Ustonogi: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Usunięto kategorię "Pancerzowce"; Dodano kategorię "Ustonogi" za pomocą HotCat
Linia 15:
|commons = Category:Stomatopoda
}}
'''Ustonogie, ustonogi''' (Stomatopoda) - jest to mały, ale bardzo specyficzny [[rząd (biologia)|rząd]] morskich [[Skorupiaki|skorupiaków]] z gromady [[Pancerzowce|pancerzowców]] o stosunkowo prymitywnej budowie z bardzo słabo wykształconym pancerzem, który to jest słabo zesklerotyzowany. Ciało mają wydlużone do długości 34 cm, z bardzo długim [[odwłok|odwłokiem]]iem. Dorosłe skorupiaki prowadzą najczęściej ryjący tryb życia na dnie morza, a [[larwa|larwy]] spotykane są w [[plankton|planktonie]]ie. Dotychczas poznano około 170 [[gatunek (biologia)|gatunków]].
 
'''Ustonogie, ustonogi''' (Stomatopoda) - jest to mały, ale bardzo specyficzny [[rząd (biologia)|rząd]] morskich [[Skorupiaki|skorupiaków]] z gromady [[Pancerzowce|pancerzowców]] o stosunkowo prymitywnej budowie z bardzo słabo wykształconym pancerzem, który to jest słabo zesklerotyzowany. Ciało mają wydlużone do długości 34 cm, z bardzo długim [[odwłok|odwłokiem]]. Dorosłe skorupiaki prowadzą najczęściej ryjący tryb życia na dnie morza, a [[larwa|larwy]] spotykane są w [[plankton|planktonie]]. Dotychczas poznano około 170 [[gatunek (biologia)|gatunków]].
 
== Budowa ciała ==
 
Głowa ustonogich jest stosunkowo duża, natomiast tułów jest słabo rozwinięty. Odwłok stanowi główną masę zwierzęcia. Pierwsze pięć segmentów tułowia słabo jest połączone z głową. Pozostałe trzy segmenty są wolne. Ostateczna segmentacja głowy nie zgadza się z metamerią embrionalną ani metamerią układu nerwowego. Głowa ma dwa pseudosomity wolne (oczny i czułkowy) ruchomo zestawione względem pozostałej części głowy. Przednia rostralna część pancerza, na której osadzone są ''[[czułki|antennae]]'', także jest ruchoma w stosunku do reszty pancerza. [[Żuwaczka|Żuwaczki]] z trójczłonowymi głaszczkami dobrze rozwinięte, natomiast obie pary szczęk są bardzo słabo wykształcone. W pobieraniu pokarmu główną rolę mają szczękonóżki. Są one najlepiej rozwinięte ze wszystkich odnóży, są jednogałęziste. Szczególnie druga para jest silnie rozwinięta i stanowi główny narząd chwytny i zarazem obronny, nadając całemu zwierzęciu swoisty wygląd. Mają one silnie rozwinięty końcowy człon odnóża (dactylopodit) z silnymi kolcami, składający się w zagłębieniu członu przedostatniego (protopoditu) z okładziny. Pozostałe cztery pary też są uzbrojone w zakończenia chwytne, lecz małych rozmiarów. Tego rodzaju narządy chwytne nazywane są pseudoszczypcami. Odnóża wolnych segmentów tułowia są stosunkowo długie i cienkie, dwugałęziste o charakterze pływnym. Odnóża odwłokowe (pleopodia) są krótkie i blaszkowate. Na pięciu pierwszych parach umiejscowione są [[Skrzela (anatomia)|skrzela]]. Szósta para to uropodit, wraz z [[telson]]em, tworzy płetwę ogonową. U samców pierwsza para pleopodiów funkcjonuje jako [[narząd kopulacyjny]].
 
== Układ pokarmowy ==
 
Jelito ma dwa duże gruczoły wątrobo-trzustkowe, złożone z 8-10 ramion i ciągnie się do telsonu. Oprócz tego w części odbytowej uchodzą dwa małe [[uchyłek|uchyłki]], nazywane gruczołami odbytowymi i mają one o charakter wydalniczy.
 
