Trylogia o muszkieterach: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Filmy animowane: drobne merytoryczne, typo |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 25:
== Treść ==
Akcja rozgrywa się ona we Francji, w latach 1625-1665. Treścią są przygody czterech przyjaciół [[muszkieterowie gwardii|muszkieterów gwardii królewskiej]]: [[Atos]]a, [[Portos]]a, [[Aramis]]a i [[D’Artagnan|d'Artagnana]]. Obok wątków fikcyjnych mamy tu też ukazane wydarzenia historyczne za czasów panowania [[Ludwik XIII|Ludwika XIII]], regencji [[Anna Austriaczka|Anny Austriaczki]] i kardynała [[Jules Mazarin|Mazarina]] oraz pierwszych lat panowania [[Ludwik XIV|Ludwika XIV]]. Inspiracją dla stworzenia tego cyklu były pamiętniki królewskiego muszkietera gaskońskiego pochodzenia – [[Charles de Batz-Castelmore d’Artagnan|Charlesa de Batz de Castelmore d'Artagnan]]. W przedmowie do ''Trzech muszkieterów'' Dumas przyznaje, że czerpał z tych pamiętników. Prócz tego jednak twierdzi, że rzekomo korzystał również z przypadkowo znalezionych w antykwariacie ''Pamiętników hrabiego de La Fere'', co jest nieprawdą, jednakże pamiętać należy, iż taki sposób działania jak wymyślanie rzekomego pierwowzoru dla swych dzieł, był w dobie romantyzmu bardzo popularny. Autor chciał w ten sposób przekonać czytelników, że jego bohaterowie są postaciami autentycznymi, a ich przygody są prawdziwe. Chciał również zyskać większe zainteresowanie czytelników swoim dziełem, co mu się udało. Według niektórych źródeł Dumas napisał również krótkie dzieła o tytułach "''Śmierć Aramisa''" oraz "''Syn Portosa''", które nawiązują do jego trylogii o muszkieterach, jednak dzieła te nigdy nie zostały opublikowane w Polsce. Powstała także powieść ''[[D’Artagnan (powieść)|D'Artagnan]]'' inspirowana serią,
== Części cyklu ==
=== Część pierwsza ===
* '''[[Trzej muszkieterowie]]''' – rozgrywa się w latach 1625-1628. [[D’Artagnan|D'Artagnan]] przybywa z Gaskonii do [[Paryż]]a, by zostać muszkieterem, jak jego ojciec. Po drodze w miasteczku [[Meung]] wchodzi w konflikt z [[Hrabia de Rochefort (postać)|hrabią de Rochefort]], sługą kardynała. Później w Paryżu wdaje się w sprzeczkę z trzema muszkieterami – [[Atos]]em, [[Portos]]em i [[Aramis]]em. Do pojedynków jednak nie dochodzi z powodu odwiecznych wrogów muszkieterów, gwardzistów kardynała Richelieu. D'Artagnan w potyczce z nimi wspiera wesołe trio, szybko zdobywając w nich przyjaciół. Wkrótce zostaje gwardzistą królewskim, a po dwóch latach muszkieterem. Najpierw jednak zakochuje się w [[Konstancja Bonacieux|Konstancji Bonacieux]], żonie swego gospodarza. Konstancja jest pokojówką królowej [[Anna Austriaczka (1601-1666)|Anny Austriaczki]] i jej wierną przyjaciółką. Królowa [[Francja|Francji]] kocha angielskiego premiera, [[George Villiers, 1. książę Buckingham|
=== Część druga ===
