Daniszmendydzi: Różnice pomiędzy wersjami

|p1_flaga =

|p2 =

|p2_flaga =

|p3 =

|p3_flaga =

|p4 =

|p4_flaga =

|p5 =

|p5_flaga =

|n2 =

|n2_flaga =

|n3 =

|n3_flaga =

|n4 =

|n4_flaga =

|n5 =

|n5_flaga =

|flaga_obraz =

|godło_obraz =

|nazwa_dopełniacz =

|dewiza =

|dewiza_język =

|dewiza_polski =

|konstytucja =

|państwo =

|język_urzędowy =

|głowa_państwa =

|głowa_państwa_opis =

|status_terytorium =

|zależne_od =

|głowa_terytorium =

|głowa_terytorium_opis =

|w_imieniu_tekst =

|w_imieniu_urząd =

|w_imieniu =

|ostatni_szef_rządu =

|szef_rządu =

|szef_rządu_opis =

|w_imieniu_tekst2 =

|w_imieniu_urząd2 =

|w_imieniu2 =

|powierzchnia =

|powierzchnia_wód =

|powierzchnia_miejsce =

|ludność =

|gęstość =

|ludność_rok =

|narodowości =

|ludność_miejsce =

|utworzenie_sposób =

|od_kogo =

|utworzenie_data =

|likwidacja_sposób =

|przez_kogo =

|likwidacja_data =

|religia_dominująca =

|waluta_nazwa =

|waluta_symbol =

|UTC =

|hymn =

|hymn_nazwa_polska =

|kod_ISO =

|domena =

|kod_samochodowy =

|numer_kierunkowy =

|terytoria_zależne =

|terytoria_autonomiczne =

|mapa_obraz =

|uwagi =

'''Daniszmendydzi'''<ref>Peter M. Holt, ''Bliski Wschód od wypraw krzyżowych do 1517 roku'', Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, 1993; [[Steven Runciman]], ''Dzieje wypraw krzyżowych. Tom II'', Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1987; Wera i Mirosław Hrochowie, ''W obronie Grobu Chrystusa. Krzyżowcy w Lewancie'', Wydawnictwo Ancher, Warszawa 1992, [http://books.google.com/books?id=mKpz_2CkoWEC&pg=PA215&vq=danishmendids&dq=new+islamic+dynasties&ie=ISO-8859-1&output=html&sig=-Ul1nBL0UMebuWEYJppYoXtMm48 Clifford Edmund Bosworth, ''The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual'', Edinburgh University Press, 2004.] Limitowany dostęp.</ref> (albo '''Daniszmenidzi'''<ref>Bogdan Składanek, ''Historia Persji. Tom II'', Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 2003; Jonathan Harris, ''Bizancjum i wyprawy krzyżowe'', Bellona, Warszawa 2005</ref>, '''Daniszmendzi'''<ref>Jean-Paul Roux, ''Historia Turków'', Wydawnictwo Marabut, Gdańsk 2003.</ref>) - dynastia pochodzenia [[Turkmeni|turkmeńskiego]] rządząca w centralnej i północnej [[Anatolia|Anatolii]] w takich miastach jak [[Sivas]], [[Malatya]], [[Kayseri]] i [[Kastamonu]], od r. ok. [[1071]]<ref>Hasło: ''Dānishmend'' w: Encyclopaedia Britannica, 15th edition, Encyclopaedia Britannica Inc., William Benton, Publisher, 1943-1973, Helen Hemingway Benton, Publisher, Chicago/London/Toronto/Geneva/Sydney/Tokyo/Manila/Seoul/Johannesburg</ref> do [[1178]].

Pierwsze wiadomości o eponimicznym założycielu dynastii, [[Daniszmend Ghazi|Daniszmendzie Ghazim]] (przed [[1086]] - [[1104]]), pochodzą z okresu po roku [[1086]], kiedy po śmierci pierwszego [[Sułtanat Rum|sułtana Rum]] [[Sulajman Ibn Kutulmisz|Sulajmana]] Anatolia znalazła się w stanie anarchii. Nazwa "Daniszmend" nie jest imieniem własnym, lecz [[Język perski|perskim]] określeniem uczonego. Nazwa "ghazi" z kolei to określenie na wojownika [[dżihad|świętej wojny]]. Pochodzenie pierwszego Daniszmendydy jest niejasne, częściowo z powodu legendarnej sławy jaką zaczął się cieszyć po swojej śmierci, którą utrwalił poświęcony mu [[epos]] [["Daniszmendname"]] (ok. [[1245]] r.). Przypisywano mu nawet wywodzenie się od [[Arsacydzi|Arsacydów]], najprawdopodobniej był jednak Turkmenem, który pojawił się w Anatolii po [[Bitwa pod Manzikertem|bitwie pod Manzikertem]]. Okres pomiędzy śmiercią Sulajmana a powrotem z niewoli u [[Wielcy Seldżucy|Wielkich Seldżuków]] w roku [[1092]] jego syna [[Kilidż Arslan I|Kilidż Arslana]] Daniszmend wykorzystał na zbudowanie własnego państwa. Następnie musiał walczyć z Kilidż Arslanem, jednak kiedy na teren [[Azja Mniejsza|Azji Mniejszej]] wkroczyła [[I wyprawa krzyżowa]] władcy ci sprzymierzyli się ze sobą i wspólnie walczyli przeciwko krzyżowcom w przegranej [[Bitwa pod Doryleum (1097)|bitwie pod Doryleum]]. W roku [[1100]] Daniszmend wziął do niewoli jednego z przywódców I krucjaty, [[Boemund I|Boemunda z Tarentu]], a w roku [[1101]] wspólnie z Kilidż Arslanem pokonał wyprawy posiłkowe do [[Ziemia Święta|Ziemi Świętej]]. Te czyny zapewniły mu sławę. W roku [[1102]] udało mu się zdobyć [[Malatya|Malatyę]]. W roku [[1103]] wypuścił Boemunda za znacznym okupem i zawarł z nim sojusz przeciwko Kilidż Arslanowi i [[Cesarstwo Bizantyńskie|Bizancjum]], do którego realizacji jednak nie doszło, gdyż w roku [[1104]] Daniszmend zmarł. Jeszcze w tym samym roku Kilidż Arslan odbił Malatyę.

