Praksyteles: Różnice pomiędzy wersjami

[[File:Hermes bearing Dionysos 050911.jpg|130px|right|thumb|''Hermes z małym Dionizosem'']]

Wiadome jest, że Praksyteles był Ateńczykiem, o czym świadczy znaleziona w [[Tespie|Tespiach]] inskrypcja z jego sygnaturą. Źródła dostarczają niewiele informacji na temat jego życia, a te, które istnieją, są często sprzeczne. Najczęściej przyjmuje się, że Praksyteles urodził się na przełomie [[IV wiek p.n.e.|V]] i [[IV wiek p.n.e.|IV wieku p.n.e.]] Na podstawie przekazów pisanych uważa się, że artysta zaczął tworzyć w latach 380-370, co jest jednak kwestią sporną. Pracował on nie tylko w Atenach, ale również na [[Peloponez]]ie, w północnej [[Starożytna Grecja|Grecji]], [[Anatolia|Azji]] i na [[Wyspy Jońskie|Wyspach Jońskich]], gdzie powstała ''[[Afrodyta z Knidos|Afrodyta Knidyjska]]''. Uczył się najprawdopodobniej zarówno w Atenach, jak i na Peloponezie. Świadczy o tym wpływ zarówno twórców ateńskich, jak i peloponeskich, a zwłaszcza [[Myron (rzeźbiarz)|Myrona]] i [[Poliklet]]a, na jego wczesne dzieła. Posągiem niewątpliwie z początków kariery Praksytelesa był ''Satyr nalewający'', znany z ponad dwudziestu kopii marmurowych. Jest to dzieło z okresu przejściowego, pofidiaszowskiego, gdzie wpływ artystów V-wiecznych jest jeszcze bardzo duży. Pewne jest, że po pobycie w Atenach wyjechał do [[Anatolia|Azji Mniejszej]], będąc już wtedy znanym, w świecie greckim, artystą. Musiało to nastąpić przed 353 rokiem p.n.e., inaczej z pewnością nie byłby pominięty przy doborze artystów do prac na Mauzoleum w Halikarnasie. Był autorem słynnych już w starożytności rzeźb, o czym poświadczają monety, na których bito ich podobizny. Najprawdopodobniej Praksyteles umarł przed objęciem władzy przez [[Aleksander Macedoński|Aleksandra Wielkiego]], w innym przypadku władca musiałby ściągnąć do siebie artystę już za życia uznawanego przez starożytnych za wybitnego. Za dzieło z końca życia rzeźbiarza uznaje się grupę ''Hermesa z małym Dionizosem''. Dawna hipoteza zakłada, jakoby miałaby być to rzeźba wystawiona dla uczczenia przymierza [[Velia|Elei]] i [[Arkadia (kraina historyczna)|Arkadii]]. Najbardziej znaną współcześnie rzeźbą Praksytelesa jest ''Afrodyta z Knidos'' wystawiona około 360 roku p.n.e., do której pozowała rzeźbiarzowi hetera [[hetera|Fryne]].

Praksyteles był przedstawicielem szkoły ateńskiej, co wpłynęło na jego styl. Przykładem jest rzeźba przedstawiająca grupę ''Hermesa z małym Dionizosem na ręku''. W odróżnieniu od [[Lizyp]]a przedstawiał bogów jako ludzi pozbawionych trosk. Przedstawienia bogów Praksytelesa są nazywane w literaturze ''pięknymi bogami''. Należą do nich ''[[Diana z Gabii|Artemida z Gabii]]'', ''Eros Borghese'' czy ''Afrodyta z Knidos''. Rzeźba ''Odpoczywający satyr'' przedstawia spokojnego i rozmarzonego młodzieńca. Postać jest wysmukła, a rzeźbiarz rozwinął [[kontrapost]], wyrażający się esowatą linią sylwetki. Młody [[Satyrowie|satyr]] opiera się o pień drzewa. Podobnie [[Apollo Sauroktonos]]. Chociaż kompozycja ciała wyraża spokój i beztroskę, to jaszczurka, wspinająca się po konarze ma być wcieleniem zła. Nadaje to mitycznego, sakralnego znaczenia całej rzeźbie. Jak twierdzi [[Zofia Sztetyłło]] ''sztuka grecka zawdzięcza Praksytelesowi nie tylko "uczłowieczenie" bogów w ich nadczasowej, pięknej młodości, ale również nowy kanon, będący rozwinięciem i przetworzeniem kontrapostu Polikleta''<ref>Zofia Sztetyłło, ''Sztuka grecka''.</ref>. Rozłożenie ciężaru ciała u Praksytelesa przyjmuje linię esowatą, zaś modelunek jest miękki i delikatny.

* ''[[Hermes z małym Dionizosem na ręku]]''