* '''[[Dwadzieścia lat później]]''' (lub ''W dwadzieścia lat później'') – rozgrywa się w latach 1648-1649. Nie żyją już Ludwik XIII i kardynał Richelieu. [[Ludwik XIV]] jest niepełnoletni, więc zamiast niego w ramach regencji rządzą Anna Austriaczka i kardynał [[Jules Mazarin|Mazarin]], jej kochanek i drugi mąż, a także następca Richelieu na stanowisku I ministra. Tymczasem trzej muszkieterowie porzucili służbę i wrócili do prawdziwych nazwisk – Atos jako hrabia Olivier de La Fere wychowuje swego syna Raula, Portos jako Christopher du Vallon owdowiał i nudzi się w swojej posiadłości, a Aramis jako kawaler Rene d'Herblay jest obecnie opatem w zakonie jezuitów. Jedynie d'Artagnan jako porucznik wiernie służy krajowi licząc, że awansuje wreszcie na kapitana muszkieterów. W kraju trwa [[Fronda (bunt)|Fronda]] – mieszczanie zdenerwowani ograniczaniem ich praw i lichwiarskimi podatkami wychodzą na ulice, a wspiera ich magnateria licząca na osłabienie władzy królewskiej i zwiększenie swojej. Mazarin chce zwerbować do gwardii królewskiej wiernych i zmyślnych ludzi. Od przebywającego w [[Bastylia|Bastylii]] Rocheforta dowiaduje się, że najlepsi są Atos, Portos, Aramis i d'Artagnan. Ten ostatni więc dostaje zadanie sprowadzenia na służbę do kardynała swoich dawnych kompanów. Z pomocą
=== Część trzecia ===
* '''[[Wicehrabia de Bragelonne]]''' – rozgrywa się w latach 1660-1665. Ludwik XIV jest już dorosły, ale nadal musi podlegać zdaniu swego umierającego już I ministra, kardynała Mazarina. [[Karol II Stuart|Karol II]], syn Karol I, chce odzyskać władzę w Anglii. Ludwik XIV nie udziela mu pomocy z powodu zakazu kardynała. Z pomocą Karolowi II przychodzi Atos – wie on bowiem, gdzie w Anglii znajdują się ukryte przez Karola I skarby ogromnej wartości. Młody władca z dawnym muszkieterem przybywają więc do Anglii. Atos odbiera skarby z pomocą generała Moncka, czatującego w pobliżu miejsca ukrycia skarbów. Monck jest wrogiem Karola II, ale obecnie walczy o władzę przeciwko innemu generałowi, Lambertowi. D'Artagnan, który po ostatniej wojnie został zdegradowany do porucznika przez mściwego kardynała występuje z wojska, bierze kredyt u Plancheta i z jego pomocą zbiera grupę zabijaków, z którą przekrada się do Anglii i porywa Moncka, po czym zawozi go Karolowi II, jednak ten każe puścić generała wolno, zyskując sobie w ten sposób jego przyjaźń. Monck zdobywa władzę w Anglii, ale oddaje ją królowi. Atos otrzymuje Order Złotego Runa, zaś d'Artagnan spory okup za Moncka. Obaj wracają do kraju, gdzie tymczasem umiera Mazarin, przed śmiercią promując królowi na urzędnika swego ucznia, [[Jean-Baptiste Colbert|Jeana-Baptiste Colberta]], który podejmuje walkę o stanowisko z żądnym władzy generalnym intendentem królewskich finansów [[Nicolas Fouquet|Nicolasem Fouquetem]], który chce być drugim po królu najważniejszym człowiekiem w kraju. W tym celu każe ufortyfikować swój zamek na wyspie Belle-Isle. Zadania tego podejmuje się Aramis, od niedawna na służbie u Fouqueta, który mianował go biskupem Vanes. Aramis wciąga w naprawę zamku Portosa. D'Artagnan wraca z Atosem do kraju i Ludwik XIV przywraca go na stanowisko kapitana, daje wysoką pensję, wcześniej jednak wysyła na misję inspekcji na