Wikipedia

Ford Model T: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
historia modelu
poprawa linków do przek., dr. red., +źródła:przypisy, -sz:dopracować:sekcja:źródła, -wielokrotne link. do H. Forda, +nazwa podsekcji, odlinkowanie dat, typo, $→USD, lit., int., LZ:-lang:pl, przeniesienie refów na koniec, WP:SK
Linia 2:
|nazwa = Ford T
|zdjęcie = Late model Ford Model T.jpg
|opis zdjęcia = PierwszyFord samochódmodel produkowanyT seryjnie,– Fordpierwszy modelsamochód T.produkowany seryjnie
|inne nazwy =
|producent = [[Ford Motor Company|Ford]]
|projektant =
|premiera =
|okres produkcji = 1908 – 19271908–1927
|miejsce produkcji =
|poprzednik = [[Ford Model S]]
Linia 13:
|segment =
|typy nadwozia =
|silniki = 2,9 [[litr|L]] [[R4 (silnik)|R4]], [[Silnik dolnozaworowy|SV]] 22,5 [[koń mechaniczny|KM]]/1600 obr/min Maksymalny [[moment siły|moment obrotowy]] 112,5 Nm/900obr./min.
|skrzynia biegów =
|rodzaj napędu =
Linia 32:
|commons = Category:Ford Model T
}}
'''Ford T''' – model [[samochód osobowy|samochodu osobowego]] o prostej konstrukcji, produkowanego przez [[Ford Motor Company]] w latach [[1908]] – [[1927]]1908–1927 w fabrykach Forda na całym świecie. Zastąpił on produkowany wcześniej [[Ford Model S|Model S]], a w [[1927]] roku sam został zastąpiony został nowym [[Ford Model A (1927-1931)|Modelem A]].▼
 
▲'''Ford T''' – model [[samochód osobowy|samochodu osobowego]] o prostej konstrukcji, produkowanego przez [[Ford Motor Company]] w latach [[1908]] – [[1927]] w fabrykach Forda na całym świecie. Zastąpił on produkowany wcześniej [[Ford Model S|Model S]], a w [[1927]] roku sam został zastąpiony nowym [[Ford Model A (1927-1931)|Modelem A]].
 
== Historia modelu ==
[[Plik:1908 Ford Model T.jpg|thumb|left|Reklama Forda Model T z (1908 roku)]]▼
[[Samochód]] Ford Model T powstał w 1908 roku. Jego głównymi konstruktorami byli: [[Henry Ford]], C. Harold Wills, József Galamb i Jenő Farkas. Głównym założeniem [[Henry Ford|Henry'ego Forda]] było stworzenie samochodu dla przeciętnej amerykańskiej rodziny. Dodatkowo auto miało być tanie, o prostej budowie, łatwe w naprawie, proste w prowadzeniu, mieć miękkie zawieszenie i duży prześwit, umożliwiający jazdę po bezdrożach. Koncepcja okazała się trafiona. [[27 września]] [[1908]] roku bramy fabryki [[Piquette Plant]] w [[Detroit]] opuścił pierwszy egzemplarz Forda T. Datę tę uznaje się za początek masowej motoryzacji.▼
[[Plik:Ford T.jpg|thumb|Ford Model T (1914)]]
Wraz ze wzrostem produkcji malała cena pojazdu. Początkowo cena wynosiła 850 $[[Dolar amerykański|USD]], jednak tuż przed przystąpieniem [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]] do [[I wojna światowa|I wojny światowej]], cena spadła poniżej 400 $USD. W latach 20. [[XX wiek]]u cena oscylowała wokół 300 dolarów, przy zarobkach robotnika fabrycznego wynoszących 5 $USD, a w latach 20. 7 $USD dziennie (co stanowiło ok. 150% płacy rynkowej){{fakt|data=2013-03}}. ▼
 
