Roman Brandstaetter: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Śmierć: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
podział na akapity, -linki do dat, popr. linków |
||
Linia 1:
{{
|pisarz = Roman Brandstaetter
|grafika = Tarnów, Pomnik Romana Brandstaettera - detal.jpg
|opis grafiki = Pomnik pisarza w Tarnowie
|pełne imię i nazwisko =
|pseudonim =
|data i miejsce urodzenia = [[3 stycznia]] [[1906]] w [[Tarnów]]
|data i miejsce śmierci = [[28 września]] [[1987]] w [[Poznań]]
|narodowość = [[Polacy|polska]]
|język =
|obywatelstwo =
|Alma Mater =
|edukacja =
|okres = <!-- Okres prowadzenia działalności pisarskiej -->
|gatunki = proza, poezja, dramat
|ważne dzieła = ''Jezus z Nazarethu''
|muzeum artysty =
|odznaczenia = {{order|OOP|KO}}{{order|OOP|KK}}
|commons = Roman Brandstaetter
|source =
|quote = Roman Brandstaetter
|www =
|podpis =
}}
'''Roman Brandstaetter''' (ur. 3 stycznia 1906 w [[Tarnów|Tarnowie]], zm. 28 września 1987 w [[Poznań|Poznaniu]])
== Życiorys ==
=== Dzieciństwo i edukacja ===
Roman Brandstaetter urodził się w żydowskiej rodzinie inteligenckiej jako syn Ludwika i Marii z domu Brandstaetter. Jego dziadek, Mordechaj Dawid Brandstaetter (
Brandstaetter ukończył szkołę powszechną oraz Gimnazjum Męskie w Tarnowie, a egzamin dojrzałości zdał w
Po ukończeniu studiów przebywał w latach
▲Po ukończeniu studiów przebywał w latach [[1929]]-[[1931]] na rządowym stypendium w [[Paryż]]u, gdzie prowadził badania nad działalnością polityczno-społeczną [[Adam Mickiewicz|Adama Mickiewicza]]. Praca ta zaowocowała tytułem doktora filozofii, który otrzymał w [[1932]].
=== Praca w okresie międzywojennym ===
Powróciwszy z Paryża zamieszkał w [[Warszawa|Warszawie]], gdzie przez rok pracował jako nauczyciel języka polskiego i gdzie podjął pracę literacką oraz publicystyczną, drukując w ''Kurierze Literacko-Naukowym'' i ''Miesięczniku Żydowskim''. Wydał również szkice historyczno-literackie: ''Legion żydowski Adama Mickiewicza '' (1932), ''Moszkopolis'' (1932), ''Wybryki antyżydowskie studentów Uniwersytetu Wileńskiego w r. 1815'' (1932), a następnie ''Tragedie Juliana Klaczki'' (1933), tomik poezji ''Węzły i miecze'' (1933) oraz zbiór pamfletów ''Zmowa eunuchów'' (1936).
▲W [[1935]] odwiedził [[Turcja|Turcję]], [[Grecja|Grecję]] i [[Palestyna|Palestynę]].
=== Pierwsze małżeństwo ===
Krótko po wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] Roman Brandstaetter przeniósł się do [[Wilno|Wilna]], gdzie w
W okresie 1941–1946, napisał pięć kolejnych dramatów, których nigdy nie wystawił na scenie. Wtedy też powstał ''Powrót syna marnotrawnego''. Czas pobytu Brandstaettera w Jerozolimie był okresem przełomowym w jego życiu, gdyż wtedy przeszedł na [[
=== Wyjazd do Włoch ===
W
We Włoszech, zainspirowany postacią [[Franciszek z Asyżu|św. Franciszka]] i pięknem [[Asyż]]u, napisał prozatorskie ''Kroniki Assyżu'' (
=== Praca w powojennej Polsce ===
Po powrocie do Polski w
W
W tym okresie powstało też najwybitniejsze dzieło prozatorskie Brandstaettera, czterotomowa powieść historyczna ''Jezus z Nazarethu'' (
=== Śmierć ===▼
▲W [[1960]] Brandstaetter powrócił do Poznania i oddał się wyłącznie pracy literackiej. Stworzył tam kolejne dramaty, wydawał nowe tomy poezji, kontynuował także przekłady dzieł Szekspira oraz rozpoczął nowy cykl [[Przekłady biblijne Romana Brandstaettera|przekładów biblijnych]] z języka hebrajskiego.
▲W tym okresie powstało też najwybitniejsze dzieło prozatorskie Brandstaettera, czterotomowa powieść historyczna ''Jezus z Nazarethu'' (1967-1973). W [[1972]] Brandstaetter wydał opowiadanie ''Ja jestem Żyd z Wesela'', a następnie ukazały się również trzy zbiory miniatur literackich: ''[[Krąg biblijny]]'' ([[1975]]), ''Inne kwiatki św. Franciszka z Asyżu'' ([[1976]]), ''Bardzo krótkie opowieści'' ([[1978]]), oraz ''Bardzo krótkie i nieco dłuższe opowieści'' ([[1984]]).
