Twierdza Przemyśl: Różnice pomiędzy wersjami

'''Twierdza Przemyśl''' – potężny zespół obiektów obronnych, jedna z 200 wielkich fortyfikacji stałych istniejących w [[Europa|Europie]] w 1914 roku oraz trzecia co do wielkości [[twierdza]] (po [[Antwerpia|Antwerpii]] i [[Verdun (Moza)|Verdun]])<ref name="rozanski">Jan Rożański: ''Twierdza Przemyśl'', Rzeszów 1983, ISBN 83-03-00025-X.</ref>. Wyróżnia się jednak wśród nich aż trzema [[oblężenie|oblężeniami]] (rzeczy niespotykanej w dotychczasowej historii wojen) oraz najdłuższym okresem oblężenia w oderwaniu od stałego rodzimego [[Front (wojsko)|frontu]] (173 dni). Więcej wytrzymały jedynie; [[Francja|francuska]] [[Bitwa pod Verdun|twierdza Verdun]] oraz [[Imperium Rosyjskie|carska]] niezdobyta [[Twierdza Osowiec]] (203 dni)<ref>Bogusław Perzyk: ''Twierdza Osowiec'', Warszawa 2004, ISBN 83-907405-1-6.</ref>, które jednak nigdy nie walczyły w całkowitym okrążeniu.

Jej budowę rozpoczęto w latach [[Wojna krymska|wojny krymskiej]] (1853-1856), gdy stosunki między [[Imperium Rosyjskie|Rosją]] a [[Cesarstwo Austriackie|Austrią]] uległy znacznemu pogorszeniu, a nowa wojna była nieunikniona. Głównym celem twierdzy miała być obrona [[Brama Przemyska|Bramy Przemyskiej]] na styku [[Kotlina Sandomierska|Kotliny Sandomierskiej]] i [[Karpaty|Karpat]], którą od stuleci wiódł szlak handlowy z [[Polska|Polski]] i Rusi na [[Węgry]]. Jej znaczenie dodatkowo wzrosło, gdy pod koniec XIX wieku [[Przemyśl]] stał się ważnym węzłem [[Transport kolejowy|kolejowym]] i drogowym na trasie z [[Wiedeń|Wiednia]] do [[Lwów|Lwowa]]. Po [[I wojna światowa|I wojnie światowej]] twierdza nie odegrała już ważniejszej roli, z czasem ulegając dewastacji. Jest ona obecnie ważnym zabytkiem południowo-wschodniej [[Polska|Polski]].

W roku 1772, kiedy to dokonano [[I rozbiór Polski|I rozbioru Polski]], [[Królestwo Galicji i Lodomerii|Galicja]] dostała się pod panowanie [[Austria|Cesarstwa Austriackiego]]. Tereny te, nazwane odtąd Królestwem Galicji i Lodomerii stały się ważne ze względów politycznych i militarnych. Pogarszające się stosunki między [[Austria|Austrią]] i [[Rosja|Rosją]], w szczególności po [[Wojna krymska|wojnie krymskiej]], wymusiły rozpoczęcie fortyfikacji austriackich miast.

Po aneksji Galicji, Rada Wojenna Dworu powołała Państwową Komisję Fortyfikacyjną, która wyznaczyła grupę [[oficer (wojsko)|oficerów]] w celu odnalezienia najlepszego miejsca do budowy twierdzy. Pod uwagę brano takie miejscowości jak [[Stryj (miasto)|Stryj]], [[Lwów]], [[Andrychów]], [[Zaleszczyki]] i [[Przemyśl]]. Przemyśl, który w tych latach był małym 10-tysięcznym miasteczkiem, nie był uważany za najlepszego kandydata do budowy twierdzy, która mogła w przyszłości zaważyć o losach Cesarstwa. Jednakże to miasteczko zostało poparte przez majora Sztabu Generalnego, Kwatermistrza [[Emmerlich Blagojevič|Emmerlicha Blagojeviča]], który widział doskonałą możliwość do ''ufortyfikowania Przemyśla po obu brzegach rzeki [[San]], jako głównego placu zaporowego w Galicji do obrony szlaków [[Węgry|węgierskich]]''. Wkrótce kandydatura Przemyśla została poparta przez arcyksięcia Karola oraz Generalnego Dyrektora Inżynierii arcyksięcia Jana, który uznał Przemyśl za ''miejsce łączące cztery główne szlaki komunikacyjne, nie leżące wprawdzie na strategicznie ważnym punkcie. Jednak z przyczyn politycznych – jeśli nie chce się oddać tej prowincji i mieć mocną pozycję – proponuje się ufortyfikować go''. W ten sposób doszło do przedstawienia propozycji budowy twierdzy w Przemyślu cesarzowi [[Franciszek Józef I|Franciszkowi Józefowi]], który już w 1871 podjął decyzję o rozpoczęciu prac budowlanych.

Po przegranych bitwach pod Lwowem (6 września 1914) oraz [[Rawa Ruska|Rawą Ruską]] (11 września), Naczelne Dowództwo Austriackie nakazało odwrót w dniu 12 września 2, 3 i 4 Armii za linię Sanu przez Przemyśl. Twierdza miała za zadanie odeprzeć rosyjskie natarcie i zabezpieczyć odwrót wojsk austriackich. Po odrzuceniu żądania poddania i kapitulacji twierdzy, wojska rosyjskie przeprowadziły szturm.

2 kwietnia 1915 do Przemyśla przybył car [[Mikołaj II Romanow|Mikołaj II]] w celu osobistego odwiedzenia zdobytej twierdzy oraz uhonorowania zdobywców. Każdy żołnierz otrzymał w nagrodę 5 [[rubel|rubli]], a oficerowie zostali odznaczeni [[order]]amiorderami.