Prasa gadzinowa: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
wyodrębnienie rozdziału, dodanie kolejnego źródła do definicji
polskie cudzysłowy
Linia 1:
[[Plik:Goniec Krakowski 1943.04.16.JPG|thumb|16 kwietnia 1943 [[Goniec Krakowski]] poinformował czytelników o zbrodni na polskich oficerach w lesie pod [[Smoleńsk]]iem; fragment wystawy przed [[Krzyż Katyński w Krakowie|Krzyżem Katyńskim]] w [[Kraków|Krakowie]], w dniu 18 kwietnia 2010]]
'''Gadzinówka''' – pismo służące za pieniądze niecnej sprawie, korzystające z gadzinowego funduszu<ref>Słowník języka polskiego: Tom 2;Tom 2, 1960</ref>; prasa służącą rządowi zaborcy, okupanta czy systemu totalitarnego<ref>{{Cytuj stronę|url = http://sjp.pwn.pl/szukaj/Gadzinówka|tytuł = Gadzinówka|data dostępu = 2015-03-10|opublikowany = pwn.pl}}</ref>; bliskoznaczne: brukowiec, piśmidło, szmatławiec – powszechne w czasach [[Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945)|okupacji niemieckiej]] i [[Okupacja sowiecka ziem polskich (1939–1941)|sowieckiej]] określenie polskojęzycznej [[Prasa (media)|prasy]], wydawanej przez administrację okupacyjną w [[Generalne Gubernatorstwo|Generalnym Gubernatorstwie]] oraz zachodnich obwodach [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]<ref>[[Grzegorz Hryciuk]], ''Polacy we Lwowie 1939-1944. Życie codzienne.'', Warszawa 2000, wyd. [[Książka i Wiedza]], ISBN 83-05-13148-3, rozdział "Polskojęzyczna„Polskojęzyczna prasa gadzinowa"gadzinowa”, s. 102-105.</ref>, w miejsce zlikwidowanych polskich tytułów prasowych.
 
Współpraca z prasą gadzinową była uznawana przez [[Polskie Państwo Podziemne]] za [[kolaboracja|kolaborację]]. Najbardziej znane tytuły to: "[[Nowy Kurier Warszawski]]", "[[Kurier Częstochowski]]", "[[Goniec Krakowski]]", "[[Dziennik Radomski]]", "[[Goniec Codzienny]]", "[[Ilustrowany Kurier Polski (gadzinówka)|Ilustrowany Kurier Polski]]", "[[Gazeta Lwowska (gadzinówka)|Gazeta Lwowska]]", "[[Fala (miesięcznik)|Fala]]". Gadzinówkami okupanta sowieckiego były "[[Prawda Wileńska]]", "[[Prawda Komsomolska]]", "[[Wolna Łomża]]" i "[[Czerwony Sztandar (periodyk po polsku)|Czerwony Sztandar]]" we [[Lwów|Lwowie]]<ref>[[Grzegorz Hryciuk]], ''Polacy we Lwowie 1939-1944. Życie codzienne.'', Warszawa 2000, wyd. [[Książka i Wiedza]], ISBN 83-05-13148-3, rozdział "Polskojęzyczna„Polskojęzyczna prasa gadzinowa"gadzinowa”, s. 102-105.</ref>.
 
== Pochodzenie nazwy ==
W czasach [[Otto von Bismarck|Ottona von Bismarcka]] utworzono tajny „fundusz gadzinowy” ([[Język niemiecki|niem.]] ''Reptilienfond''), którego celem było pozyskiwanie przychylności dziennikarzy mających rozpowszechniać informacje propagandowe – korzystne z punktu widzenia [[Rozbiory Polski|zaborcy]]. Za pierwszą z takich [[Gazeta|gazet]] w Polsce uchodzi "[[Godzina Polski]]", wydawany podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]] przez proniemieckiego "króla„króla prasy"prasy” na [[Śląsk]]u, [[Adam Napieralski|Adama Napieralskiego]]<ref>{{cytuj książkę|autor=[[Henryk Zieliński]]|tytuł=[[:s:Historia Polski (Henryk Zieliński)|Historia Polski 1914-1939]]|wydawca=Ossolineum|miejsce=Wrocław|data=1983|strony=[[:s:Strona:Zielinski Historia Polski-rozdzial1.djvu/033|39]]|isbn=83-04-00712-6}}. Według [[Jadwiga Dmochowska|Jadwigi Waydel Dmochowskiej]] gazeta była w Warszawie nazywana "Gadziną„Gadziną Polską"Polską”, a potem "gadzinówką"„gadzinówką” ({{cytuj książkę|autor=Jadwiga Weydel Dmochowska|tytuł=Dawna Warszawa : wspomnienia|wydawca=PIW|miejsce=Warszawa|data=1958|strony=476}})</ref>.
 
W latach osiemdziesiątych XX wieku mianem tym określano gazety, które odzyskały prawo publikowania w okresie [[Stan wojenny w Polsce 1981-1983|stanu wojennego]]<ref>Maciej Wilamowski, Konrad Wnęk, Lidia Zyblikiewicz: ''Leksykon polskich powiedzeń historycznych.'' s. 41 ISBN 83-7006-880-4</ref>.