'''Człowiek z Denisowej Jaskini Denisowa'''<ref>{{Cytuj stronę|url = http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/zmiany_egzonimow/zmiany_egzonimow_na_87_posiedzeniu.pdf| tytuł = Zmiany wprowadzone na 87. posiedzeniu Komisji (4 marca 2015 roku) | opublikowany = ksng.gugik.gov.pl| data dostępu = 2015-03-28}}</ref>, '''denisowianin''' – niezdefiniowany co do rangi systematycznej [[takson]] z rodzaju człowiek (''Homo'') z epoki [[paleolit]]u opisany w 2010 r.<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.nytimes.com/2010/03/25/science/25human.html | tytuł = Bone May Reveal a New Human Group| data dostępu = 2010-12-23 | autor = Nicholas Wade | opublikowany = NYTimes.com | język = en}}</ref><ref>{{cytuj stronę| url = http://blogs.discovermagazine.com/loom/2010/12/22/meet-the-denisovans-the-newest-members-of-the-human-tree-of-life/ | tytuł = Meet the Denisovans, the newest members of the human tree of life | data dostępu = 2010-12-23 | autor = Carl Zimmer | opublikowany = Discover Magazine | język = en}}</ref><ref>{{cytuj stronę| url = http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/03/24/AR2010032401926_pf.html | tytuł = DNA from bone shows new human forerunner, and raises array of questions | data dostępu = 2010-12-23 | autor = David Brown | opublikowany = washingtonpost.com | język = en}}</ref><ref>{{cytuj stronę| url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/8583254.stm | tytuł = DNA identifies new ancient human dubbed 'X-woman' | data dostępu = 2010-12-23 | autor = Paul Rincon | opublikowany = BBC News online | język = en}}</ref> Zidentyfikowany został w oparciu o analizę molekularną [[Mitochondrialny DNA|mitochondrialnego DNA]] z dwóch [[Zęby|zębów]] i kości [[Palec ręki|palca u ręki]]. Szczątki należały do osobników, które żyły około 41 tys. lat temu. Znaleziono je w [[Denisowa Jaskinia|Denisowej Jaskini Denisowa]] w paśmie górskim [[Ałtaj]] na [[Syberia|Syberii]]. Jak wykazały badania, palec i zęby należały do dwóch różnych osób. Jedną z nich było zidentyfikowane na podstawie DNA z małego palca u ręki dziecko płci żeńskiej między piątym a siódmym rokiem życia. Denisowianie wykazywali niskie zróżnicowanie genetyczne, z drugiej zaś strony wysoki i zróżnicowany poziom [[krzyżowanie|hybrydyzacji]] z [[neandertalczyk]]iem oraz innym (nieznanym dotąd) archaicznym przedstawicielem rodzaju ''Homo''. Przedstawiciele ''[[człowiek rozumny|Homo sapiens]]'' z Azji wykazują domieszkę genetyczną denisowian, u Papuasów jest ona najwyższa i wynosi ok. 6%<ref>[http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=denisovan-genome Scientific American "New DNA Analysis Shows Ancient Humans Interbred with Denisovans"]</ref>.
W 2008 w JaskiniDenisowej DenisowaJaskini na [[Syberia|Syberii]] znaleziono dwa fragmenty kamiennej bransolety wykonanej z zielonego, prześwitującego [[chloryt]]u. Badania tego artefaktu i jego [[kontekst archeologiczny|kontekstu archeologicznego]] pozwoliły w 2015 oszacować, że pochodzi sprzed około 40 000 lat. Tym samym wiek tej ozdoby (będącejbedącej w momencie opublikowania datowania najstarszą znaną bransoletą kamienną świata) wskazywał na to, że została wykonana przez denisowian. Widoczne są przy tym duże umiejętności wytwórcy, a wywiercony w niej otwór wykonano szybko obracającym się wiertłem. Otwór ten był miejscem zawieszenia jakiegoś dodatkowego elementu. Zabytek jest przechowywany w muzeum historii i kultury ludów Syberii w Nowosybirsku<ref>{{cytuj stronę|tytuł=Bransoleta z jaskini Denisowa|autor=Wojciech Pastuszka|opublikowany=[[Archeowieści]]|data dostępu=2015-05-13|url=http://archeowiesci.pl/2015/05/13/bransoleta-z-jaskini-denisowa-subskrypcja/}}</ref>.
W 2013 roku została zbadana kość udowa osobnika sprzed 400 000 lat, znaleziona w jaskini [[Sima de los Huesos]] w [[Hiszpania|Hiszpanii]], uważanego za neandertalczyka lub ''[[Homo heidelbergensis]]''. Analiza DNA wykazała bliższe pokrewieństwo do ludzi z Jaskini DenisowaDenisowej niż neandertalczyków<ref>[http://www.nature.com/news/hominin-dna-baffles-experts-1.14294 A mitochondrial genome sequence of a hominin from Sima de los Huesos]</ref>.
