System prawny Stanów Zjednoczonych: Różnice pomiędzy wersjami

'''System prawny Stanów Zjednoczonych''' - w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] obowiązuje [[system prawa]] typu [[common law]], wywodzący się bezpośrednio z [[system prawa Wielkiej Brytanii|prawa angielskiego]]. Z uwagi na [[federacja|federacyjny]] charakter państwa, system prawny ma charakter dwustopniowy, w którym stanowe systemy prawne współistnieją z ogólnokrajowym systemem prawa ([[policentryczny system prawa|pluralizm prawa]]).

Przed [[rewolucja amerykańska|rewolucją amerykańską]] na terenie kolonii amerykańskich obowiązywało [[System prawny Anglii|prawo angielskie]]. Zostało ono w dużej mierze zachowane także po uzyskaniu niepodległości. Wyjątkiem były kwestie konstytucyjne, oraz [[prawo rzeczowe|prawa rzeczowego]] (''property law''), mające w systemie angielskim charakter [[feudalizm|feudalny]]. Zrezygnowano również z podziału na ''barristers'' i ''solicitors''. Prawo Stanów Zjednoczonych rozwijało się odtąd samodzielnie, choć nadal pod dużym wpływem prawa angielskiego<ref name="Michaels73"/>.

Prawo w Stanach Zjednoczonych nie jest systemem jednolitym. Składa się na nie prawo federalne o ściśle ograniczonym obszarze normowania, który jednak jest historycznie zmienny. Obok niego funkcjonują systemy prawne 50 amerykańskich stanów, [[Dystrykt Columbia|Dystryktu Columbia]], oraz terytoriów zależnych<ref name="Michaels69"/>. Są one suwerenne we wszystkich obszarach normowania wykraczających poza kompetencje rządu federalnego. Stany przekazały wiele kompetencji prawotwórczych do różnych jednostek podziału administracyjnego (hrabstw, miast, [[township|townships]], dystryktów), lub agencji rządowych. Z tego powodu, również na terenie jednego stanu mogą obowiązywać różne prawa. Autonomicznymi systemami prawnymi są także systemy prawne w [[rezerwat Indian|rezerwatach Indian]].

Duże znaczenie ma jednak również [[prawo ustawowe]] (''statutory law''), ustanawiane przez centralne legislatury (federalną i stanowe). Zdaniem niektórych autorów, rola i ilość regulacji statutowej jest większa niż w krajach o systemie kontynentalnym. ToTym co odróżnia jednak prawo amerykańskie jest niewielki stopień [[kodyfikacja|kodyfikacji prawa]]<ref name="Michaels69"/>. Tzw. [[Kodeks Stanów Zjednoczonych]] jest właściwie kompilacją prawa federalnego i różnic się zasadniczo od kontynentalnych kodyfikacji.

Podobnie jak władza ustawodawcza w Stanach Zjednoczonych, również władza sądownicza nie ma ściśle scentralizowanej postaci. Oprócz sądownictwa federalnego, istnieją więc stanowe systemy sądownictwa<ref name="Michaels69"/>. Sądownictwo stanowe rozstrzyga sprawy nie zastrzeżoneniezastrzeżone dla sądów federalnych. Każdy stan posiada odrębny system sądownictwa, na szczycie którego stoi Najwyższy Sąd Stanowy.

[[Sądy federalne w Stanach Zjednoczonych]] orzekają w sprawach opartych na prawie federalnym oraz są kompetentne do rozstrzygania spraw pomiędzy podmiotami pochodzącymi z różnych stanów. Należą do nich [[Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych]], 13 sądów apelacyjnych (''U.S. Court of Appeal''), oraz 94 sądy obwodowe (''District Court''). Sąd Najwyższy ma kompetencje do uchylania decyzji również sądów stanowych<ref name="Federalcourts"/>. Obok sądów powszechnych funkcjonują także sądy specjalne (''Courts of special jurisdiction''), np. Sąd podatkowy, czy Sąd handlu międzynarodowego.