Mitanni: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
int. |
Aryjskie imiona arystokracji |
||
Linia 8:
Mitanni, jak wiele innych państw [[starożytny Bliski Wschód|starożytnego Bliskiego Wschodu]], powstało w wyniku wędrówki ludów w XIX-XVI w. p.n.e. Około 1800-1700 roku p.n.e. plemiona huryckie zamieszkujące [[Wyżyna Armeńska|Wyżynę Armeńską]] zaczęły ekspansję na południe. Przez wieki zajmowały coraz większe połacie [[Anatolia|Azji Mniejszej]] oraz północnej Mezopotamii i Syrii.
Interesujące są [[Ariowie|indo-aryjskie]] powiązania Mitanni. Niektóre imiona władców (co być może dotyczy też ludzi z niższych warstw, o których jednak odnalezione teksty nie wspominają) zdecydowanie mają pochodzenie indo-aryjskie: [[Tuszratta]] – „ten, którego rydwan szaleńczo mknie naprzód”, [[Artatama I|Artatama]] – „ten, którego mieszkaniem jest sprawiedliwość”, [[Szattiwaza]] – „zdobywający łupy”. Również mitannijscy bogowie przypominali (przynajmniej imionami) bogów indo-aryjskich. I tak zdecydowanie indo-aryjskie bóstwo [[Mitra (mitologia)|Mitra]] otrzymało imię „Mitrasil”, [[Waruna]] – „Arunasil”, [[Indra]] – „Indar”, [[Natsajasa]] – „Nsattjana”.▼
Na początku XVI w. p.n.e. hetycki król [[Mursilis I]] zniszczył [[Aleppo|Halab]] ([[Aleppo]]) – stolicę [[Amoryci|amoryckiego]] państwa [[Jamhad]], pokonał Mitanni oraz doprowadził w wyniku najazdu do wygaśnięcia dynastii [[Hammurabi]]ego w [[Babilonia|Babilonie]]. Po powrocie do [[Anatolia|Anatolii]] został zamordowany przez swego szwagra [[Hantili I]], który zajął tron. Niedługo potem najazdy Hurytów i wewnętrzne problemy państwa spowodowały jego skurczenie się do rejonów wokół stolicy. Państwo Hetytów na pewien czas zostało uśpione. O tym, co działo się później, brak wzmianek – aż do połowy XV w. p.n.e. Wpływami w Mezopotamii podzieliło się kilka państw: powoli odbudowujący się Hetyci, potężni lecz uśpieni [[Egipt|Egipcjanie]] oraz [[Elam]]ici, [[Kasyci]] i lud [[Arzawa]]. Mitanni władało ogromnymi ziemiami, obejmującymi północną Mezopotamię, [[Lewant]] i [[Asyria|Asyrię]] – wówczas niewielkie państwo zajmujące obszary wokół miast [[Aszur (miasto)|Aszur]] i [[Niniwa]], które musiało uznać zwierzchność huryckich królów.
Linia 16 ⟶ 14:
Koniec potęgi Mitanni nastąpił, gdy [[Artatama II]] (zapewne brat Tuszratty) nie zgodził się, by [[Tuszratta]] zajmował dłużej tron (objęty zresztą po niewyjaśnionej śmierci ich brata [[Artaszumara|Artaszumary]]). Był jednak zbyt słaby, by móc zdziałać cokolwiek przeciwko władcy. Sprzymierzył się zatem z Hetytami oraz Asyryjczykami. Egipt po śmierci Echnatona był zajęty sprawami wewnętrznymi, a władca [[Babilon]]u ożenił się z córką króla Hetytów. Pozbawiony wsparcia [[Tuszratta]] został zamordowany. W wyniku skomplikowanych sporów o władzę między potomkami Tuszratty i Artatamy II Mitanni uległo podzieleniu pomiędzy Asyryjczyków i Hetytów ok. 1350 r. p.n.e. Asyryjska część Mitanni, znana w tekstach pod nazwą [[Hanigalbat]], zachowała częściową niezależność. Po powstaniu, które miało miejsce około 1270 p.n.e., księstwo Hanigalbat nad Chaburem zostało podbite przez [[Salmanasar I|Salmanasara I]] i zamienione w prowincję Asyrii.
==Powiązania aryjskie i indoirańskie==
Interesujące są [[Ariowie|aryjskie]] powiązania Mitanni.
▲
*Aryjskie imiona arystokracji (z dokumentów mitannijskich, spisanych w języku akadyjskim): Indrota, Subandhu, Purusa, Sauksatra, Sutarana <ref> {{cytuj książkę
|nazwisko= Avari|imię= Burjor |inni= Łukasz Müler (tł.), Cezary Galewicz (red. nauk.)|tytuł= Starożytne Indie
|url= |wydanie= 1|wydawca= [[Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego]]|miejsce= Kraków|rok= 2011|strony=75|rozdział=Indoariowie w epoce wedyjskiej
|seria= [[Ex Oriente (seria wydawnicza)|Ex Oriente]]|isbn= 978-83-233-3099-8|cytat= |data dostępu = }} </ref>.
*Również mitannijscy bogowie przypominali (przynajmniej imionami) bogów indo-aryjskich. I tak zdecydowanie indoirański bóg [[Mitra (mitologia)|Mitra]] otrzymał huryckie imię „Mitrasil”, [[Waruna]] – „Arunasil”, [[Indra]] – „Indar”, Natsajasa – „Nsattjana”.
== Władcy Mitanni ==
Linia 46 ⟶ 55:
* [[Maciej Popko]], ''Huryci'', PIW, Warszawa 1992, ISBN 83-06-02114-2
{{Przypisy}}
[[Kategoria:Państwa starożytne]]
| |||