Belle-Isle. Misja nie powodzi się z powodu czujności Aramisa, jednak Gaskończyk otrzymuje upragnione stanowisko. Brat Ludwika XIV, [[Filip I Burbon-Orleański|Filip Orleański]] żeni się z księżniczką [[Henrietta Anna Stuart|Henriettą]], siostrą Karola II. Nie kocha jej, ale jest o nią zazdrosny. W księżniczce kocha się hrabia de Guise, przyjaciel Raula de Bragelonne. Sama Henrietta darzy miłością Ludwika XIV, który by ukryć z nią romans postanawia użyć jako parawanu jej dwórki, [[Louise de La Vallière|Luizy de La Valliere]], narzeczonej Raula. Luiza zakochuje się w królu, a ten zaczyna odwzajemniać jej uczucie. By móc lepiej romansować odsyła z misją do Anglii Raula. Henrietta jest jednak zazdrosna i gdy chłopak wraca ujawnia to. Raul jest załamany, chce się mścić, ale nie wie, na kim. Atos mówi królowi, co o nim myśli i tylko dzięki d'Artagnanowi unika dożywocia w Bastylii. Aramis tymczasem odkrywa, że Ludwik XIV ma brata bliźniaka, Filipa, zamkniętego w Bastylii przez Annę Austriaczkę i Mazarina. Niedawno mianowany generałem zakonu jezuitów postanawia wypromować na tron kogoś, na kogo mógłby mieć wpływ. Przy okazji chce ratować zagrożonego wskutek działań Colberta swego pryncypała, a i również wspomóc nieco kraj, który Ludwik ignoruje bawiąc się w dworskie intrygi. Aramis wydobywa więc chłopaka z Bastylii i przekonuje go, by zastąpił brata na tronie. Podmiana dokonuje się na balu u Fouqeuta w Vaux i to w chwili, gdy Ludwik chce aresztować swego gospodarza. Ludwik ląduje więc w Bastylii, a jego miejsce zajmuje Filip. Niestety Fouquet odkrywa to. Czując wyrzuty sumienia demaskuje całą intrygę i uwalnia króla. Filip trafia do twierdzy więziennej na Wyspie Św. Małgorzaty, gdzie zostaje zakuty w żelazną maskę. Aramis oraz Portos (który został wciągnięty w całą intrygę) uciekają na Belle-Isle, gdzie bronią się przed oddziałami króla dowodzonymi przez d'Artagnana. Po krótkiej walce poddają twierdzę i uciekają. Niestety zostają osaczeni przez królewskich muszkieterów w jaskini, gdzie dochodzi do walki, podczas której przygnieciony głazami ginie Portos. Aramis ucieka do Hiszpanii, w czym pomaga mu stanowisko generała zakonu jezuitów. Fouquet trafia do więzienia. Zostaje ogłoszony testament Portosa – wszystko zapisuje Raulowi. Wierny Mouston umiera z rozpaczy. Raul zaś nie czuje się na siłach, by dalej żyć po zdradzie ukochanej, więc wstępuje do wojska i jedzie do Afryki, gdzie ginie podczas walk. Na wieść o jego śmierci Atos umiera. D'Artagnan zaś dalej służy królowi otrzymując tytuł hrabiego. Anna Austriaczka umiera na raka piersi. Luiza jest królewską metresą, ale w końcu król odwraca się od niej dla markizy de Montespan. Francja szykuje się do wojny z Holandią. Aramis jako książę d'Alameda załatwia w tym celu neutralność Hiszpanii. D'Artagnan dowodzi wojskami królewskimi i zdobywa kilka miast w Holandii. Za te czyny zostaje mianowany marszałkiem Francji. Chwilę po otrzymaniu buławy marszałka ginie trafiony kulą z muszkietu, którą wystrzelono z obleganego właśnie miasta.
