Praca organiczna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Wycofano edycje użytkownika 83.6.15.95 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to 85.28.181.241. |
|||
Linia 1:
'''Praca organiczna''', czyli działanie na rzecz rozwoju gospodarczego ludności z ziem polskich. Pozytywiści uważali, że społeczeństwo przypomina żywy organizm - tak jak dla właściwego funkcjonowania organizmu niezbędne jest zdrowie wszystkich organów, tak dla dobra społeczeństwa potrzebny jest równomierny rozwój wszystkich jego warstw i dziedzin życia. W związku z tym zaapelowali do ludzi: "bogaćcie się" i sformułowali liberalne hasło "rozumnego egoizmu". Sądzili, że należy pomnażać osobisty majątek, a przy tym tworzyć miejsca pracy dla uboższych. Organicznikami byli przemysłowcy, kupcy, bankierzy i właściciele majątków ziemskich, gospodarujący w warunkach kapitalistycznych.
Praca organiczna na terytoriach polskich najwcześniej rozpoczęła się na ziemiach [[Zabór pruski|zaboru pruskiego]]. Pierwszym prekursorem pracy organicznej na ziemiach polskich był [[Dezydery Chłapowski]]. Po powrocie ze [[Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii|Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii]] w 1815 rozpoczął wcielać założenia pracy organicznej w swoim majątku w [[Turew (wieś w województwie wielkopolskim)|Turwi]]. Rozczarowany polityką [[Napoleon Bonaparte|Napoleona]] wobec [[Polska|Polski]] uznał, że jedyną możliwą drogą do odzyskania niepodległości jest odpowiednie ekonomiczne i edukacyjne przygotowanie społeczeństwa. Po upadku [[powstanie listopadowe|powstania listopadowego]] dołączyli do niego [[Karol Marcinkowski]], którego można uznać za pierwszego w pełni ukształtowanego pozytywistę. W założonych przez siebie towarzystwach (w tym [[Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk]] i [[Hotel Bazar w Poznaniu|Spółka Akcyjna Bazar]]) wychowało się kolejne pokolenie wielkopolskich społeczników, wśród których ważniejszymi byli [[Hipolit Cegielski]], [[Augustyn Szamarzewski]], [[Piotr Wawrzyniak]] oraz [[Maksymilian Jackowski]]. Dzięki ich pracy możliwe było przetrwanie powstałego na fali [[nacjonalizm]]u i [[szowinizm]]u wielkoniemieckiego [[Kulturkampf]]u i działalności [[Hakata|Hakaty]], a także obrona podstaw ekonomicznego przetrwania narodu, który pomimo liberalnej gospodarki musiał zmagać się z wrogim ustawodawstwem zabraniającym m.in. budowy nowych domów przez polskich posiadaczy nieruchomości czy dających pierwszeństwo wykupu ziemi Niemieckiej Komisji Likwidacyjnej (przypadek [[Michał Drzymała|Michała Drzymały]]).
Po stłumieniu [[Powstanie styczniowe|powstania styczniowego]], w stosunku do jego uczestników władze rosyjskie zastosowały bardzo surowe represje. Ok. 40 tys. uczestników zesłanych zostało na [[Syberia|Sybir]], skonfiskowanych zostało prawie 3 tys. majątków. Resztki autonomii [[Królestwo Kongresowe|Królestwa Polskiego]] zostały ostatecznie zniesione, a władzę w kraju przejął [[Namiestnik (Królestwo Polskie)|namiestnik rosyjski]] gen. [[Fiodor Berg]], zaś wielkorządcą Litwy został gen. [[Michaił Murawjow Wileński|Michaił Murawjow]], obdarzony potem za swoją bezwzględność wobec powstańców, przydomkiem "Wieszatiela". Od [[1874]] władzę w kraju sprawował tzw. [[Komitet Urządzający w Królestwie Polskim]], podległy wojskowemu generał-gubernatorowi. Zaostrzono [[Cenzura|cenzurę prewencyjną]] nie tylko nad [[Prasa (media)|prasą]] i [[Wydawca|wydawnictwami]], ale też nad [[biblioteka]]mi, [[księgarnia]]mi, [[czytelnia]]mi. Nastąpiła [[Rusyfikacja na ziemiach polskich|rusyfikacja]] administracji, sądownictwa i szkolnictwa. Po [[1885]] we wszystkich szkołach językiem wykładowym był [[język rosyjski]], z wyjątkiem nauki języka polskiego i religii. W [[1867]] nazwę Królestwa Polskiego zmieniono na ''[[Kraj Nadwiślański]]''. Tylko [[Cesarstwo Austrii]], a od [[1867]] dualistyczne [[Austro-Węgry]], przeżywało kryzys władzy i w jej zaborze zmalała z konieczności presja na [[Mniejszość narodowa|mniejszości narodowe]]. Upadek powstania styczniowego przyjęty został przez społeczność polską jako pogrzebanie na długie lata wszelkich dążeń narodowościowych. Toteż po powstaniu styczniowym znakomita część patriotycznej społeczności zwróciła się ku pracy organicznej, zarzucając akcje i działania [[Konspiracja|konspiracyjne]].
| |||