = Rzadkie ptaki obserwowane w dolinie Wisły w okolicach Brzeszcz (woj. katowickie) | autor = Zenon Krzanowski | czasopismo = Ptaki Śląska | wolumin = 8 | rok = 1990 | strony = 101-108 | data dostępu = 3 marca 2015}}</ref>
}}
[[Kategoria:Żwirowcowate]]
[[Kategoria:Ptaki
[[Kategoria:Ptaki Europy]]
[[Kategoria:Ptaki Afryki]]
| |||