Wąwolnica (powiat puławski): Różnice pomiędzy wersjami

Według legendy ok. [[VII wiek|VII w.]] n.e. (niektóre źródła wspominają, że był to prawdopodobnie [[721]] rok) z [[Kraków|Krakowa]] miał przypłynąć Wisłą [[Krak|książę Krak]]. Zwiedzając okolicę, natrafił na miejsce obecnej Wąwolnicy, której nadał imię Wawelnica – od nazwy swojej siedziby. Stąd miał wziąć się w [[Herb Wąwolnicy|herbie wsi]] Krak, zabijający smoka. Tak naprawdę herb przedstawia [[święty Jerzy|św. Jerzego]])<ref>K. Pisarek_MałyszekPisarek-Małyszek, ''Wąwolnica w średniowieczu'', Lublin 2007.''</ref>.

Wąwolnica jest jedną z najstarszych osad w [[Małopolska|Małopolsce]] (początkowo w [[województwo sandomierskie (I Rzeczpospolita)|ziemi sandomierskiej]], a następnie w [[Lubelszczyzna|ziemi lubelskiej]]). Razem z [[Bochotnica|Bochotnicą]] tworzyła wówczas centrum jakiejś jednostki administracyjnej. O wiekowej metryce miejscowości może świadczyćświadczy dokument -– rękopis z 1027 roku przechowywany w klasztorze na [[Łysa Góra (Góry Świętokrzyskie)|Świętym Krzyżu]]. W nim to napisano: ''W roku 1027 Ojcowie naszego klasztoru robili parafialną posługę w nowo założonej i świeżo do Wiary Świętej nawróconej osadzie Wawelnica''. Ślady pierwszej bytności tu ludzi pochodzą jeszcze z [[mezolit|epoki kamienia łupanego]].

* W [[XIII wiek|XIII]] w. istniał już [[gród]] obronny leżący przy ważnym gościńcu handlowym wiodącym od przeprawy na [[Wisła|Wiśle]] w okolicy dzisiejszego [[Kazimierz Dolny|Kazimierza Dolnego]], przez [[Rzeczyca (powiat puławski)|Rzeczycę]], Wąwolnicę do [[Lublin]]a.

* W kronice parafialnej zapisano opowieść przekazywaną w wąwolnickiej tradycji o początku kultu [[Chrześcijaństwo|chrześcijańskiego]] na tych terenach: ''Strasznym był rok 1278 dla Polski. [[Mongolskie najazdy na Polskę|Nawała tatarska]] zalała ją całą. Ziemia Lubelska najwięcej od innych spustoszeniu uległa, wtedy w głąb kraju krocie spieszyły barbarzyńskie zagony, tu zakładały główne swoje obozowiska, tu zwozili łupy świeżą krwią zbroczone. Spędzane krocie nieszczęśliwych jeńców przeznaczonych na niewolników chana''. Po wielkich spustoszeniach [[Lublin]]a kolej przyszła na położoną od niego o 4 mile drogi Wąwolnicę. Od tego zdarzenia datuje się także początek kultu [[Matka Boska Kębelska|Matki Boskiej Kębelskiej]].

* Przed 1370 r. wieś uzyskała [[prawa miejskie]] [[prawo magdeburskie|magdeburskie]], stając się miastem królewskim, na najstarszej pieczęci miejskiej nazwa brzmiała ''Königsberg ''<ref>"na„na pieczęci nazywa się Königsberg, a w herbie ma św. Jerzego, patrona rycerzy"rycerzy” w: Marian Gumowski., ''Herby miast polskich'', s. 11.</ref>. Wybudowano zamek (wieżę królewską), kaplicę królewską pw. św. Wojciecha i mur obronny (we wschodniej części grubości 3 metrów). Czasy panowania króla [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza Wielkiego]] tobyły okresokresem świetności Wąwolnicy.

* w [[XV wiek|XV]] w. miejsce odbywających się sądów szlacheckich dla okolicznej szlachty: sądu ziemskiego i sądu grodzkiego<ref><span lang="DE">M. Pawlikowski, ''Sądownictwo grodzkie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej'', Strzałków 2012, tenże, ''Sądownictwo ziemskie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej'', Strzałków 2012</span></ref>.

* W 1448 nastąpiła ponowna lokacja miasta na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]].

* W 1458 [[Kazimierz IV Jagiellończyk]] oddał parafię [[benedyktyni|benedyktynom]] ze [[Łysa Góra (Góry Świętokrzyskie)|Świętego Krzyża]], którzy objęli patronat nad miastem i parafią. Prawo patronatu wygasło w 1819 po kasacji zakonu, wówczas prawootrzymał patronatu nad parafią otrzymałje książę [[Adam Jerzy Czartoryski]].

* W XV w. odbywały się tuw niej sądy [[kasztelan|kasztelańskie]] a w [[XVI wiek|XVI]] w. sądy [[wojewoda|wojewody]] lubelskiego nad szlachtą.

