Akcent wyrazowy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Dodano synonim akcentu iloczasowego
drobne merytoryczne, poprawa poziomów wypunktowania, wikizacja, źródła/przypisy
Linia 23:
* albo '''ruchomy''' – w różnych formach danego wyrazu może padać na różne sylaby.
 
Obok akcentu wyrazowego wyróżniamywyróżnia się również tzw. '''akcent logiczny''' ('''zdaniowy''') – wymawianie z naciskiem w zdaniu tych wyrazów, które są uważane przez mówiącego za bardziej istotne dla przekazywanej treści. Te ważniejsze części są wysuwane na początek wypowiedzenia lub na jego koniec.
 
== Przykłady w językach ==
;Język polski
[[Fonetyka języka polskiego#Akcent|Akcent wyrazowy w języku polskim]] jest:
* stały pod względem fonetycznym,
Linia 32 ⟶ 33:
* w zasadzie paroksytoniczny,
* proparoksytoniczny w
** niektórych rzeczownikach zakończonych na -yka -ika<ref name="PJ">{{Cytuj stronę | url = http://sjp.pwn.pl/slowniki/-ika.html | tytuł = ika | praca = Poradnia językowa | opublikowany = PWN | data dostępu = 2015-05-21}}</ref>:
** rzeczownikach zakończonych na -yka -ika:
*** ''<u>mu</u>zyka'', ''<u>tech</u>nika''
** liczebnikach zakończonych na -set:
Linia 43 ⟶ 44:
** w czasownikach 1. i 2. osoby liczby mnogiej czasu przeszłego w trybie przypuszczającym:
*** ''zamie<u>ści</u>libyście'', ''odprowa<u>dzi</u>libyśmy''
** proparoksytoniczny lub [[akcent preparoksytoniczny|preparoksytoniczny]] w różnych wyrazach, zwykle pochodzenia obcego, nie zakończonych na -yka ani -ika:
*** ''<u>pre</u>zydent'' lub ''pre<u>zy</u>dent'', ''<u>o</u>pera'' lub ''o<u>pe</u>ra'', ''bib<u>lio</u>teka'' lub ''biblio<u>te</u>ka'', ''uni<u>wer</u>sytet'' (w tym wyrazie akcent preparoksytoniczny występuje tylko w mianowniku liczby pojedynczej - ''uniwersty<u>te</u>tu, -<u>te</u>tach, itd.)
*** ''o<u>ko</u>lica'' lub ''oko<u>li</u>ca''
*** ''w <u>o</u>góle'' lub ''w o<u>gó</u>le''
Akcent poboczny pada z reguły na pierwszą sylabę w wyrazach dłuższych niż trzysylabowe.
 
;Inne języki
W niektórych językach akcent wyrazowy jest [[cecha fonologiczna relewantna|cechą fonologiczną relewantną]], np.: [[język hiszpański|hiszp.]] ''te gusto'' ("lubisz mnie") i ''te gustó'' ("polubiłeś(aś) go/ją"). W innych językach, np. w [[język kałmucki|kałmuckim]] i [[język koreański|koreańskim]] akcent nie występuje w ogóle. Brzmienie tych języków bywa opisywane jako ''słowa wystrzeliwane z karabinu''.