Stalinizm: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m poprawa odsyłacza |
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) m Poprawki po przenosinach artykułów, drobne red. przy użyciu AWB |
||
Linia 15:
Zazwyczaj przyjmuje się, że pełna wersja stalinizmu trwała od roku 1929 (pozbycie się z kierownictwa [[Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego|WKP(b)]] głównych oponentów Stalina) do roku [[1953]] (śmierć Stalina). Po 1953 system ten zaczął powoli ewoluować do [[Socjalizm nomenklaturowy|socjalizmu nomenklaturowego]], w którym pod koniec istnienia ZSRR władzę sprawowała kilkusettysięczna grupa najważniejszych działaczy partii i podporządkowane tej grupie aparat biurokratyczny i aparat przymusu i kontroli. Stalinizm do roku 1945 funkcjonował wyłącznie w Związku Radzieckim. Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] został jednak eksportowany do państw, które w wyniku tej wojny dostały się pod kontrolę ZSRR. W [[Chiny|Chinach]], przekształcił się szybko w [[maoizm]].
W teorii politycznej [[trockizm]]u ZSRR w okresie stalinizmu i później określany jest mianem [[zdegenerowane państwo robotnicze|
== Gospodarka ==
Linia 22:
Sukcesem dyktatora okazało się zbudowanie jeszcze przed II wojną światową mocarstwa wojskowo-przemysłowego. Zgodnie z założeniami komunizmu gospodarka była planowana, a plany pięcioletnie opracowywał ''Gospłan'' – Państwowy Komitet Planowania. Gospodarka została w prawie całości znacjonalizowana. Kierunek polityki nie był wytyczany przez zapotrzebowanie społeczne, lecz przez potrzeby Armii Czerwonej. Rozwój gospodarczy i uprzemysłowienie realizowano kosztem konsumpcji indywidualnej i ograniczenia spożycia<ref name="Europa. Rozprawa historyka z historią">{{cytuj książkę|imię=Norman |nazwisko=Davies |tytuł=Europa. Rozprawa historyka z historią|wydawca=Wydawnictwo Znak|miejsce= Kraków|rok= 1999|isbn = 83-7006-883-9|strony = 1017-1026}}</ref>. Przyśpieszona rozbudowa przemysłu powiązana była z przygotowaniami do wojny (w ZSRR występował lęk przed otaczającymi kraj państwami kapitalistycznymi)<ref>Mawdsley, Evan (1998). The Stalin Years: The Soviet Union, 1929–1953. Manchester University Press. s. 30. ISBN 0-7190-4600-9.</ref>.
Aby zwiększyć wydajność, rozpowszechniono
Od 1928 roku do 1942 roku średni wzrost gospodarczy wyniósł 20% rocznie<ref>Norman Davies: Europa. Rozprawa historyka z historią. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1999, s. 1017-1026. ISBN 83-7006-883-9.</ref>. Wzrosła produkcja surowców przemysłu ciężkiego w 1928 roku poziom ich produkcji osiągnął 111% w porównaniu do 1913 roku, w 1933 roku wyniósł już 281% a w 1938 już 658%. Największy przyrost ilościowy zaobserwował przemysł [[stal]]owy i [[węgiel kamienny|węgla kamiennego]], energii i artykułów chemicznych. Niemniej jednak oficjalne statystyki były fałszowane<ref>Norman Davies: Europa. Rozprawa historyka z historią. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1999, s. 1017-1026. ISBN 83-7006-883-9.</ref>.
Linia 28:
Na początku lat. 40 gospodarka ZSRR stała się stosunkowo samowystarczalna, co trwało aż do czasu utworzenia [[Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej|RWPG]]<ref>[http://countrystudies.us/russia/12.htm "Reconstruction and Cold War". Library of Congress]</ref>.
W wyniku stalinowskich reform ZSRR przekształcono z kraju [[agraryzm|agrarnego]] w potęgę przemysłową. Po II wojny światowej kraj stał się nowym supermocarstwem<ref>Wheatcroft, S. G.; Davies, R. W.; Cooper, J. M. (1986). Soviet Industrialization Reconsidered: Some Preliminary Conclusions about Economic Development between 1926 and 1941 39 (2). Economic History Review. s. 30–2. ISBN 978-0-7190-4600-1.</ref>. Zdaniem Stevena Rosefielda w okresie stalinizmu poziom życia obywateli kraju zmniejszył się ze względu na despotyzm Stalina<ref>Steven Rosefielde (1996).
== Bilans stalinizmu ==
*Terror, którego ofiary w latach 1929–1953 szacuje się na kilkadziesiąt milionów osób (według rosyjskiego historyka [[Roj Miedwiediew|Roja Miedwiediewa]] 40 milionów ofiar)<ref>J. Arch Getty, Roberta T. Manning (eds): [http://books.google.pl/books?id=NWYvGYcxCjYC&pg=PA13&dq=both+nove+and+wheatroft&hl=pl&sa=X&ei=pH-eUPP2B4nTtAbqjoG4Ag&ved=0CDYQ6AEwAA#v=onepage&q=both%20nove%20and%20wheatroft&f=false ''Stalinist Terror: New Perspectives''], Cambridge University Press, 1993, s. 13</ref> w ZSRR i [[Blok wschodni|krajach satelickich]].
*Zniszczenie dziedzictwa kulturowego kilkunastu narodów w wyniku masowych przesiedleń i [[Rusyfikacja|rusyfikacji]].
*Śmierć ok. 10 mln żołnierzy radzieckich podczas II wojny światowej. Tak duże straty były spowodowane w dużej części niekompetencją kadry dowódczej, co było związane z wielkimi czystkami w [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] przed wojną oraz rozkazami Stalina ([[Rozkaz nr 227|
*Całkowite zablokowanie wymiany wolnej myśli i związana z tym atrofia kultury i twórczych badań naukowych.
*Zniszczenie środowiska naturalnego na ogromnych obszarach spowodowane przez gwałtowny rozwój przemysłu i armii ZSRR.
| |||