Pałka szerokolistna: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Kenraiz (dyskusja | edycje)
m drobne techniczne w przypisie (usunięto zdublowany przypis), WP:SK
Linia 22:
[[Plik:20101108 0398.jpg|thumb|Dojrzałe owoce rozsiewane są przez wiatr]]
 
'''Pałka szerokolistna''', rogoża{{r|rutkowski}} (''Typha latifolia'' [[Karol Linneusz|L.]]) – [[gatunek (biologia)|gatunek]] rośliny należący do rodziny [[pałkowate|pałkowatych]] (''Typhaceae''). Szeroko rozprzestrzeniony na świecie, w Polsce pospolity. Rośnie na brzegach wód stojących i wolno płynących. Tworzy często rozległe, zwykle niemal jednogatunkowe [[szuwar|szuwary]]y. Jest jedną z ważniejszych roślin jadalnych rosnących w dzikiej przyrodzie. Rośliny tego gatunku dostarczają surowca plecionkarskiego, wykorzystywane są w bukieciarstwie i do [[Fitoremediacja|fitoremediacji]], a także uprawiane są jako ozdobne.
 
== Zasięg występowania ==
Linia 200:
Pałka szerokolistna jest rośliną pokarmową dla larw [[chrząszcze|chrząszczy]] ''[[Stilbus oblongus]]'' ([[pleszakowate]]), na górnej powierzchni liści żerują dorosłe ''[[Donacia cinerea]]'', na korzeniach larwy ''[[Donacia aquatica]]'', ''[[Donacia cinerea]]'' i ''[[Plateumaris sericea]]'' ([[stonkowate]]), na łodydze ''[[Tournotaris bimaculatus]]'' ([[Erirhinidae]]){{r|bioinfo}}, a w łodydze ''[[Sphenophorus pertinax]]'' ([[Dryophthoridae]]). Na powierzchni liści żerują gąsienice ''[[Arsilonche albovenosa]]''{{r|Grace-1986}} i ''[[Simyra insularis]]''{{r|simyra}}, a [[Mina (biologia)|minują]] je ''[[Bellura obliqua]]'' i ''[[Nonagria oblonga]]'' ([[sówkowate]]){{r|Grace-1986}}. W kolbach żyją i żywią się sokami nimfy i dorosłe [[pluskwiaki]] ''[[Chilacis typhae]]'' ([[zwińcowate]]). W żywych pochwach liściowych rozwijają się larwy [[muchówki]] ''[[Phaonia atriceps]]'', a w martwych ''[[Typhamyza bifasciata]]''{{r|bioinfo}}.
 
Na pałce występują rozmaite gatunki słodkowodnych ślimaków, uszkodzone i rozkładające się organy tej rośliny stanowić mogą pokarm [[zatoczek rogowy|zatoczka rogowego]] (''Planorbarius corneus'' L.) i [[przyczepka jeziorna|przyczepki jeziorowej]] (''Acroloxus lacustris'' L.) – zwłaszcza osobniki tego ostatniego gatunku mogą na liściach i łodydze pałki występować masowo<ref name=Piechocki19>{{Cytuj książkę | nazwisko = Piechocki | imię = Andrzej | tytuł = Mięczaki (Mollusca) : ślimaki (Gastropoda) | data = 1979 | tytuł tomu = Fauna słodkowodna Polski | tom = 7 | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa; Poznań | isbn = 83-01-01143-2 | strony = 160, 172 }}</ref>.
 
Gatunek może tworzyć [[mikoryza|mikoryzę]] arbuskularną z grzybami z rodzaju ''[[Glomus]]''. Związek jest prawdopodobnie fakultatywny i zależny od warunków wzrostu roślin{{r|Stenlund-1994}}. Dodatkowy tlen, który wodne rośliny jednoliścienne uwalniają do podłoża, sprzyja mineralizacji i zwiększa dostępność fosforu. Związek rośliny i grzyba może więc mieć niewielkie znaczenie{{r|Cornwell-2001}}. Porównując wzrost roślin w obecności grzyba oraz w sterylnym podłożu wykazano, że mikoryza u pałki korzystnie wpływa na wzrost i ilość wytwarzanej [[biomasa|biomasy]]{{r|Dunham-2003}}. W warunkach, gdy rośliny są okresowo zalewane, ilość arbuskul oraz strzępek jest pozytywnie skorelowana z długością okresu o niskim poziomie wody{{r|Ray-2006}}.
Linia 353:
# <ref name="zajac">{{cytuj książkę | imię = Adam | nazwisko = Zając | imię2 = Maria (red.) | nazwisko2 = Zając | tytuł = Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce | miejsce = Kraków | rok = 2001 | wydawca = Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego | strony = 564 | isbn = 83-915161-1-3}}</ref>
# <ref name="zientek">{{cytuj książkę | autor = Hubert Zientek | tytuł = Rośliny w oczkach wodnych | wydawca = Medical Tribune Polska | miejsce = Warszawa | data = 2008 | strony = 144-145 | isbn = 978-83-60135-40-2}}</ref>
# <ref name="Gescher-2011">{{Cytuj pismo | autor = Gescher K, Deters AM | tytuł = Typha latifolia L. fruit polysaccharides induce the differentiation and stimulate the proliferation of human keratinocytes in vitro | url = | czasopismo = J Ethnopharmacol | wolumin = 137 | wydanie = 1 | strony = 352–8 | rok = 2011 | doi = 10.1016/j.jep.2011.05.042 | pmid = 21669276 | język = en}}</ref>
# <ref name="Aliotta-1990">{{Cytuj pismo | nazwisko = Aliotta | imię = G. | nazwisko2 = Greca | imię2 = M. Della | nazwisko3 = Monaco | imię3 = P. | nazwisko4 = Pinto | imię4 = G. | nazwisko5 = Pollio | imię5 = A. | tytuł = In vitro algal growth inhibition by phytotoxins ofTypha latifolia L. | czasopismo = Journal of Chemical Ecology | wolumin = 16 | wydanie = 9 | strony = 2637–2646 | rok = 1990 | issn = 0098-0331 | doi = 10.1007/BF00988075 | język = en}}</ref>
# <ref name="Della Greca-1990">{{Cytuj pismo | nazwisko = Della Greca | imię = Marina | nazwisko2 = Mangoni | imię2 = Lorenzo | nazwisko3 = Molinaro | imię3 = Antonio | nazwisko4 = Monaco | imię4 = Pietro | nazwisko5 = Previtera | imię5 = Lucio | tytuł = (20S)-4α-methyl-24-methylenecholest-7-en-3β-ol, an allelopathic sterol from Typha latifolia☆ | czasopismo = Phytochemistry | wolumin = 29 | wydanie = 6 | strony = 1797–1798 | rok = 1990 | issn = 00319422 | doi = 10.1016/0031-9422(90)85019-C | język = en}}</ref>