== Bohaterowie ==
=== Główni bohaterowie ===
* '''[[D'Artagnan]]''' – szlachcic z Gaskonii, zostaje muszkieterem Ludwika XIII i Ludwika XIV. Przyjaciel Atosa, Portosa i Aramisa. Marzy o zrobieniu wielkiej kariery. Najpierw służy dwa lata w gwardii królewskiej pana d'Essarts, a potem w muszkieterach. Bierze udział w akcji „diamenty królowej”. Uczestnicy w oblężeniu La Rochelle, wraz z przyjaciółmi broni przed odzyskaniem przez hugenotów Bastionu Św. Gerwazego. W wieku 22 lat zostaje porucznikiem. Jako taki służy królowi i królowej w czasie [[Wojna trzydziestoletnia|wojny trzydziestoletniej]], a potem w czasach [[Fronda (bunt)|Frondy]]. Marzy o byciu kapitanem, więc zwalcza Frondę, a także wykonuje misję w Anglii. Mimo to pomaga przyjaciołom w akcji ratowania Karola I, a potem we Francji porywa z Portosem Mazarina wymuszając na nim wiele ustępstw, w tym stanowisko kapitana dla siebie. Mimo, iż je traci po kolejnej wojnie dalej pozostaje na służbie, mażąc o jego odzyskaniu. Gdy tak się nie staje opuszcza służbę, by wspomóc Karola II, po czym jak gdyby nigdy nic wraca do króla w zamian za upragniony stopień kapitana. Pod koniec życia myślał o byciu marszałkiem Francji i otrzymuje to stanowisko na chwilę przed śmiercią. Ginie bowiem postrzelony z muszkietu przez jednego z obrońców obleganego przez siebie miasta. W pierwszej części d'Artagnan jest głównym bohaterem, ważniejszym niż pozostała trójka. W pozostałych każdy z nich jest równie ważny. Młody d'Artagnan jest narwanym Gaskończykiem najpierw działającym, potem myślącym. Pakuje się przez to w nie lada kłopoty. Wdaje się w romanse z kobietami, nie jest zbyt stały w uczuciach, choć niewątpliwie Konstancja jest jego największą miłością. Dopiero z wiekiem d'Artagnan staje się bardziej rozważny, a także zgorzkniały i nieco zawiedziony służbą u króla, która bynajmniej nie daje perspektyw. Nie raz chce ją porzucić i założyć rodzinę, ale jednak myśl o zrobieniu kariery przeważa nad tym. Podobnie jak Aramis d'Artagnan bywał nieco interesowny i chwilami myśli tylko o sobie, jest jednak lojalny wobec przyjaciół. Nie szanował Ludwika XIV, uważając go za rozkapryszone dziecko, jednak starał się wywierać na niego pozytywny wpływ (co mu się udawało). Docenił Ludwika dopiero wtedy, gdy ten na poważnie się wziął za sprawy państwowe. Spełnił swe marzenie o wielkiej karierze, choć zrobił to bardzo późno.
* '''[[Atos]]''' – właściwie to hrabia Olivier de La Fere. Pochodził z arystokratycznej rodziny. Był najstarszym z całej czwórki muszkieterów. Odebrał staranne wykształcenie, znał kilka języków, nawet umiał nawigować statkiem. W młodości ożenił się z Anne de Bruil, do której poczuł prawdziwą, szczerą miłość. Gdy jednak odkrył, że kobieta ta jest napiętnowaną złodziejką i ladacznicą, powiesił ją na drzewie (niestety nieskutecznie). Nie mogąc znieść hańby, na jaką tym ślubem naraził swoją rodzinę wyrzekł się swego nazwiska i jako Atos wstąpił do muszkieterów. Zaprzyjaźnił się z Portosem, Aramisem, a potem i d'Artagnanem. Brał udział w akcji „diamenty królowej”, podczas której został niesłusznie oskarżony o fałszowanie pieniędzy. Potem brał udział w oblężeniu La Rochelle, to on również był pomysłodawcą obrony Bastionu Św. Gerwazego. To on odebrał list żelazny Milady (w której rozpoznał swoją żonę) i
