Grigorij Zinowjew: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m int.
m drobne merytoryczne, kat.
Linia 20:
'''Grigorij Jewsiejewicz Zinowjew'''<ref>Nazwisko także zapisywane w wersji Zinowiew.</ref>, [[język rosyjski|ros.]] Григорий Евсеевич Зиновьев, właśc. Owsiej-Gerszen Aronowicz Radomyslski, ros. Овсей-Гершен Аронович Радомысльский, także Hirsz Apfelbaum, ros. Хирш Апфельбаум (ur. [[23 września]] [[1883]] w [[Kirowohrad|Jelizawietgradzie]], zm. [[25 sierpnia]] [[1936]] w [[Moskwa|Moskwie]]) – rosyjski socjaldemokrata i komunista, czołowy działacz ruchu [[Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego|bolszewickiego]]. Zastępca członka [[Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji|SDPRR]] (od 1907), członek KC [[SDPRR(b)]] (od 1912), członek KC SDPRR(b), [[RKP(b)]] i [[WKP(b)]] (1917-1927), zastępca członka [[Biuro polityczne|Politbiura]] KC RKP(b) (1919-21), członek Biura (1921-1926), przewodniczący Komitetu Wykonawczego Piotrogrodzkiej Gubernialnej Rady Delegatów (1920-1926), przewodniczący Komitetu Wykonawczego [[Międzynarodówka Komunistyczna|Kominternu]] (1919-1926). Sądzony w [[proces pokazowy|pokazowym]] [[I proces moskiewski|pierwszym procesie moskiewskim]] u progu [[Wielki terror (ZSRR)|''wielkiego terroru'' w ZSRR]], stracony.
 
Urodził się w zamożnej rodzinie żydowskiej<ref>''Żydzi odegrali znaczącą rolę w ruchu socjaldemokratycznym, dając mu wielu ważnych liderów ( [[Pawieł Akselrod|Akselroda]], Dejcza, [[Julij Martow|Martowa]], [[Lew Trocki|Trockiego]], Zinowjewa i [[Lew Kamieniew|Kamieniewa]], by wymienić zaledwie kilku. W 1905 roku [[Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji|Socjaldemokratyczna Partia]] liczyła w Rosji 8 400 członków. Natomiast [[Bund (partia)|Bund]], partia żydowskich robotników, miała 35 000 członków.'' [[Orlando Figes]], ''Tragedia narodu. Rewolucja rosyjska 1891-1924'' Wrocław 2009, ''[[Wydawnictwo Dolnośląskie]]'', ISBN 978-83-245-8764-3, s. 164.</ref><ref>[http://www.sakharov-center.ru/asfcd/martirolog/?t=page&id=19028 ''Зиновьев Григорий Евсеевич'']</ref>, ojciec był właścicielem fermy mlecznej. Odebrał wykształcenie domowe. Członek [[Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji|SDPRR]] od 1901 roku. Ze względu na zaangażowanie polityczne i przynależność do nielegalnej partii w 1902 wyemigrował z Rosji. Uczestniczył w kółkach socjaldemokratycznych w [[Berlin]]ie, [[Paryż]]u i [[Berno|Bernie]], poznał [[Włodzimierz Lenin|Lenina]] i [[Gieorgij Plechanow|Plechanowa]]. Od rozłamu w [[Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji|Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji]] na [[frakcja (polityka)|frakcje]]: [[Bolszewicy|bolszewików]] i [[Mienszewicy|mienszewików]] w 1903 - członek frakcji bolszewików. Studiował na wydziale chemii, potem prawa Uniwersytetu w [[Berno|Bernie]], studiów nie ukończył. Współpracował z bolszewickimi czasopismami, takimi jak ''Wpieriod'' ([[język rosyjski|ros.]] ''Вперёд''). Podczas [[Rewolucja 1905 roku|rewolucji 1905 roku]] wrócił do Rosji, był agitatorem partyjnym w [[Petersburg]]u, wybrany do petersburskiego komitetu SDPRR.
 