=== Sprzedaż ===
▲[[Plik:1908 Ford Model T.jpg|thumb|left|Reklama Forda Model T z 1908 roku]]
Kształtowanie się ceny i produkcja aut przed przystąpieniem Stanów Zjednoczonych do [[I wojna światowa|I wojny światowej]]: ▼
▲[[Samochód]] Ford Model T powstał w 1908 roku. Jego głównymi konstruktorami byli: [[Henry Ford]], C. Harold Wills, József Galamb i Jenő Farkas. Głównym założeniem [[Henry Ford|Henry'ego Forda]] było stworzenie samochodu dla przeciętnej amerykańskiej rodziny. Dodatkowo auto miało być tanie, o prostej budowie, łatwe w naprawie, proste w prowadzeniu, mieć miękkie zawieszenie i duży prześwit, umożliwiający jazdę po bezdrożach. Koncepcja okazała się trafiona. [[27 września]] [[1908]] roku bramy fabryki [[Piquette Plant]] w [[Detroit]] opuścił pierwszy egzemplarz Forda T. Datę tę uznaje się za początek masowej motoryzacji.
{| class="wikitable" style="text-align:center"▼
 
!Lata
▲Wraz ze wzrostem produkcji malała cena pojazdu. Początkowo cena wynosiła 850 $, jednak tuż przed przystąpieniem [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]] do [[I wojna światowa|I wojny światowej]], cena spadła poniżej 400 $. W latach 20. [[XX wiek]]u cena oscylowała wokół 300 dolarów, przy zarobkach robotnika fabrycznego wynoszących 5 $, a w latach 20. 7 $ dziennie (co stanowiło ok. 150% płacy rynkowej){{fakt|data=2013-03}}.
!Cena (USD)
 
!liczbaLiczba wyprodukowanych aut▼
▲Kształtowanie się ceny i produkcja aut przed przystąpieniem Stanów Zjednoczonych do I wojny światowej:
▲{| class="wikitable"
!lata
!cena [w dolarach amerykańskich]
▲!liczba wyprodukowanych aut
|-
|1909–1910
|1909-1910
|950
|18 664
|-
|1910–1911
|1910-1911
|780
|34 528
|-
|1911–1912
|1911-1912
|690
|78 440
|-
|1912–1913
|1912-1913
|600
|188 220
|-
|1913–1914
|1913-1914
|550
|248 307
|-
|1914–1915
|1914-1915
|490
|308 213
|-
|1915–1916
|1915-1916
|440
|533 921
|-
|1916–1917
|1916-1917
|360
|785 432
|}
W latach wojennych ceny aut nieconieznacznie wzrosły i niecominimalnie spadła wielkość produkcji, ale gdy w latach 1920-19211920–1921 obniżono cenę do 355 dolarów wielkość produkcji osiągnęła 1 250 000 sztuk.
 
Mimo dewizy Henry'ego Forda z [[1914]] roku: "''możesz„możesz otrzymać samochód w każdym kolorze, pod warunkiem, że będzie to kolor czarny''"czarny”, model T nie stracił na powodzeniu. Wyłącznie na czarno malowano go w latach 1914 – [[1926]]1914–1926. Samochód znany był również z różnych pieszczotliwych a nieraz złośliwych określeń. Najbardziej znana, to "''Tin Lizzie"'' ([[język angielski|angtłum.]]: Blaszana Elżunia).
 
Forda T wyprodukowano w liczbie ponad 15 milionów egzemplarzy. Jeżeli chodzi o samochody o jednorodnej, niezmienianej zasadniczo konstrukcji, rekord ten pobił tylko [[Volkswagen Garbus]].
 
== Przyczyny sukcesu ==
[[Plik:Ford assembly line - 1913.jpg|left|thumb|[[Linia produkcyjna]] Forda, [[1913]]]]
Ford T, choć był stosunkowo nowoczesny, nie był najbardziej zaawansowanym technicznie, ani najdoskonalszym samochodem swoich czasów. Nie był też pierwszym samochodem wytwarzanym na [[TaśmaLinia montażowaprodukcyjna|taśmie montażowej]]. Przyczyną jego sukcesu stało się nieustanne dążenie jego twórcy do doskonałości. Metoda wytwarzania auta, która zrewolucjonizowała oblicze przemysłu samochodowego, polegała na jego montażu z gotowych podzespołów na ruchomej taśmie produkcyjnej, przez dwu- lub trzyosobowy zespół pracowników. Początkowo wyprodukowanie jednego egzemplarza modelu T zajmowało około 12 godzin. Dzięki stopniowemu doskonaleniu koncepcji montażu taśmowego czas ten uległ znacznemu skróceniu. Pod koniec produkcji, w 1927 roku wyprodukowanie jednego forda zajmowało ok. 90 minut. Dzięki temu wzrostowi wydajności możliwe było znaczne obniżenie ceny samochodu: z 1000 [[dolar]]ówdolarów w [[1908]] r.roku do niecałych 300 dolarów w 1927 roku [[1927]]. To z kolei stało się w dużej mierze przyczyną jego ogromnej popularności.
 
