[[Image:DEC Alpha 21-35023-13 J40793-28 top.jpg|thumb|DEC Alpha AXP 21064 Microprocessor]]Mikroprocesor '''DEC Alpha''', znany także jako '''Alpha AXP''', jest [[Architektura 64-bitowa|64-bitowym]] [[mikroprocesor]]em [[RISC]] oryginalnie zaprojektowanym i wyprodukowanym przez firmę [[Digital Equipment Corporation|Digital Equipment Corp. (DEC)]], która wykorzystała go w swojej linii swoich [[stacja robocza|stacji roboczych]] i [[serwer|serwerów]]. Mikroprocesor ten zaprojektowany został jako następca rodziny procesorów komputerów [[VAX]], i umożliwiał pracę z systemem operacyjnym [[Virtual Memory System|VMS]] oraz odmianą systemu [[Digital UNIX|UNIX]], odmianą systemu Unix firmy DEC]] (DEC OSF1). Po przejęciu firmy Digital'a przez Compaqa[[Compaq]] na procesorach Alpha może operować system Tru64 UNIX (po przejęciu Compaqafirmy Compaq przez [[Hewlett-PackardaPackard]] przemianowany na HP Tru64 UNIX).
Procesor Alpha wspierany był przez [[Microsoft Corporation|Microsoft]], wspierał ten procesorjednak ażtylko do czasówwydania systemu [[Microsoft Windows NT|Windows NT 4.0]] SP6. iOstatecznie Microsoft nie rozszerzył wsparcia dla procesora Alpha poza Betęwydanie Beta 3 systemu [[Microsoft Windows 2000|Windows 2000]]. Aktualnie wsparcie dla procesora Alpha posiadają systemy: Linux, m.in. Debian, CentOS i Alpha Core (Fedora Core dla Alphyprocesora Alpha), oraz FreeBSD i OpenBSD (w ograniczonym zakresie).
== Wersje procesora Alpha ==
PierwsząPierwszym wersjąmikroprocesorem mikroprocesoraz byłalinii Alpha był zaprezentowany w 1992 r. procesor '''Alpha 21064''' zaprezentowana w [[1992]] roku, pracującapracujący z częstotliwością 200MHz200 MHz. Był to 64-bitowy [[superpotok]]owy i [[superskalar]]ny procesor, zaprojektowany podobnie jak inne procesory RISC, lecz mimo tegoto wyprzedziłznacznie jeod wszystkienich iszybszy. Przewaga nowego procesora tak duża, że DEC zaczął tytułowaćokreślać go jako najszybszy procesor na świecie. Dla porównania procesor [[Pentium|Intel Pentium]] pracował z częstotliwością 66MHz66 MHz. Rezultat ten osiągniętoosiągnięty został dzięki drobiazgowej, ręcznej optymalizacji zaprojektowanej struktury.
Kolejne wersje procesora oznaczane były za pomocą symboli EV i kolejnych cyfr lub zbioru cyfr (oczywiście od tej zasady były odstępstwa). Symbole EV pochodziły od słowa EVolution cyfry zaś oznaczały kolejne zaplanowane wersje i udoskonalenia. Słowo "zaplanowane" ma tu podstawowe znaczenie. Jeśli pojawiał się nowy model procesora, który był udoskonaloną wersją dotychczasowego modelu, ale z różnych przyczyn nie posiadał wszystkich zaplanowanych udoskonaleń, jakie powinna posiadać kolejna wersja, to model taki otrzymywał drugą cyfrę, oznaczającą, z której zaplanowanej wersji procesora otrzymał udoskonalenia. Tak więc pomiędzy wersjami EV4 a EV5 mamy także EV45, a pomiędzy wersjami EV6 i EV7 są takie wersje jak: EV67 i EV68. Niestety ze względu na przejęcie firmy [[DEC]] przez [[Compaq]] a następnie przez [[Hewlett-Packard|HP]] prace nad kolejnymi wersjami procesora (EV8, ...) zostały wstrzymane.▼
▲Kolejne wersje procesora Alpha oznaczane były za pomocą symbolisymbolem EV i kolejnychkolejną cyfrcyfrą lub zbioruparą cyfr (oczywiście od tej zasady były odstępstwa). Symbole EV pochodziły od słowa EVolution, cyfry zaś oznaczały kolejne zaplanowane wersje i udoskonalenia procesora. Słowo "zaplanowane" ma tu podstawowe znaczenie. Jeśli pojawiał się nowy model procesora, który był udoskonaloną wersją dotychczasowego modelu, ale z różnych przyczyn nie posiadał wszystkich zaplanowanych udoskonaleń, jakie powinnamiała posiadać kolejna wersja, to model taki zachowywał dotychczasową cyfrę, oznaczającą dotychczasową wersję procesora, ale otrzymywał drugą cyfrę, oznaczającą, z której zaplanowanej wersji procesora otrzymał udoskonalenia. Tak więc pomiędzy wersjami EV4 a EV5 mamywydany takżezostał model EV45, a pomiędzy wersjami EV6 i EV7 są takie wersje jak:procesora EV67 i EV68. Niestety ze względu na przejęcie firmy [[DEC]] przez [[Compaq]], a następnie przez [[Hewlett-Packard|HP]] prace nad kolejnyminastępcami wersjamiwersji EV7 procesora (EV8, ...)Alpha zostały wstrzymane.