[[Plik:Poznan nagr Brandstaetter.jpg|thumb|Nagrobek Reginy i Romana Brandstaetterów]]
Zmarł na [[Zawał mięśnia sercowego|zawał serca]] 27 września 1987. Został pochowany obok swej zmarłej wcześniej (
Pośmiertnie wydano następujące dotąd nie publikowane dzieła: wiersze ''Hamlet i łabędź'' (
▲=== Śmierć ===
▲Zmarł na [[Zawał mięśnia sercowego|zawał serca]] 27 września 1987. Został pochowany obok swej zmarłej wcześniej ([[1986]]) żony Reginy (z domu Brochwicz-Wiktor) na [[Cmentarz Miłostowo w Poznaniu|Cmentarzu Komunalnym na Miłostowie]] w Poznaniu. Mszę pogrzebową w [[Kościół Najświętszej Maryi Panny Królowej Różańca Świętego w Poznaniu|kościele dominikanów]] celebrował arcybiskup [[Jerzy Stroba]]. Telegram [[kondolencje|kondolencyjny]] wystosował papież [[Jan Paweł II]]<ref>''Wydarzenia w Poznaniu w roku 1987 (część czwarta)'', w: ''[[Kronika Miasta Poznania]], nr 1/1989, s.154, ISSN 0137-3552</ref>.
▲Pośmiertnie wydano następujące dotąd nie publikowane dzieła: wiersze ''Hamlet i łabędź'' ([[1988]]), krótkie opowiadania ''Przypadki mojego życia'' (1988) oraz prozę ''Moja podróż sentymentalna i inne opowiadania'' ([[1994]]).
Jego imię nosi ulica w Poznaniu i (jako jedyne w Polsce) Gimnazjum nr 11 w Tarnowie, które było również inicjatorem i fundatorem jego pomnika na ulicy Wałowej w Tarnowie.
== Nagrody ==
Brandstaetter był laureatem wielu nagród literackich, takich jak Nagroda Polskiego [[PEN Club]]u za przekłady hebrajskie (1973), Nagroda Literacka miasta Poznania (1974), Nagroda Ministra Kultury i Sztuki (1978), [[Nagroda im. Herdera]] (1987). Otrzymał w 1951 (wraz z kompozytorem) [[Państwowa Nagroda Artystyczna|Państwową Nagrodę Artystyczną]] I Stopnia za libretto do opery [[Tadeusz Szeligowski|Tadeusza Szeligowskiego]] ''Bunt żaków''. W podzięce za zasługi wniesione w dziedzinie kultury, otrzymał w 1957 godność Honorowego Obywatela Zakopanego. W 1958 otrzymał Nagrodę im. W. Pietrzaka za całokształt twórczości literackiej. W 1980 został wybrany na przewodniczącego Społecznego Komitetu Budowy Pomnika [[Poznański Czerwiec|Poznańskiego Czerwca]] 1956 Roku.
== Twórczość ==
=== Dramat ===
{{układ wielokolumnowy|liczba=2|
* ''
* ''
* ''Ludzie z martwej winnicy'' (1950)
* ''Upadek kamiennego domu'' (1950)
* ''Milczenie'' (
* ''Król i aktor'' (1951)
* ''Józef Sułkowski'' (
* ''Kopernik'' (
* ''Znaki wolności'' (1953)
* ''Dramat księżycowy'' (
* ''Król Stanisław August'' (
* ''Odys płaczący'' (1956)
* ''Medea'' (
* ''Cisza'' (1960)
* ''Ślepa ulica'' (
* ''Śmierć na wybrzeżu Artemidy'' (1961)
* ''Dzień gniewu'' (
* ''Zmierzch demonów'' (
* ''Pokutnik z Osjaku'' (
}}
=== Poezja ===
{{układ wielokolumnowy|liczba=2|
* ''
* ''
* ''
* ''
* ''
* ''
* ''
* ''Księga modlitw'' (1985)
* ''Pieśń o życiu i śmierci Chopina'' (
* ''Księga modlitw starych i nowych'' (1987)
* ''Hamlet i łabędź'' (
}}
=== Proza ===
* ''Zmowa eunuchów'' (
* ''Jezus z Nazarethu'' (
* ''Moja podróż sentymentalna i inne opowiadania'' (
* ''Przypadki mojego życia'' (1988)
=== Szkice historyczno-literackie ===
* ''Legion żydowski Adama Mickiewicza '' (
* ''Moszkopolis'' (1932)
* ''Wybryki antyżydowskie studentów Uniwersytetu Wileńskiego w r. 1815'' (1932)
* ''Tragedie Juliana Klaczki'' (
* ''[[Krąg biblijny]]'' (
=== Przekłady ===
{{układ wielokolumnowy|liczba=2|
Szekspir:
* ''[[Hamlet]]'' (1950)
Linia 154 ⟶ 132:
* ''Antologia poezji Starego Przymierza'' (1964),
* ''Cztery poematy biblijne'' (1964),
* ''Psałterz'' (
* ''[[Ewangelia|Ewangelie]]''
* ''[[Dzieje Apostolskie]]''
* ''[[Apokalipsa
* ''Listy św. Jana''
}}
=== Brandstaetter w piosenkach ===
* 2002: [[Stanisław Sojka]] ''[[Soykanova]]'' – tekst w utworze
{{Przypisy}}
Linia 175 ⟶ 151:
{{Kontrola autorytatywna}}
{{
[[Kategoria:Laureaci nagrody ministra kultury i sztuki (1944-1989)]]
[[Kategoria:Ludzie związani z Tarnowem]]
|