* W 1567 w. Wąwolnica całkowicie spłonęła. Król [[Zygmunt II August]] polecił wojewodzie lubelskiemu [[Jan Firlej (marszałek wielki koronny)|Janowi Firlejowi]] założyć ją na nowo, wwówczas związkumiasto z czym miastoprzeniesiono ze wzgórza kościelnego przeniesiono na nowe (obecne) miejsce.

* Od [[XVII wiek|XVII]] w. nastąpiłpostępował upadek miasta, które było niszczone kolejno przez wojska [[Rosja|rosyjskie]], [[Szwecja|szwedzkie]] i [[Saksonia|saskie]].

* W 1795 znalazła się w [[rozbioryzabór Polskiaustriacki|zaborze austriackim]].

* Od 1809 należała do [[Księstwo Warszawskie|Księstwa Warszawskiego]], a od 1815 do [[Królestwo Kongresowe|Królestwa PolskiegoKongresowego]].

* W 1870 władze carskie pozbawiły Wąwolnicę praw miejskich oraz mieniły jej nazwę z Wawelnicy na obecną jako akt represji za wspomaganie [[powstanie styczniowe|powstańców styczniowych]].

* W 1921 żyłomieszkało tutajw niej 1043 [[Żydzi|Żydów]], co stanowiło 35% ogółu mieszkańców.

* W 1946 wieś została spacyfikowana przez [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego]] za sprzyjanie [[AK|podziemiu antykomunistycznemu]]. SpłonęłoSpalono ponad 100 domów i kilkaset zabudowań gospodarskich, w większości wraz ze zwierzętami domowymi<ref>[[Ryszard Terlecki]], ''Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944-19901944–1990'', Kraków 2007, s. 63. </ref>. Płonącą wieś sfotografował amerykański reporter {{link-interwiki|John Vachon}}<ref>[http://wiadomosci.wp.pl/gid,16619979,gpage,4,img,16620057,kat,1342,title,John-Vachon-Trzy-razy-Polska,galeria.html John Vachon -– Trzy razy Polska], portal Wp.pl</ref>.

Obecny '''[[Bazylika św. Wojciecha w Wąwolnicy|kościół parafialny pw. św. Wojciecha]]''' wzniesiono w latach [[1907]]-–[[1914]] z ofiar wiernych.

Jest to kościółKościół w stylu [[neogotyk]]u nadwiślańskiego, trójnawowy, z czerwonej cegły.

Obok kościoła w [[prezbiterium]] dawnego kościoła [[gotyk|gotyckiego]] rozebranego w [[1928]] znajduje się figura '''[[Matka Boska Kębelska|Matki Boskiej Kębelskiej]]''' – obiekt licznych pielgrzymek.

* Wąwolnica znajduje się na skraju [[Kazimierski Park Krajobrazowy|Kazimierskiego Parku Krajobrazowego]], pomiędzy ważnymi ośrodkami trójkąta turystycznego [[Puławy]] -– [[Kazimierz Dolny]] -– [[Nałęczów]]<ref>[http://pulawy.powiat.pl/interesant/index.php?Itemid=33&id=58&option=com_content&task=view Trójkąt turystyczny Puławy -– Kazimierz -– Nałęczów] na stronie Starostwa Powiatowego w Puławach</ref>.

* [[Józef Gosławski]] (1908-19631908–1963) – polski rzeźbiarz i medalier. W Wąwolnicy spędził dzieciństwo, m.in. ukończył miejscową szkołę podstawową. Do wsi powrócił w latach [[Okupacja niemiecka w Polsce 1939-1945|okupacji]] -– tworzył wówczas medale, a także liczne przedmioty artystyczne<ref>{{cytuj książkę|autor r=Anna Rudzka|rozdział=Kalendarium życia Józefa Gosławskiego|imię=Anna|nazwisko=Rudzka|tytuł=Józef Gosławski. Rzeźby, monety, medale|wydawca=Alegoria|miejsce=Warszawa|wydanie=1|rok=2009|strony=60-6260–62|isbn=978-83-62248-00-1}}</ref>. Imię Józefa Gosławskiego nadano jednej z ulic wąwolnickich.

* [[Stanisław Gosławski]] (1918-20081918–2008) -– polski rzeźbiarz i twórca dzieł z zakresu [[Rzemiosło artystyczne|rzemiosła artystycznego]]. Urodzony w Wąwolnicy, w której spędził lata swej młodości oraz rozwijał swoje umiejętności artystyczne. Brat Józefa<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.zpaplublin.pl/index.php/aktualnosci/35-aktualnosci/75-poegnanie.html|tytuł=Pożegnanie. Stanisław Gosławski. Artysta rzeźbiarz|data dostępu=2 marca 2010|autor=Joanna Wysocka-Pikało|data=2008-08-04|opublikowany=zpaplublin.pl}}</ref>.