Wikipedia

Jelitkowo: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
uzupełnienia
dodanie niemieckiej nazwy, int., lit., drobne techniczne, drobne redakcyjne
Linia 3:
[[Plik:Gdańsk Jelitkowo - Park Jelitkowski (Restauracja).JPG|thumb|250px|Dawny dom zdrojowy]]
[[Plik:Potok oliwski 3277.jpg|thumb|250px|Ujście [[Potok Oliwski|Potoku Oliwskiego]] do Zatoki Gdańskiej]]
'''Jelitkowo''' ([[Niemieckie nazwy polskich miejscowości|niem.]] ''Glettkau''{{R|MP}}) – nadmorska część miasta [[Gdańsk]]a, położona na [[podział administracyjny Gdańska|osiedlu administracyjnym]] [[Żabianka-Wejhera-Jelitkowo-Tysiąclecia]], z [[przystań morska|przystanią morską]] dla rybaków (pas plaży) i letnim [[kąpielisko|kąpieliskiem]] morskim.
 
== PołożenieNazwa ==
''Jelatkowo'' [[1570]] lub ''Gletkowo'', [[język kaszubski|kaszb.]] ''Jelëtkòwò'' lub też ''Gletkòwò'', ''Jelôtkòwò'', ''Glëtkòwò'', [[język niemiecki|niem.]]: ''Glettkaw'' lub ''Glettkau'', dawniej ''Glotkowo'', ''Gletkowo'', ''Jelitkowo'', ''Jelatkowo'')<ref>Dr F. Lorentz "''Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem"'' (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3)</ref>.▼
Jelitkowo położone jest na północnym krańcu Gdańska nad [[Zatoka Gdańska|Zatoką Gdańską]], nad [[Potok Oliwski|Potokiem Oliwskim]] w miejscu jego ujścia do Zatoki. Leży w mezoregionie [[Pobrzeże Kaszubskie]]. Od zachodu graniczy z pozostałymi częściami osiedla - [[Osiedle Wejhera|Osiedlem Wejhera]] i [[Osiedle Tysiąclecia (Gdańsk)|Osiedlem Tysiąclecia]]. Od południa graniczy z dzielnicą [[Przymorze Wielkie]]. Północna granica Jelitkowa jest granicą miasta, za nią znajduje się [[Sopot|sopockie]] osiedle [[Karlikowo (Sopot)|Karlikowo]].▼
 
28 marca 1949 r. ustalono urzędową polską nazwę miejscowości – Jelitkowo, określając drugi przypadek jako Jelitkowa, a przymiotnik – jelitkowski{{R|MP}}.
== Historia ==
Niemieckie źródła informują o istnieniu w tym miejscu osady rybackiej już w [[1480]]. W [[1570]] miejscowość zajmowała obszar ok. 60 ha, zamieszkiwało tu 20 rybaków i 20 zagrodników<ref>[http://trojmiasto.gazeta.pl/trojmiasto/5,35612,16781166,Wiesz__ze_Jelitkowo_bylo_kiedys_kapieliskiem__Tu_tez.html Galeria zdjęć historycznych]</ref>. W [[1609]] gdańszczanin Georg Hein wybudował w niej młyn, pełniący kolejno funkce papierni, kuźnicy miedzi i żelaza, tartaku, a także młyna zbożowego i kaszowego. W [[XVII wiek]]u powstały kuźnica stali oraz papiernia (zniszczona w [[1734]] przez Rosjan). W [[1847]] nad potokiem stanął młyn zbożowy z trzema kołami wodnymi. W [[1869]] w 12 domach zamieszkiwało 207 osób. Od około [[1875]] Jelitkowo zaczęło przeobrażać się w kurort<ref>{{Cytuj stronę|url=http://historia.trojmiasto.pl/Gdy-w-Jelitkowie-bylo-jeszcze-molo-n39651.html|tytuł=''Gdy w Jelitkowie było jeszcze molo''|opublikowany=historia.trojmiasto.pl|data=18 czerwca 2010|data dostępu=18 czerwca 2010}}</ref>; założono park nadmorski z promenadą, otwarto gospodę i wybudowano dom zdrojowy (1909), a miejscowi rybacy (głównie [[Kaszubi]]) zaczęli wynajmować letnikom pokoje. Uruchomienie w [[1908]] linii tramwajowej do Oliwy i otwarcie rok później [[molo|mola]] przyciągnęło turystów. Do tego mola - aż do zburzenia przez potężny [[sztorm]] w [[1914]] - przybijały statki wycieczkowe z Gdańska i Sopotu. W latach [[1907]]-[[1926]] było częścią [[Oliwa (Gdańsk)|Oliwy]]. W latach 20. XX wieku wybudowano ul. Bursztynową, łączącą Jelitkowo z Sopotem. W [[1925]] zbudowana została w Jelitkowie kaplica należąca do [[bazylika archikatedralna w Gdańsku-Oliwie|parafii katedralnej]]; 1 listopada [[1965]] ustanowiono w Jelitkowie parafię pod wezwaniem św. św. Apostołów Piotra i Pawła. Na miejscu dawnej kaplicy rozebranej w [[1979]] stoi nowy kościół zbudowany w latach [[1976]]-[[1981]] według projektu E. Baranowskiego.▼
 
