Gaetano Donizetti: Różnice pomiędzy wersjami

| Imię i nazwisko = Gaetano Donizetti

| Grafika = Gaetano Donizetti (portrait by Giuseppe Rillosi).jpg

| Pełne imię i nazwisko = Domenico Gaetano Maria Donizetti

| Data i miejsce urodzenia = 29 listopada [[1797]]<br />[[Bergamo]]

| Data i miejsce śmierci = 8 kwietnia [[1848]]<br />Bergamo

W [[1805]] r. jako ośmioletnie dziecko zaczął uczęszczać na Muzyczne Kursy Dobroczynne prowadzone przez [[Johann Simon Mayr|Johanna S. Mayra]], na których pozostawał przez dziesięć lat, zyskując sympatię i uznanie nauczyciela. Mayr towarzyszył mu przez całe życie, będąc jego protektorem i przyjacielem. To dzięki staraniom Mayra, który zdawał sobie sprawę z talentu Gaetana, ten mógł rozpocząć naukę w sławnym ''Liceo Filharmonico'' w [[Bolonia|Bolonii]] (dzisiejsze Konserwatorium im. G.-B. Martiniego), którego dyrektorem był Stanislao Mattei. Stypendium przyznane przez Towarzystwo Dobroczynne zapewniło mu spokojny codzienny byt. W liceum Donizetti otrzymał gruntowne wykształcenie muzyczne. Podczas pobytu w Bolonii w [[1816]] r., napisał swoją pierwszą [[Opera|operę]] ''Pigmalion'', opartą na starogreckim micie o rzeźbiarzu zakochanym w swoim posągu. Opera ta została wystawiona dopiero w 1960 w Bergamo. Zainteresowania kompozytora nie kończyły się na operze. Pisał także utwory symfoniczne, kościelne i kameralne. Pierwszy [[kwartet smyczkowy]] skomponował dla amatorskiego zespołu w latach 1818/1819. Ogółem w swojej twórczości kameralnej napisał 19 kwartetów i 3 [[kwintet]]y.

W [[1818]] r. Donizetti nawiązał kontakt z Bartolomeo Merellim, kolegą ze szkoły Mayra, który przekazał mu [[libretto]] do dwuaktowej [[opera semiseria|opery semiseria]] ''Henryk Burgundzki''. Została ona wystawiona w [[Wenecja|Wenecji]], odnosząc sukces. Dzięki temu Donizetti podpisał kontrakt na następne opery z sycylijskim impresario Paolo Zanclą. Niestety ani ''Szaleństwo karnawałowe czyli Mówiący portret'', ani ''Cieśla łotewski czyli Piotr Wielki, car Wszechrosji'', ani też ''Wesele w willi'' nie miały większego powodzenia. Spowodowało to dwuletnią przerwę w pisaniu oper. Donizetti zajął się tworzeniem kompozycji wokalnych i instrumentalnych.

W [[1821]] r. przyjechał do Rzymu z listem polecającym od Mayra, do [[Libretto|librecisty]] Jacopo Ferretiego, który wprowadził go w świat artystyczny miasta. Tam też pracował nad swoją dziewiątą operą do libretta Merelliego. Była to [[opera seria]] w dwóch aktach pod tytułem ''Zoraida z Grenady'', dzięki której wkroczył w główny nurt włoskiej twórczości operowej. Premiera odbyła się w [[1822]] r. w ''Teatro Argentina''.

W [[Rzym]]ie spędził cztery miesiące, nawiązując kontakt z uznanym [[impresario]] i dyrektorem teatrów muzycznych [[Domenico Barbaja|Domenico Barbają]], z którym podpisał umowę na operę do wystawienia w [[Neapol]]u. Wyjechał tam i oprócz pisania oper, komponował kantaty, a także asystował [[Gioacchino Rossini|Rossiniemu]] w przygotowaniu [[oratorium]] ''Atalia'' mistrza Mayra. Powstały opery ''Cyganka'' – ciesząca się dużym powodzeniem oraz ''List anonimowy'' – również gorąco przyjęty. W [[1822]] r. podpisał kontrakt na operę w słynnej ''[[La Scala|La Scali]]'' w [[Mediolan]]ie. Zaczął tam współpracę z librecistą Felice Romani, który w efekcie napisał dla niego dziewięć librett. Opera ''Klara i Serafina czyli Piraci'' poniosła porażkę i tym to sposobem ''La Scala'' zamknęła swoją scenę przed Donizettim na osiem długich lat. Zdeprymowany kompozytor wyjechał do Rzymu.

W [[1823]] przebywał w Neapolu, gdzie napisał [[Kantata|kantatę]] i dwie opery ''Alfred Wielki'' oraz ''Szczęśliwe oszukanie'', które niestety nie cieszyły się powodzeniem. Natomiast ''Nauczyciel w kłopotach'' do libretta Ferrietiego, wystawiony w ''Teatro Valle'' odniósł ogromny sukces.

Podczas pobytu w Rzymie Donizetti zakochał się w 17-letniej córce adwokata Vassellego, Virginii. Napisał dla niej ''[[scherzo]]'' na skrzypce i fortepian, ''duet'' na dwa soprany. Oświadczył się, lecz na razie rodzice nie wyrazili zgody na małżeństwo. Nie była to jednak definitywna odmowa, chodziło raczej o brak stabilizacji finansowej kompozytora. Z tego powodu Donizetti podpisał kontrakt na trzy lata z Barbają, w którym zobowiązał się do komponowania czterech oper rocznie. Dzięki temu kontraktowi rok później Donizetti wziął ślub z Virginią.