=== Zamienność części ===
Wówczas nie istniało pojęcie zamienności części. W razie uszkodzenia, należało część wykonać samemu, lub zamówić w fabryce za odpowiednio wysoką kwotę i czekać na realizację zamówienia. [[Henry Ford|Ford]] wraz z modelem T wprowadził zamienność części i odpowiednio je skatalogował. Posiadały one duże tolerancje tak, aby każdy mógł je naprawiać. Jednak większość z nich można było kupić w każdym sklepie żelaznym w Stanach Zjednoczonych i koszt ich zakupu był niższy niż naprawy.
 
=== Niezawodność ===
[[Plik:Ford model t suspension.triddle.jpg|thumb|Przednie zawieszenie Forda T]]
Legendarna trwałość (jak na ówczesne standardy czasów jego produkcji) Forda T wynikała z wysokiej jakości zastosowanych materiałów oraz przemyślanej, niezwykle prostej konstrukcji{{r|econedlink.org-ford-and-model-t}}. Pierwsze egzemplarze samochodu używały w systemie chłodzenia pompy wody. Jednak po wyprodukowaniu kilkuset pojazdów te pompy zastąpiono termosyfonem{{stylr|scmodeltford.org-cooling-problems}}. SamochódModel T nie posiadałmiał [[pompa|pompy paliwa]] olejowej ani pompy paliwa{{r|modeltcentral.com-t-history}}, a zasilanie [[gaźnik]]a odbywało się przy udziale grawitacji. Powodowało to problemy przy podjeździe pod strome wzniesienia, przy niskim stanie paliwa w zbiorniku.{{r|Under Równieżthe system chłodzenia odbywał się bez udziału pompyMulga-Gasteen-s51}}. Zawieszenie Forda składało się ze sztywnych osi, resorowanychamortyzowanych za pomocą ustawionych poprzecznie [[resor]]ów eliptycznych. Mimo swojej prostoty układ zapewniał duży skok kół niezbędny do jazdy po wyboistychwyboistej drogachnawierzchni. Drewniane, szprychowe koła miały średnicę 21 cali i były zaopatrzone w pneumatyczne opony{{r|fordmodelt.net-t}}. Nieskomplikowany układ hamulcowy składał się z zamontowanych na tylnych kołach bębnów{{r|npd.autotraderclassics.com-1928-model-a}} wspomaganych hamulcem działającym na układ przeniesienia napędu{{r|Cow County Chip-shannon-s118}}. Ponieważ [[Henry Ford]] chciał nadać swojemu samochodowi jak najbardziej uniwersalny charakter, tylne piasty zostały skonstruowane tak, aby mogły za pomocą pasa transmisyjnego napędzać wykorzystywane w gospodarstwach rolnych urządzenia. Wystarczyło w tym celu unieść tył auta, zdjąć koła i założyć odpowiedni pas{{r|thehenryford.org-pic-2008}}.▼
{{dopracować|sekcja|źródła=2014-07}}
▲Legendarna trwałość (jak na standardy czasów jego produkcji) Forda T wynikała z wysokiej jakości zastosowanych materiałów oraz przemyślanej, niezwykle prostej konstrukcji.{{styl}} Samochód nie posiadał [[pompa|pompy paliwa]], zasilanie [[gaźnik]]a odbywało się przy udziale grawitacji. Powodowało to problemy przy podjeździe pod strome wzniesienia, przy niskim stanie paliwa w zbiorniku. Również system chłodzenia odbywał się bez udziału pompy. Zawieszenie Forda składało się ze sztywnych osi, resorowanych za pomocą ustawionych poprzecznie [[resor]]ów eliptycznych. Mimo swojej prostoty układ zapewniał duży skok kół niezbędny do jazdy po wyboistych drogach. Drewniane, szprychowe koła miały średnicę 21 cali i były zaopatrzone w pneumatyczne opony. Nieskomplikowany układ hamulcowy składał się z zamontowanych na tylnych kołach bębnów wspomaganych hamulcem działającym na układ przeniesienia napędu. Ponieważ [[Henry Ford]] chciał nadać swojemu samochodowi jak najbardziej uniwersalny charakter, tylne piasty zostały skonstruowane tak, aby mogły za pomocą pasa transmisyjnego napędzać wykorzystywane w gospodarstwach rolnych urządzenia. Wystarczyło w tym celu unieść tył auta, zdjąć koła i założyć odpowiedni pas.
 