== Układ krążenia ==
Serce jest długie, ciągnie się przez cały tułów i odwłok, ma liczne [[Ostium (biologia)|ostia]] (13 par, z których 6 par znajduje się w części tułowiowej i 7 par w odwłokowej). Oprócz tętnicy głowowej i ogonowej istnieją liczne (15 par) tętnice boczne i grzbieto-brzuszne.
 
Serce jest długie, ciągnie się przez cały tułów i odwłok, ma liczne [[Ostium (biologia)|ostia]] (13 par, z których 6 par znajduje się w części tułowiowej i 7 par w odwłokowej). Oprócz tętnicy głowowej i ogonowej istnieją liczne (15 par) tętnice boczne i grzbieto-brzuszne.
 
== Układ nerwowy i narządy zmysłów ==
 
Układ nerwowy odpowiada segmentacji ciała. Pierwsze 8 zwojów tułowiowych zlane w jedną całość, ostatnie 3 zwoje oddzielne, podobnie jak 6 zwojów odwłokowych. Oko [[pływik|naupliusowe]] zachowuje się też u form dorosłych.
Oczy ustonogich są uznawane za jeden z najbardziej skomplikowanych narządów wzroku w królestwie zwierząt<ref name="InfoAnda">{{cytuj stronę|url=http://en.infoanda.com/link.php?lh=C1ZWWgMBWgFX|tytuł="Shrimp'sShrimp’s eye points way to better DVDs"|data dostępu=2009-10-29}}</ref> - mogą rozpoznawać 12 podstawowych kolorów (oko człowieka 3) oraz rozpoznawać polaryzację światła.
 
== Układ rozrodczy ==
 
Są to organizmy rozdzielnopłciowe. Jajniki są parzyste i wydłużone, mieszczą się w tułowiu i uchodzą w 6 segmencie pojedynczym otworem, natomiast nieparzyste jądra, położone w telsonie, uchodzą w 8 segmencie tułowia parzystymi otworami. Jaja do czasu wylęgu są noszone przez samicę na ostatnich trzech parach szczękonóży. W momencie składania są skupione w grona wydzieliną cementową gruczołów trzech ostatnich segmentów tułowia.
Przechodzą przeobrażenie, po 10-11 tygodniach wylęgają się larwy, tzw. ''erichthus'', bardzo zaawansowane w rozwoju. Po pięciu linieniach, przez stopniowe wykształcenie pleomerów i pleopodiów i uwstecznienie egzopoditów przechodzi w stadium synzoea i zaczyna prowadzić pelagiczny tryb życia. Całkowity rozwój trwa kilka miesięcy.
 
== Ekologia ==
Występują w klimacie tropikalnym i subtropikalnym, sporadycznie w chłodniejszych wodach. Są mieszkańcami strefy przydennej, głównie mórz tropikalnych. Niektóre gatunki sięgają do głębokości 760 m. Występują gatunki mogące żyć w wodach słonawych. Zwykle są mieszkańcami skalistych wybrzeży, raf koralowych, a także i piaszczystego dna.
 
Występują w klimacie tropikalnym i subtropikalnym, sporadycznie w chłodniejszych wodach. Są mieszkańcami strefy przydennej, głównie mórz tropikalnych. Niektóre gatunki sięgają do głębokości 760 m. Występują gatunki mogące żyć w wodach słonawych. Zwykle są mieszkańcami skalistych wybrzeży, raf koralowych, a także i piaszczystego dna.
 
== Przykłady gatunków ==
Linia 49 ⟶ 42:
 
== Znaczenie gospodarcze ==
W większości jadalne, wchodzą w skład wielu potraw, m. in. [[sashimi]] i [[sushi]]. Do celów kulinarnych są używane m. in. ''Squilla desmaresti'' i ''Squilla oratoria''.
 
W większości jadalne, wchodzą w skład wielu potraw, m. in. [[sashimi]] i [[sushi]]. Do celów kulinarnych są używane m. in. ''Squilla desmaresti'' i ''Squilla oratoria''.
 
{{Przypisy}}