Samora Machel: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: przenosiny kategorii Odznaczeni Wielką Kollaną Orderu Infanta Henryka (Portugalia) do Odznaczeni Wielkim Łańcuchem Orderu Infanta Henryka (Portugalia) |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 17:
| quote =
}}
'''Samora Moisés Machel''' (ur. [[29 września]] [[1933]] w Chilembene w [[Gaza (prowincja)|prowincji Gaza]], zm. [[19 października]] [[1986]] k. [[Mbuzini]] w górach [[Lebombo]]) – [[polityk]] [[Mozambik|mozambijski]]. Współzałożyciel [[FRELIMO]], w latach 1968-1970 dowódca sił zbrojnych organizacji, od 1970 przewodniczący partii. Zwolennik [[państwo socjalistyczne|socjalistycznego]] modelu państwa. Pierwszy [[Prezydenci Mozambiku|prezydent kraju]] od 25 czerwca 1975 do 19 października 1986
{{Osobny artykuł|wojna o niepodległość Mozambiku}}
W latach 60. dołączył do antykolonialnej organizacji [[FRELIMO]]. W 1969 roku w zamachu zorganizowanym przez portugalskie służby bezpieczeństwa w Tanzanii, zginął twórca i przywódca ruchu oporu, [[Eduardo Mondlane]]. Jego następcą został wybrany Machel. Walki prowadzone przez FRELIMO do połowy lat 70. Gdy po [[rewolucja goździków|rewolucji goździków]] w Portugalii, nowe władzy nawiązały dialog z przywódcami Frontu Wyzwolenia Mozambiku, walki ustały i rozpoczęto dialog mozambicko-portugalski. W następstwie rozmów doszło do porozumienia zakładającego niepodległość Mozambiku. FRELIMO przejęło władzę w nowo utworzonym państwie a pierwszym prezydentem państwa został Machel. Wkrótce partia przyjęła program socjalistycznych reform i przeprowadziła [[nacjonalizacja|nacjonalizację]] najważniejszych gałęzi przemysłu. Mozambik w okresie jego rządów wspierał ruch oporu w [[Republika Południowej Afryki|RPA]] i [[Rodezja|Rodezji]] oraz zaoferował im możliwość stacjonowania na obszarze Mozambiku.
{{Osobny artykuł|wojna domowa w Mozambiku}}
W 1976 i 1977 do kraju kilkukrotnie wkroczyła armia rodezyjska która przeprowadziła na terenie kraju akcje militarne skierowane przeciwko [[Afrykański Narodowy Związek Zimbabwe|Afrykańskiej Armii Narodowego Wyzwolenia Zimbabwe]] stacjonującej w Mozambiku za zgodą rządu Machela. W 1977 roku André Matsangaissa - były członek FRELIMO - z inicjatywy rządu Rodezji utworzył opozycyjną organizację [[RENAMO]]<ref>Igreja 2007 s.128.</ref>. Taktyka wojny domowej prowadzona przez RENAMO okazała się skuteczna a rząd w połowie lat 80. stracił kontrolę nad połową obszarów wiejskich<ref>http://www.c-r.org/our-work/accord/mozambique/key-actors.php</ref>. Brutalne metody stosowane przez RENAMO poskutkowały poparciem dla mozambickiego rządu ze strony większości graczy sceny międzynarodowej. Rząd wsparty został wojskowo przez [[Związek Radziecki]] a później także przez [[Francja|Francję]], [[Wielka Brytania|Wielką Brytanię]] i [[Stany Zjednoczone]] (w USA początkowo kręgi konserwatywne lobbowały za wsparciem RENAMO jednak zostało to odrzucone przez Departament Stanu ze względu na raporty ujawniające brutalność RENAMO), wsparcie dla rebeliantów kontynuowały natomiast rasistowskie reżimy Rodezji i RPA<ref>[http://web.archive.org/web/*/http://www.c-r.org/our-work/accord/mozambique/key-actors.php "Our work | Conciliation Resources". C-r.org.]</ref>. Po upadku reżimu rodezyjskiego i utworzeniu w jego miejsce państwa [[Zimbabwe]], nowy rząd składający się z przedstawicieli czarnej większości rozpoczął wspieranie rządu Mozambiku a w 1982 roku dokonał zbrojnej interwencji przeciw RENAMO<ref>"Defence Digest - Working Paper 3". Ccrweb.ccr.uct.ac.za.</ref>. W 1984 roku rząd Afryki Południowej zgodził się, na mocy [[Ugoda Nkomati|ugody Nkomati]], zaprzestać finansowania RENAMO, jeśli rząd Mozambiku zobowiąże się do wydalenia z kraju członków [[Afrykański Kongres Narodowy|Afrykańskiego Kongresu Narodowego]]. Warunki zostały zaakceptowane, ale południowoafrykański reżim w dalszym ciągu finansował i wyposażał rebeliantów. W 1986 roku prezydent zginął w [[katastrofa mozambickiego Tu-134 w RPA|katastrofie lotniczej]]. Według jednej z wersji wypadek, w którym zginął Machel był sprowokowany przez [[apartheid]]owskie władze [[Republika Południowej Afryki|RPA]]<ref>[http://afryka.org/afryka/tam-gdzie-urodzil-sie-samora-machel,news/ afryka.org – ''Tam gdzie urodził się Samora Machel'']</ref>
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* ''Nowa encyklopedia powszechna PWN'', tom 4,
*Igreja, Victor 2007: The Monkey's Sworn Oath. Cultures of Engagement for Reconciliation and Healing in the Aftermath of the Civil War in Mozambique. https://openaccess.leidenuniv.nl/handle/1887/12089
==Linki zewnętrzne==
| |||