Kryzys konstytucyjny w Australii w 1975 roku: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Whitlam1955.jpg|thumb|right|200px|Gough Whitlam, premier do 11 listopada 1975]]

[[Plik:MalcolmFraser1982.JPEG|thumb|right|200px|Malcolm Fraser, premier od 11 listopada 1975]]

Urzędujący od lipca 1974 gubernator generalny [[John Kerr (gubernator generalny)|John Kerr]] uznał, iż sytuacja ta urasta do poważnego kryzysu politycznego, co pozwala mu uruchomić swoje tzw. ''reserve powers'', czyli kompetencje, które w normalnych warunkach gubernator generalny wykonuje tylko w ścisłym porozumieniu z rządem, lecz w sytuacjach szczególnych ma prawo użyć ich samodzielnie. Do kompetencji tych należą m.in. odwoływanie premiera oraz skracanie kadencji parlamentu. Kerr, sam będąc doświadczonym sędzią, byłym prezesem [[Sąd Najwyższy Nowej Południowej Walii|Sądu Najwyższego Nowej Południowej Walii]], dodatkowo konsultował jeszcze swoją interpretację z prezesem federalnego Sądu Najwyższego, [[Garfield Barwick|Garfieldem Barwickiem]], który jednak zanim trafił do tegoż sądu był aktywnym politykiem prawicy<ref name="Lencznarowicz"/>. Barwick przygotował dla Kerra pisemną opinię potwierdzającą jego nadzwyczajne uprawnienia. Konsultacje te były jednak utrzymywane w ścisłej tajemnicy przed premierem, bowiem Kerr obawiał się, iż gdy tylko Whitlam poczuje się zagrożony przez gubernatora, natychmiast poprosi królową [[Elżbieta II|Elżbietę II]] o jego zwolnienie, ta zaś, zgodnie ze zwyczajem konstytucyjnym dającym premierowi kontrolę nad obsadą stanowiska gubernatora generalnego, nie będzie mogła odmówić. Jednocześnie Fraser wywierał na Kerra presję w tej sprawie, grożąc mu publiczną krytyką jego indolencji<ref name="The Age">{{Cytuj stronę | url = http://www.theage.com.au/news/general/nothing-will-save-the-governorgeneral/2005/11/04/1130823401341.html | tytuł = 'Nothing will save the governor-general' | data = 2005-11-05 | opublikowany = theage,com.au | język = en | data dostępu = 2014-02-25}}</ref>.

Fraser zgodził się na takie rozwiązanie. W efekcie Kerr, gdy tylko przybył do niego premier Whitlam, niezwłocznie wręczył mu dymisję, zanim jeszcze Whitlam zdążył formalnie przedstawić wniosek o rozwiązanie parlamentu. Premier zareagował na to osłupieniem i zapytał, czy Kerr konsultował tę decyzję z [[Pałac Buckingham Palace|Pałacem Buckingham]], na co Kerr odparł, iż nie miał takiego obowiązku, a dodatkowo ma opinię sędziego Barwicka. Dla Whitlama było to ogromne zaskoczenie, bowiem wcześniej był pewien lojalności Kerra, nazywał go wręcz "moim wicekrólem"<ref name="Lencznarowicz"/>. Na koniec Kerr życzył ustępującemu premierowi powodzenia w nadchodzących wyborach. Zaraz po wyjściu Whitlama Kerr spotkał się z Fraserem, którego nominował na tymczasowego premiera Australii<ref name="The Age"/>. Wkrótce potem podpisał decyzję o rozwiązaniu parlamentu, którą [[kontrasygnata|kontrasygnował]] już Fraser jako nowy premier. W tym samym czasie posłowie ALP przegłosowali w Izbie Reprezentantów [[wotum nieufności]] dla nowego premiera, lecz gubernator generalny uznał je za nieważne twierdząc, iż parlament ten był już wówczas rozwiązany<ref name="Lencznarowicz"/>. Rozgoryczony Whitlam powiedział w przemówieniu: "Możemy rzec ''Boże, chroń królową'', bo nic nie uchroni gubernatora generalnego". Nazwał też Frasera "kundlem Kerra" (''Kerr's curr'')<ref name="Lencznarowicz"/>.