1 czerwca 1907 na V zjeździe SDPRR w [[Londyn]]ie wybrany na zastępcę członka Komitetu Centralnego SDPRR (jako jeden z 22 zastępców członków i jeden z 10 członków frakcji bolszewików w partii socjaldemokratycznej)<ref>[http://www.knowbysight.info/2_KPSS/04016.asp ''Центральный Комитет, избранный V-м съездом РСДРП 19.5(1.6).1907, кандидаты в члены'']</ref> . W 1908 aresztowany, po trzech miesiącach uwolniony z uwagi na stan zdrowia, pozostawał pod nadzorem policyjnym. W październiku 1908 zbiegł zagranicę. Wraz z Leninem i [[Lew Kamieniew|Lwem Kamieniewem]] redagował w [[Genewa|Genewie]] pismo ''Proletariusz'' ([[język rosyjski|ros.]] ''Пролетарий''). Po ostatecznym rozłamie w SDPRR, w styczniu 1912 wybrany w skład siedmioosobowego Komitetu Centralnego [[Bolszewicy|SDPRR(b)]]<ref>[http://www.knowbysight.info/2_KPSS/04019.asp ''Центральный Комитет, избранный VI-й конференцией РСДРП(б) 17(30).1.1912, члены'']</ref>. W czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] wspólnie z Leninem napisał i opublikował w 1915 pracę ''Socjalizm i wojna'', prowadził polemiki z przywódcami [[Druga Międzynarodówka|II Międzynarodówki]].
Linia 28:
W 1918 stanął po stronie Lenina w sprawie zawarcia [[Traktat brzeski|pokoju brzeskiego]]; przewodniczący Rady Delegatów Robotniczych w Piotrogrodzie, domagał się wzmożenia „czerwonego terroru”. W latach 1919-1926 Zinowjew był przewodniczącym Komitetu Wykonawczego [[Międzynarodówka Komunistyczna|Kominternu]]. Głosił hasło rewolucji światowej, postulował jak najszybsze przeniesienie rewolucji na inne kraje, widząc w [[kapitalizm]]ie zagrożenie dla [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. Jednocześnie przeciwstawiał się wtedy współpracy z partiami socjaldemokratycznymi, które określał mianem „socjalfaszystowskich”.
 
W latach 1921-1926 był członkiem Biura Politycznego KC partii bolszewickiej. Od 1923 roku wraz z Kamieniewem nawiązał bliską współpracę ze [[Józef Stalin|Stalinem]], jednak kiedy zdystansował się od niego, został oskarżony o frakcyjność i opozycyjność („Nowa opozycja”), co spowodowało przyłączenie się Zinowjewa do [[Lew Trocki|Trockiego]]. W 1926 roku został pozbawiony stanowisk. W latach 1927-1928 oraz 1932-1933 wydalony z partii. Prowadził podwójną grę ze Stalinem, o której ten doskonale wiedział, zręcznie wykorzystując go do swych celów. W 1935 został aresztowany i skazany na 10 lat więzienia, a potem, w kolejnym procesie, skazany na śmierć pod zarzutem spisku przeciwko Stalinowi. Wyrok wykonano 25 sierpnia 1936 roku.
 
W dniach 19-24 sierpnia 1936 sądzony w [[proces pokazowy|pokazowym]] [[I proces moskiewski|pierwszym procesie moskiewskim]] przed Kolegium Wojskowym Sądu Najwyższego ZSRR, który w intencji organizatorów miał być zapalnikiem [[Wielki terror (ZSRR)|''wielkiego terroru'' w ZSRR]], skazany na śmierć z zarzutu o ''Kierowanie kontrrewolucyjną organizacją terrorystyczną'', stracony 25 sierpnia 1936. Ciało [[kremacja|skremowano]] w krematorium na [[Cmentarz Doński|Cmentarzu Dońskim]], prochy pochowano anonimowo.
 
Zrehabilitowany 13 czerwca 1988 postanowieniem plenum Sądu Najwyższego ZSRR.
 
[[Plik:FichaPolicialDeZinoviev1936.jpg|300px|thumb|Grigorij Zinowiew po aresztowaniu przez [[NKWD]] 1936]]
 
Linia 41 ⟶ 46:
* [http://www.knowbysight.info/ZZZ/02741.asp ''Зиновьев Григорий Евсеевич (Радомысльский Овсей-Герш Аронович)'']
* [http://hrono.info/biograf/bio_z/zinovev_ge.php ''Григорий Евсеевич Зиновьев (Радомысльский)'' na portalu hrono.ru]
* [http://www.sakharov-center.ru/asfcd/martirolog/?t=page&id=19028 ''Зиновьев Григорий Евсеевич'']
 
 
Linia 61 ⟶ 67:
[[Kategoria:Więźniowie radzieckich więzień]]
[[Kategoria:Ofiary wielkiego terroru w ZSRR]]
[[Kategoria:Pochowani na Cmentarzu Dońskim w Moskwie]]