Karol Pollak (drukarz): Różnice pomiędzy wersjami

Pochodził z rodziny na [[Morawy|Morawach]]. Był synem Jędrzeja i Anny (z domu Geislig bądź Gneslig). Wyuczył się zawodu drukarza. Został wdowcem (jego żoną była Józefa z domu Pobraselka). W drodze przypadku 1848 przybył do [[Sanok]]a i osiadł w tym mieście<ref>[[Alojzy Zielecki]], ''Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku, W epoce autonomii galicyjskiej'', w: ''[[Sanok. Dzieje miasta]], Praca zbiorowa pod redakcją [[Feliks Kiryk|Feliksa Kiryka]]'', Kraków 1995, s. 450.</ref>. W 1848 założył w tym mieście jedną z nowych drukarń na terenie południowej Galicji w okresie [[Autonomia galicyjska|autonomii galicyjskiej]] bliskim [[Wiosna Ludów|Wiośnie Ludów]] (drukarnie zakładali wówczas w 1840 [[Franciszek Skirski]] w [[Rzeszów|Rzeszowie]], w 1849 [[Józef Pisz]] w [[Nowy Sącz|Nowym Sączu]], w 1857 [[Atanazy Rusinowski]] w [[Jasło|Jaśle]]). Jako pierwsze wydawnictwo zostało wydane „Wolność – Równość – Braterstwo” w 1848; w tym roku wychodziły także inne patriotyczne pisma i odezwy. Po upadku Wiosny Ludów Pollak wydawał tabele statystyczne, ogłoszenia, formularze. Od kwietnia 1855 wydawał serię 28 dzieł z XVI i XVII wieku pt. „Biblioteka Polska”, a także „Księgozbiór polski” (od 1857). Ponadto wydawał druki zarówno w języku polskim jak i niemieckim. Później był wydawcą podręczników polskich, na zlecenie [[Karol Wild|Karola Wilda]], z którym współpracował. Drukarnia działała na zasadzie spółki zawartej pomiędzy drukarzem i wydawcą. W pierwszych latach korzystano z jednej prasy drewnianej, jednak potem sprowadzono maszyny nowego typu, które działały do 1905. Liczba pracowników drukarni wzrosła do kilkunastu, pracami redaktorskimi kierował K. J. Turowski (po nieporozumieniach ok. 1855-1856 wyjechał do Przemyśla), współpracownikiem był także ukraiński poeta [[Platon Kostecki]] (od 1855 mieszkający w Sanoku).

W 1861 Karol Pollak otworzył obok drukarni księgarnię komisową i wypożyczalnię książek, dysponującą 1760 pozycjami, w tym ok. 1000 w języku polskim (a także niemieckimi i francuskimi<ref>Tomasz Opas, ''Szkolnictwo i życie kulturalne, W czasach zaborów i niewoli'', w: ''[[Sanok. Dzieje miasta]], Praca zbiorowa pod redakcją [[Feliks Kiryk|Feliksa Kiryka]]'', Kraków 1995, s. 334.</ref>). Jego książnica uchodzi za najstarszą w mieście<ref>[[Alojzy Zielecki]], ''Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku, W epoce autonomii galicyjskiej'', w: ''[[Sanok. Dzieje miasta]], Praca zbiorowa pod redakcją [[Feliks Kiryk|Feliksa Kiryka]]'', Kraków 1995, s. 451.</ref>. Od 1868 do 1869 Pollak był wydawcą pisma „Reforma”, którego poziom pozytywnie ocenił [[Józef Ignacy Kraszewski]]. Łącznie od 1848 do 1870 drukarnia Karola Pollaka wydała ok. 125 tys. książek nakładem własnym i ok. 50 tys. pozycji z nakładów obcych. Funkcjonowanie drukarni miało znaczący wpływ na życie kulturalne mieszkańców miasta i okolic, a sam Pollak aktywnie włączył się w życie narodowe zyskując uznanie.