W [[1829]] r. urodził się pierwszy syn kompozytora, który umarł niedługo po porodzie, podobnie zresztą jak dwoje następnych dzieci. Donizetti wystawiał opery w Rzymie, Neapolu, Mediolanie. Powstała ''[[Anna Boleyn (opera)|Anna Boleyn]]'', ciesząca się ogromnym powodzeniem, zapewniając autorowi wielkie uznanie.

Znaczącym wydarzeniem stało się napisanie [[opera buffa|opery komicznej]] w dwóch aktach ''[[Napój miłosny (opera)|Napój miłosny]]'' do libretta Romaniego, na zamówienie mediolańskiego ''Teatro della Canobbiana''. Wystawiona w [[1832]] r. odniosła ogromny sukces. Mimo wielu scen komicznych, opera zawierała element zadumy nad ludzkimi słabościami i namiętnościami, z przepiękną arią Nemorina ''Ukryta łza'' wzruszającą ekspresją, zapadając głęboko w pamięć słuchacza.

W [[1834]] r. Donizetti otrzymał nominację na profesora [[Kontrapunkt (muzyka)|kontrapunktu]] i kompozycji Królewskiego Konserwatorium w Neapolu. Było to ogromne wyróżnienie, które poza prestiżem dało kompozytorowi stały dochód. Zaraz po tym otrzymał od Rossiniego zaproszenie do Paryża, gdzie miał napisać operę dla ''Teatru Wielkiego''.

Podczas poszukiwań tematu do następnej opery, natrafił na powieść [[Walter Scott|Waltera Scota]] pod tytułem ''[[Narzeczona z Lammermoor]]u'' ([[język angielski|ang.]] ''The Bride of Lammermoore''). Na podstawie tej książki Salvatore Cammarano napisał libretto. Dwuaktowa [[opera seria]] ''[[Łucja z Lammermooru|Łucja z Lammermoor]]'' zapisała się w historii muzyki operowej jako jedno z największych dzieł. Wystawiona została w [[1835]] r. w ''Teatro San Carlo''. ''Łucja z Lammermoor'' do dziś zachwyca nie tylko pięknem muzyki, ale i wstrząsa siłą dramatycznego napięcia. Jednym z najbardziej poruszających fragmentów opery jest scena obłędu Łucji.

Kiedy umarł [[Vincenzo Bellini]] w [[1835]] r., Donizetti napisał na jego cześć mszę żałobną ''[[Messa da Requiem (Donizetti)|Messa da Requiem]]'' na sola, chór i orkiestrę, która stała się poza operami najwybitniejszym jego dziełem. Do wykonania tego utworu doszło w kościele w Bergamo w [[1870]] r.

W tym samym [[1835]] r. zmarł ojciec, a dwa miesiące później matka kompozytora. Do nieszczęść doszła jeszcze śmierć nowonarodzonej córeczki i choroba Virginii. Przyznanie mu przez króla [[Ludwik Filip I|Ludwika Filipa]] krzyża kawalerskiego [[Legia Honorowa|Legii Honorowej]] było jedynym miłym akcentem w tym czasie.

30 lipca [[1837]] zmarła jego 28-letnia żona, co spowodowało rozpacz kompozytora. Nie otrzymał także nominacji na dyrektora Konserwatorium, na którą liczył. W tej sytuacji postanowił opuścić Neapol i udał się do [[Paryż]]a. Tam wystawił operę komiczną ''Córka pułku'', a także ''Faworytę'' – grand operę w czterech aktach, która zaliczana jest do arcydzieł tego gatunku. Była to 63. opera kompozytora i najwybitniejsze jego dzieło od czasów ''Łucji''.

Następna opera komiczna skomponowana w rekordowym tempie, bo w ciągu 10 dni – ''Don Pasquale'' – została wystawiona w Paryżu w [[1843]]. Jej ogromny sukces był też w dużej mierze zasługą wielkich wykonawców operowych, takich jak: Giulietta Grisi, Giovanni hrabia di Candia, Luigi Lablache, czy Antonio Tamburinii. Opera nie potrzebowała dużo czasu, aby podbić świat.

W [[1845]] r. uporczywe bóle głowy oraz ogólne osłabienie coraz bardziej dokuczały kompozytorowi. Zaczęły pojawiać się pewne oznaki zaburzeń umysłowych. Siostrzeniec umieścił go szpitalu dla umysłowo chorych w [[Ivry-sur-Seine|Ivry]] pod Paryżem. Kompozytor był tam w rzeczy samej więziony i dopiero interwencja barona de Lannoy u Giuseppe Donizettiego spowodowała, że po 16 miesiącach opuścił szpital. Został tymczasowo ulokowany w apartamencie w Paryżu, gdzie mogli odwiedzać go przyjaciele. Następnie został przewieziony do Bergamo, gdzie po wylewie krwi do mózgu 8 kwietnia [[1848]] r. zmarł. W pogrzebie uczestniczyli liczni przyjaciele, chcący oddać cześć wielkiemu kompozytorowi.