W roku [[1107]] sułtan Rum zginął w bitwie z Wielkim Seldżukami i w państwie wybuchły walki o władzę pomiędzy jego synami. Następca Daniszmendy, [[Emir Ghazi Kumusztakin]] ([[1104]] - [[1134]]), wykorzystał tę sytuację do osadzenia w roku [[1116]] na tronie Rum swojego kandydata, [[Masud I|Masuda I]], i sprowadzenia go do roli [[wasal]]a. Ponadto odbił on Malatyę i zdobył [[Ankara|Ankarę]], Kayseri i Kastamonu. W roku [[1130]] wezwał go na pomoc przeciwko najazdowi [[Księstwo Antiochii|księcia Antiochii]] [[Boemund II|Boemunda II]] władca [[Armenia Mała|Małej Armenii]] [[Leon I Rubenida|Leon I]]. Kumusztakin pokonał i zabił Boemunda, a jego głowę przesłał [[kalif]]owi. W roku [[1133]] odbił on Kastamonu, które rok wcześniej zajął cesarz bizantyjski [[Jan II Komnen]]. W związku z tymi zwycięstwami nad chrześcijanami kalif [[Al-Mustarszid]] w porozumieniu z sułtanem Wielkich Seldżuków [[Ahmad Sandżar|Sandżarem]] obdarował go tytułem ''malika'' (króla), jednak przyjął go dopiero jego syn, Muhammad ([[1134]] - [[1142]]), ponieważ w roku [[1134]] Kumusztakin zmarł.

Panowanie Muhammada było naznaczone walkami z Bizancjum, które z miernym powodzeniem starało się odzyskać terytoria zajęte przez Daniszmendydów. Po śmierci Muhammada w roku [[1142]] państwo zostało podzielone pomiędzy jego dwóch braci, Jaghi Sijana ([[1142]] - [[1164]]) w Sivasie i Ismaila ([[1142]] - [[1152]]) w Malatyi i Elbistanie wraz z synem Zu an-Nunem ([[1142]] - [[1174]]) w Kayseri. Po śmierci Jaghi Sijana sułtan Rum [[Kilidż Arslan II]] ponawiał interwencje w sprawy Daniszmendydów z Sivasu i Kayseri i ostatecznie przedsięwziął inwazję na ich terytorium. Chwilowo powstrzymała go wojskowa interwencja na rzecz Daniszmendydów teścia Zu an-Nuna [[Nur ad-Din]]a w roku [[1173]], lecz już w roku następnym Nur ad-Din zmarł, co Kilidż Arslan wykorzystał do zajęcia Sivasu i zabicia Zu an-Nuna. W roku [[1175]] na korzyść Daniszmendydów interweniował cesarz bizantyjski [[Manuel I Komnen]], jednak sułtan Rum pokonał go w roku [[1176]] w [[Bitwa pod Myriokefalon|bitwie pod Myriokefalon]]. Dzięki temu w roku [[1178]] mógł on zająć terytoria Daniszmendydów z Malatyi, kończąc tym samym dzieje dynastii. Pozostali przy życiu Daniszmendydzi przeszli na służbę Seldżuków.

* [[Daniszmend Ghazi]] (przed [[1086]] - [[1104]])

* [[Emir Ghazi Kumusztakin]] ([[1104]] - [[1134]])

* Muhammad Ibn Emir Ghazi ([[1134]] - [[1142]])

* Zu an-Nun ([[1142]])

* Malik Jaghi Sijan ([[1142]] - [[1164]])

* Malik Mudżahid Ghazi ([[1164]] - [[1166]])

* Malik Ibrahim ([[1166]])

* Malik Ismail ([[1166]] - [[1172]])

* Zu an-Nun (po raz drugi) ([[1172]] - [[1174]])

* Ismail Ibn Emir Ghazi Kumusztakin ([[1142]] - [[1152]])

* Zu an-Nun ([[1142]] - [[1174]]) (w Kayseri)

* Zu an-Karnajn ([[1152]] - [[1162]])

* Muhammad Ibn Ismail ([[1162]] - [[1170]])

* Kasim Ibn Ismail ([[1170]] - [[1172]])

* Afridun Ibn Ismail ([[1172]] - [[1175]])

* Muhammad Ibn Ismail (po raz drugi) ([[1175]] - [[1178]])