Pełnił funkcję członka rady miejskiej (wydziału) Sanoka: w latach 1850-1865<ref>Tomasz Opas, ''Zagadnienia kulturalne, W czasach zaborów i niewoli'', w: ''[[Sanok. Dzieje miasta]], Praca zbiorowa pod redakcją [[Feliks Kiryk|Feliksa Kiryka]]'', Kraków 1995, s. 334.</ref>, później wybrany radnym miejskim w 1867<ref>[[Alojzy Zielecki]], ''Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej'', w: ''[[Sanok. Dzieje miasta]], Praca zbiorowa pod redakcją [[Feliks Kiryk|Feliksa Kiryka]]'', Kraków 1995, s. 373.</ref>, 1870<ref>[[Alojzy Zielecki]], ''Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej'', w: ''[[Sanok. Dzieje miasta]], Praca zbiorowa pod redakcją [[Feliks Kiryk|Feliksa Kiryka]]'', Kraków 1995, s. 374.</ref> (w tym od 1872 do 1873 pełnił urząd zastępcy [[Burmistrzowie i zarządcy Sanoka|burmistrza Sanoka]] [[Cyryl Jaksa Ładyżyński|Cyryla Jaksy Ładyżyńskiego]]<ref>[[Alojzy Zielecki]], ''Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej'', w: ''[[Sanok. Dzieje miasta]], Praca zbiorowa pod redakcją [[Feliks Kiryk|Feliksa Kiryka]]'', Kraków 1995, s. 374-375.</ref>, w 1872<ref>{{Cytuj pismo | autor = Marta Szramowiat | tytuł = Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka okresu galicyjskiego. Główne zadania i działalność Rady Miejskiej w Sanoku | czasopismo = Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej | wydawca = Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej” | strony = 19 | issn = 1731-870X | data = Sanok: 2008}}</ref>, 1878<ref>{{Cytuj pismo | autor = Marta Szramowiat | tytuł = Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka okresu galicyjskiego. Główne zadania i działalność Rady Miejskiej w Sanoku | czasopismo = Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej | wydawca = Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej” | strony = 20 | issn = 1731-870X | data = Sanok: 2008}}</ref> (reprezentant I koła wyborczego<ref>[[Alojzy Zielecki]], ''Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej'', w: ''[[Sanok. Dzieje miasta]], Praca zbiorowa pod redakcją [[Feliks Kiryk|Feliksa Kiryka]]'', Kraków 1995, s. 378.</ref>). W 1871 został przewodniczącym komisji powołanej celem budowy kościoła na [[Posada (Sanok)|Posadzie Olchowskiej]]<ref>[[Alojzy Zielecki]], ''Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej'', w: ''[[Sanok. Dzieje miasta]], Praca zbiorowa pod redakcją [[Feliks Kiryk|Feliksa Kiryka]]'', Kraków 1995, s. 376.</ref>. Zasiadł w składzie komitetu budowy pomnika dla uczczenia 300-lecia [[Unia lubelska|unii lubelskiej]] (1569–1869), umieszczonego 11 sierpnia 1869 na placu Maryi Panny (obecna [[Ulica Grzegorza z Sanoka w Sanoku|ulica Grzegorza z Sanoka]])<ref>[[Alojzy Zielecki]], ''Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej'', w: ''[[Sanok. Dzieje miasta]], Praca zbiorowa pod redakcją [[Feliks Kiryk|Feliksa Kiryka]]'', Kraków 1995, s. 375.</ref> i organizował obchody tego wydarzenia w Sanoku (ponadto także [[Jan Zarewicz]], Szymon Drewiński, Saul Pinales<ref>[[Alojzy Zielecki]], ''Życie kulturalne. Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku, W epoce autonomii galicyjskiej'' w: ''[[Sanok. Dzieje miasta]], Praca zbiorowa pod redakcją [[Feliks Kiryk|Feliksa Kiryka]]'', Kraków 1995, s. 462.</ref>.

Jego żoną została sanocka mieszczanka, Maria, z domu Zaremba (1852-1911)<ref>{{Cytuj pismo | autor = | tytuł = Kronika | czasopismo = Tygodnik Ziemi Sanockiej | strony = 3 | data = Nr 42 z 8 października 1911 | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=58369&}}</ref><ref>[[Alojzy Zielecki]], ''Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku, W epoce autonomii galicyjskiej'', w: ''[[Sanok. Dzieje miasta]], Praca zbiorowa pod redakcją [[Feliks Kiryk|Feliksa Kiryka]]'', Kraków 1995, s. 450.</ref>. Mieli 11 dzieci, z których troje zmarło w dzieciństwie, a dwoje przed 1880. Ich synami byli Michał (z wykształcenia handlowiec, redaktor „Gazety Sanockiej”<ref>{{Cytuj pismo | autor = | tytuł = Kronika. Wiadomości osobiste | czasopismo = Gazeta Sanocka | strony = 3 | data = Nr 73 z 23 sierpnia 1896 | url = http://sanockabibliotekacyfrowa.pl/dlibra/docmetadata?id=319&}}</ref> od 1895 i „Tygodnika Sanockiej” od 1912 do 1914<ref>{{Cytuj książkę | tytuł = Rocznik Sanocki 1986 | wydawca = Towarzystwo Rozwoju i Upiększania Miasta Sanoka | miejsce = Rzeszów | data = 1988 | strony = 35 | isbn = 83-03-02288-1 | tom = VI | tytuł tomu = 1986 | rozdział = Karol Pollak – typographus sanocensis i dzieje jego drukarni | nazwisko r = [[Jadwiga Zaleska]] | url = http://sanockabibliotekacyfrowa.pl/dlibra/docmetadata?id=52}}</ref>) i [[Karol Pollak (elektrotechnik)|Karol]] (1859-1928), elektrotechnik, przedsiębiorca i wynalazca. Po osiedleniu w Sanoku Karol Pollak zamieszkał w domu pod numerem 91, a po zawarciu małżeństwa pod numerem 254.

* {{Cytuj książkę | tytuł = [[Sanok. Dzieje miasta'']], Praca zbiorowa pod redakcją [[Feliks Kiryk|Feliksa Kiryka]] | wydawca = Secesja | miejsce = Kraków | data = 1995 | isbn = 83-86077-57-3}}

[[Kategoria:Radni Sanoka (autonomia galicyjska)]]