Nazwa prawdopodobnie wywodzi się od nazwiska pierwszego właściciela i założyciela [[Osada|osady]] -– Jelitko.▼
W [[1995]] r. [[Kablox-Niesłyna Histaria|na pierwszym albumie zespołu]] [[Kury (zespół muzyczny)|Kury]] znalazł się nawiązujący do dzielnicy utwór ''Smażalnia w Jelitkowie'' (słowa napisał [[Tymon Tymański|Ryszard Tymon Tymański]])<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.tymanski.com/index.php?page=smazalnia_w_jelitkowie|tytuł=''Tekst piosenki "Smażalnia w Jelitkowie"''|data dostępu=16 listopada 2011}}</ref>.▼
 
== Położenie ==
W latach 2004–2007 zbudowany został zespół sześciu budynków wielorodzinnych „Apartamenty Nadmorskie”, przy ul. Piastowskiej<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.ingro.pl/castel|tytuł=''”CASTEL” Sp. z o.o''|opublikowany=ingro.pl|data=|data dostępu=}}</ref>.▼
▲Jelitkowo położone jest na północnym krańcu Gdańska nad [[Zatoka Gdańska|Zatoką Gdańską]], nad [[Potok Oliwski|Potokiem Oliwskim]] w miejscu jego ujścia do Zatoki. Leży w mezoregionie [[Pobrzeże Kaszubskie]]. Od zachodu graniczy z pozostałymi częściami osiedla -– [[Osiedle Wejhera|Osiedlem Wejhera]] i [[Osiedle Tysiąclecia (Gdańsk)|Osiedlem Tysiąclecia]]. Od południa graniczy z dzielnicą [[Przymorze Wielkie]]. Północna granica Jelitkowa jest granicą miasta, za nią znajduje się [[Sopot|sopockie]] osiedle [[Karlikowo (Sopot)|Karlikowo]].
 