=== Prowadzenie ===
Linia 104 ⟶ 101:
Przed uruchomieniem należało zaciągnąć hamulec pomocniczy, co powodowało wciśnięcie lewego pedału do połowy z jednoczesnym wysprzęgleniem. Wciskając pedał do oporu, kierowca załączał pierwszy bieg a puszczając go zupełnie, drugi bieg. Szybkość regulowało się manetką przy kole kierownicy. Podczas jazdy do przodu, wciśnięcie środkowego pedału (jazda do tyłu) powodowało hamowanie pojazdu i dopiero po zatrzymaniu samochód kontynuował jazdę do tyłu. W drugą stronę sytuacja wyglądała analogicznie.
 
System ten sprawdzał się znakomicie, gdy auto się zakopało lub ugrzęzło. Wciskając na przemian pedały lewy i środkowy można było rozbujać auto i łatwo "wyjechać„wyjechać z opresji"opresji”. Ze względu na oryginalną obsługę, w przedwojennej Polsce do prowadzenia Forda T uprawniała osobna kategoria prawa jazdy<ref>'''[[{{r|Witold Rychter]]''' ''Dzieje samochodu'', WKŁ, Warszawa 1979, strona 223</ref>}}.
 
== Budowa ==
[[Plik:Fordsidevalve.jpg|thumb|Silnik Modelu T]]
Samochód oparto na prostej [[rama (samochód)|ramie]] elastycznej, do której montowano [[oś (część maszyny)|oś]] przednią, tylną i [[silnik]]. Napęd stanowił [[silnik spalinowy]], czterocylindrowy, [[silnik czterosuwowy|czterosuwowy]], [[silnik dolnozaworowy|dolnozaworowy]] o pojemności skokowej 2898 cm³ i mocy 22,5 [[koń mechaniczny|KM]]. [[Blok silnika]] odlany był razem z tulejami cylindrowymi. [[Wał korbowy|Wał]] bez przeciwciężarów oparto na trzech łożyskach głównych. Silnik, [[sprzęgło]] i [[skrzynia biegów]] miały jedną miskę olejową. Napęd przekazywany był na tylne koła poprzez skrzynię dwubiegową z [[przekładnia obiegowa|przekładnią planetarną]]. [[Zbiornik paliwa]] znajdował się na ramie, pod przednią kanapą. [[Zawieszenie pojazdu]] opierało się na pojedynczych [[resor]]achresorach piórowych poprzecznych. Konstrukcja ramowa pozwalała na dowolną wręcz zabudowę [[nadwozie|nadwozia]]. Model T z blaszanym nadwoziem otwartym ważył około 540 [[kilogram|kg]] i rozwijał prędkość 65 km/h.
 
=== Przednia szyba ===
Linia 118 ⟶ 115:
=== Skórzana tapicerka ===
[[Plik:1923 Ford Model T UPS interior.jpg|thumb|Wnętrze Modelu T (1923)]]
Początkowo we wnętrzu Forda znajdowała się jedna skórzana kanapa, zaś w 1919 roku w modelu T zamontowano dwie wygodne kanapy obszyte pikowaną skórą<ref>{{Cytuj książkę r| nazwisko = Rizzo | imię = Enzo | tytuł = Samochody | wydawca = Olesiejuk | miejsce = Ożarów Mazowiecki | rok = 2011 | miesiąc = | strony = 44 | isbn = 978Rizzo2011-83-7708-823-4 | język = pls44}}</ref>.
 
=== Czarne nadwozie ===
Model T był produkowany w wielu odmianach nadwoziowych, 2- i 4-drzwiowych, otwartych lub zamkniętych, a także jako [[Samochód ciężarowy|ciężarówka]] i [[nadwozie furgonowe|furgon]]. Wykonane z wysokiej jakości stali nadwozie samochodu było malowane na czarno. Lakier ten wybrano ze względu na jego niską cenę i trwałość. Wbrew obiegowym opiniom, z linii montażowej zjeżdżały czasem auta w innych kolorach, było ich jednak stosunkowo mało.
 