=== NazwyHistoria historyczne ===
▲Niemieckie źródła informują o istnieniu w tym miejscu osady rybackiej już w [[1480]]. W [[1570]] miejscowość zajmowała obszar ok. 60 ha, zamieszkiwało tu 20 rybaków i 20 zagrodników<ref>[http://trojmiasto.gazeta.pl/trojmiasto/5,35612,16781166,Wiesz__ze_Jelitkowo_bylo_kiedys_kapieliskiem__Tu_tez.html Galeria zdjęć historycznych]</ref>. W [[1609]] gdańszczanin Georg Hein wybudował w niej młyn, pełniący kolejno funkcefunkcje papierni, kuźnicy miedzi i żelaza, tartaku, a także młyna zbożowego i kaszowego. W [[XVII wiek]]u powstały kuźnica stali oraz papiernia (zniszczona w [[1734]] przez Rosjan). W [[1847]] nad potokiem stanął młyn zbożowy z trzema kołami wodnymi. W [[1869]] w 12 domach zamieszkiwało 207 osób. Od około [[1875]] Jelitkowo zaczęło przeobrażać się w kurort<ref>{{Cytuj stronę|url=http://historia.trojmiasto.pl/Gdy-w-Jelitkowie-bylo-jeszcze-molo-n39651.html|tytuł='' Gdy w Jelitkowie było jeszcze molo'' |opublikowany=historia.trojmiasto.pl|data=18 czerwca 2010-06-18 |data dostępu=18 czerwca 2010-06-18}}</ref>; założono park nadmorski z promenadą, otwarto gospodę i wybudowano dom zdrojowy (1909), a miejscowi rybacy (głównie [[Kaszubi]]) zaczęli wynajmować letnikom pokoje. Uruchomienie w [[1908]] linii tramwajowej do Oliwy i otwarcie rok później [[molo|mola]] przyciągnęło turystów. Do tego mola -– aż do zburzenia przez potężny [[sztorm]] w [[1914]] -– przybijały statki wycieczkowe z Gdańska i Sopotu. W latach [[1907]]-–[[1926]] było częścią [[Oliwa (Gdańsk)|Oliwy]]. W latach 20. XX wieku wybudowano ul. Bursztynową, łączącą Jelitkowo z Sopotem. W [[1925]] zbudowana została w Jelitkowie kaplica należąca do [[bazylika archikatedralna w Gdańsku-Oliwie|parafii katedralnej]]; 1 listopada [[1965]] ustanowiono w Jelitkowie parafię pod wezwaniem św. św. Apostołów Piotra i Pawła. Na miejscu dawnej kaplicy rozebranej w [[1979]] stoi nowy kościół zbudowany w latach [[1976]]-–[[1981]] według projektu E. Baranowskiego.
▲Nazwa prawdopodobnie wywodzi się od nazwiska pierwszego właściciela i założyciela [[Osada|osady]] - Jelitko.
 
▲W [[1995]] r. [[Kablox-Niesłyna Histaria|na pierwszym albumie zespołu]] [[Kury (zespół muzyczny)|Kury]] znalazł się nawiązujący do dzielnicy utwór ''Smażalnia„Smażalnia w Jelitkowie''Jelitkowie” (słowa napisał [[Tymon Tymański|Ryszard Tymon Tymański]])<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.tymanski.com/index.php?page=smazalnia_w_jelitkowie|tytuł='' Tekst piosenki "Smażalnia w Jelitkowie"'' |data dostępu=16 listopada 2011-11-16}}</ref>.
▲''Jelatkowo'' [[1570]] lub ''Gletkowo'', [[język kaszubski|kaszb.]] ''Jelëtkòwò'' lub też ''Gletkòwò'', ''Jelôtkòwò'', ''Glëtkòwò'', [[język niemiecki|niem.]]: ''Glettkaw'' lub ''Glettkau'', dawniej ''Glotkowo'', ''Gletkowo'', ''Jelitkowo'', ''Jelatkowo'')<ref>Dr F. Lorentz "Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem" (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3)</ref>
 
▲W latach 2004–2007 zbudowany został zespół sześciu budynków wielorodzinnych „Apartamenty Nadmorskie”, przy ul. Piastowskiej<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.ingro.pl/castel|tytuł='' ”CASTEL” Sp. z o.o'' |opublikowany=ingro.pl|data=|data dostępu=}}</ref>.
 
== Turystyka ==
Na plaży zorganizowano letnie kąpielisko morskie Gdańsk Jelitkowo –, obejmujące 200 m linii brzegowej na wysokości wejścia na plażę nr 71 i 73<ref>Uchwała nr XXXVI/782/13 Rady Miasta Gdańska z dnia 28 marca 2013 r. ws. wykazu kąpielisk (Dz. Urz. Woj. Pomorskiego z 2013 r. poz. 2003)</ref>.
 
Obiekty turystyczne:
Linia 30 ⟶ 32:
 
{{Commonscat|Jelitkowo}}
 
{{Przypisy}} | przypisy =
<ref name="MP">Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 11 lutego 1949 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości. {{Monitor Polski | rok = 1949 | numer = 17 | pozycja = 225}}.</ref>}}
 
== Linki zewnętrzne ==
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Jelitkowo”