Od momentu wprowadzenia do produkcji Modelu T w październiku 1908 do grudnia tegoż roku zostało wyprodukowanych 307 pojazdów w dwóch wariantach nadwoziowych: ''touring car'' i ''roadster'' (tzn. otwarte nadwozie dwuosobowe). Touring car (określany czasami jako ''double phaeton'' lub ''torpedo'') był oferowany w kolorze czerwonym, roadster zaś w perłowo popielatym. Nieliczne muzea motoryzacyjne posiadają egzemplarze Modelu T z lat 1908-19091908–1909 w ich oryginalnej postaci, m.in. ''[[The Henry Ford|Henry Ford Museum -– Greenfield Village,]]'' Deaborn,([[Dearborn Michiggan(Michigan)|Dearborn]]). Eksponowane w tych muzeach samochody są czerwone. Kolorowe nadwozia oferowano do 1913 roku. W latach 1913-19261913–1926 wszystkie produkowane egzemplarze były w kolorze czarnym. Jeszcze raz do do wielobarwnych nadwozi Ford powrócił w latach 1926-19271926–1927.<ref>{{r|Aleksander Marian Rostocki ''Kochajmy stare gruchoty,'' Wydawnictwo Komunikacji i Łączności'', Warszawa 1977 s. 119-120''</ref>}}
Wiele elementów samochodu, m.in. karoserię i zawieszenie wykonano ze stali z domieszką [[wanad]]u. Zapewniło to konstrukcji znakomitą wytrzymałość przy zachowaniu stosunkowo niewielkiej masy.
 
=== Jednostka napędowa ===
Ford T był napędzany umieszczonym z przodu, 4-cylindrowym silnikiem o pojemności 2,9 l i mocy około 20 KM. O nowoczesności konstrukcji jednostki napędowej może świadczyć blok silnika wykonany jako jednolity odlew (ówczesne silniki miały z reguły oddzielnie odlewane poszczególne cylindry), wyposażenie w [[prądnica|prądnicę]], nowatorski [[układ zapłonowy silnika spalinowego|układ zapłonu]] oraz elektryczny [[rozrusznik silnika spalinowego|rozrusznik]] zamiast powszechnie stosowanej korby. Napęd był przekazywany na tylną oś za pośrednictwem dwubiegowej przekładni planetarnej. Samochód osiągał prędkość maksymalną około 68 km/h i był dość ekonomiczny - zużycie paliwa wynosiło 10-1510–15 l/100 km.
 
== Koniec produkcji ==
Linia 133 ⟶ 130:
 
== Obecność w mediach ==
* ''Ford Model T'' można zobaczyć i nim się poruszać w grze komputerowej [[Mafia: The City of Lost Heaven]], w której występuje on, jako ''Bolt Ace''<ref>{{cytuj grę komputerową r|tytuł = Mafia: The City of Lost Heaven |producent = [[Gathering of Developers]] |wydawca = [[2K Czech|Illusion Softworks]] |data = 2002 |platforma = PC |wersja = |poziom = |język = en pl | cytat = Bolt Ace}}</ref>.
* Samochód wystąpił w filmie "''[[Auta]]"'' jako Gienia.
* Ford T opancerzony o nazwie [[Ford FT-B|FT-B]], biorący udział w wojnie z bolszewikami w 1920, został przedstawiony w komiksie Praga Gada. O Wojnie!<ref>[http://www.{{r|pragagada.pl/-komiks.php Praga Gada. O wojnie!]", Wydawnictwo Fundacji Animacja, Warszawa 2013.</ref>}}
 
{{== Przypisy}} ==
{{Przypisy-lista|l. kolumn = 2|
<ref name="Aleksander Marian Rostocki">Aleksander Marian Rostocki ''Kochajmy stare gruchoty,'' Wydawnictwo Komunikacji i Łączności'', Warszawa 1977 s. 119–120''</ref>
<ref name="Cow County Chip-shannon-s118">{{cytuj książkę | autor = T. R. Shannon | tytuł = Cow County Chip: T. R. “Ticket Ted” Shannon # 4409 California Highway Patrol Officer (retired) | wydawca = AuthorHouse | data = 2013 | strony = 118–119 | isbn = 9781481708111 | data dostępu = 12 czerwca 2015 | url = https://books.google.pl/books?id=TnGHUt0n_9gC&pg=PA118&lpg=PA118#v=onepage&q&f=false}}</ref>
<ref name="econedlink.org-ford-and-model-t">{{cytuj stronę | url = http://www.econedlink.org/lessons/index.php?lid=668&type=student | tytuł = Henry Ford and the Model T: A Case Study in Productivity (Part 1) | opublikowany = econedlink.org | język = en | data dostępu = 2015-06-12}}</ref>
<ref name="fordmodelt.net-t">{{cytuj stronę | url = http://www.fordmodelt.net/model-t-ford.htm | tytuł = The Ford Model T | opublikowany = fordmodelt.net | język = en | data dostępu = 2015-06-12}}</ref>
<ref name="Mafia The City of Lost Heaven">{{cytuj grę komputerową | tytuł = Mafia: The City of Lost Heaven | producent = [[Gathering of Developers]] | wydawca = [[2K Czech|Illusion Softworks]] | data = 2002 | platforma = PC | język = en pl | cytat = Bolt Ace}}</ref>
<ref name="modeltcentral.com-t-history">{{cytuj stronę | url = http://www.modeltcentral.com/Ford-Model-T-history.html | tytuł = Ford Model T History - a brief look at Henry and the car that changed the world | opublikowany = modeltcentral.com | język = en | data dostępu = 2015-06-12}}</ref>
<ref name="npd.autotraderclassics.com-1928-model-a">{{cytuj stronę | url = http://npd.autotraderclassics.com/?article=1928-ford-model-a | tytuł = 1928 Ford Model A / Milestones: NPD Edition | opublikowany = npd.autotraderclassics.com | język = en | data dostępu = 2015-06-12}}</ref>
<ref name="pragagada-komiks">[http://www.pragagada.pl/komiks.php Praga Gada. O wojnie!]", Wydawnictwo Fundacji Animacja, Warszawa 2013.</ref>
<ref name="Rizzo2011-s44">{{cytuj książkę | nazwisko = Rizzo | imię = Enzo | tytuł = Samochody | wydawca = Olesiejuk | miejsce = Ożarów Mazowiecki | rok = 2011 | strony = 44 | isbn = 978-83-7708-823-4 | język = pl}}</ref>
<ref name="scmodeltford.org-cooling-problems">{{cytuj stronę | url = http://www.scmodeltford.org/cooling-system-problems/ | tytuł = Cooling System Problems | autor = E. Meloan | data = lipiec 2000 | opublikowany = scmodeltford.org | język = en | data dostępu = 2015-06-12}}</ref>
<ref name="thehenryford.org-pic-2008">{{cytuj stronę | url = https://www.thehenryford.org/exhibits/pic/2008/08_apr.asp | tytuł = "T" is for Tractor: The Ford Model T on the Farm | autor = Jim McCabe | data = kwiecień 2008 | opublikowany = thehenryford.org | język = en | data dostępu = 2015-06-12}}</ref>
<ref name="Under the Mulga-Gasteen-s51">{{cytuj książkę | autor = Jim Gasteen | tytuł = Under the Mulga: A Bush Memoir | wydawca = Univ. of Queensland Press | data = 2005 | strony = 51 | isbn = 9780702234453 | data dostępu = 12 czerwca 2015 | url = https://books.google.pl/books?id=dcWYmOXqqy8C&pg=PA51&lpg=PA51#v=onepage&q&f=false}}</ref>
<ref name="Witold Rychter Dzieje samochodu">[[Witold Rychter]] ''Dzieje samochodu'', WKŁ, Warszawa 1979, s. 223</ref>
}}
 
== Linki zewnętrzne ==
* [http://oldtimery.com/index.php?option=com_content&view=article&id=326:ford-model-t-w-przedwojennej-polsce&catid=18:stare-samochody&Itemid=1/ Ford Model T w przedwojennej Polsce na Oldtimery.com] {{lang|pl}}
* [http://oldtimery.com/index.php?option=com_content&view=article&id=261:niezwyka-historia-pzwykego-forda-t&catid=18:stare-samochody&Itemid=1/ Niezwykły Ford T na Oldtimery.com] {{lang|pl}}
* [http://olkusz.freehostia.com/ford/index.htm Legendarny model T] {{lang|pl}}
* [http://www.hfmgv.org/exhibits/showroom/1908/model.t.html The Model T] {{lang|en}}
 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Ford_Model_T”