* '''[[Portos]]''' – właściwie baron Christopher du Vallon de Bracieux de Pierrefonds. Pochodził z dobrej rodziny, ale jednak mniej zamożnej niż Atos czy Aramis. Nie wiadomo czemu został muszkieterem – możliwe, że powodem tego były długi, jakich mógł narobić. W muszkieterach zaprzyjaźnił się z Atosem, potem z Aramisem, a wreszcie i z d'Artagnanem. Podczas służby wdał się w romans z grubo starszą od siebie żoną prokuratora Coquenard. Został jej utrzymankiem. Brał udział w akcji „diamenty królowej”, gdzie został ranny w pojedynku przez nasłanego kardynalistę. Potem uczestniczył w oblężeniu La Rochelle, obronie Bastionu Św. Gerwazego, a wreszcie w samosądzie nad Milady. Po tym zdarzeniu wystąpił z wojska i poślubił swą kochankę, która owdowiała. Osiedlił się z nią w zamku na prowincji, dodając do swego nazwiska nazwy jej posiadłości. Po osiemnastu latach małżeństwa owdowiał i gnuśniał. Tym chętniej zgodził więc się na wstąpienie na służbę u Mazarina razem z d'Artagnanem – jako służbista brał udział w pościgu za księciem de Beaufort oraz w misji w Anglii. Pomagał uwolnić Karola I, a potem i porwać Mazarina. W zamian za wypuszczenie go kardynał spełnił kilka warunków porywaczy – w tym tytuł barona dla Portosa. Otrzymawszy go Portos porzucił służbę i wrócił do domu. Po kilku latach dał się wciągnąć Aramisowi w spiski pana Fouqueta – najpierw budowę zamku na Belle-Isle, a potem udział w intrydze z człowiekiem w żelaznej masce. Wskutek tej intrygi on i Aramis musieli uciekać z kraju. Podczas ucieczki Portos zginął w walce z królewskimi muszkieterami – toczyła się ona w jaskini i bohatera przygniotły głazy. Portos był człowiekiem niezwykle próżnym i nieco zarozumiałym. Lubił się mieć za wielkiego pana, choć jego środki finansowe nie pozwalały mu na to zbytnio. Nie umiał się przyznać do porażki, więc wolał kłamać.
* '''[[Aramis]]''' – właściwie kawaler Rene d'Herblay. Odebrał staranne wykształcenie w kierunku duchowym, jednakże wdał się w romans z damą i został na tym przyłapany przez pewnego szlachcica, który zapowiedział mu baty, jeśli jeszcze raz go zobaczy w towarzystwie tej kobiety. Aramis więc poprosił o rok zwłoki w przyjęciu ślubów kapłańskich i poszedł do najlepszego szermierza uczyć się władania szpadą, poznając w tym czasie Atosa i Portosa (ten drugi nauczył go kilku pchnięć). Gdy już opanował wszystko ubrał się elegancko, poszedł na bal, gdzie spotkał owego szlachcica, wyzwał go na pojedynek i
=== Postacie fikcyjne ===
* '''[[Raul de Bragelonne|Raul August Juliusz d'Aram, wicehrabia de Bragelonne]]''' – syn Atosa i księżnej de Chevreuse. Oczko w głowie Atosa, jego jedyna pociecha na stare lata. Bardzo kochał ojca i zawsze słuchał go we wszystkim, miał do niego wielki szacunek. Starał się zawsze brać przykład
* '''[[Planchet|Planchet]]''' – w innym tłumaczeniu '''Wiórek'''. Wierny sługa d'Artagnana, zatrudniony przez niego w czasach, gdy ten był jeszcze gwardzistą królewskim. Z początku niezbyt dobrze im się układało – Gaskończyk nie miał czasem mu czym zapłacić
* '''[[Grimaud (postać)|Grimaud]]''' – w innym tłumaczeniu '''Milczek'''. Sługa Atosa, oddany mu do reszty. Prawdopodobnie był jego mlecznym bratem, choć nie jest to powiedziane. Jego pan oduczał go mówić, bojąc się gadulstwa służby. Grimaud posługiwał się językiem migowym, mówił jedynie za pozwoleniem pana, niekiedy jednak pozwalał sobie złamać tą zasadę np. wtedy, kiedy uprzedził muszkieterów czytających list od Marii Michon do Aramisa, że zbliża się kardynał Richelieu – za ten czyn musiał zjeść ów list (który należało jakoś zniszczyć), ale w nagrodę za posłuszeństwo mógł popić list szklanką wina. Brał udział ze swym panem w akcji „diamenty królowej” i w obronie Bastionu Św. Gerwazego. Potem podczas Frondy wysłany został do twierdzy Vincennes, gdzie na rozkaz swego pana pomógł w ucieczce księciu de Beaufort. Następnie miał pilnować Raula na froncie we Flandrii, ale zawrócił dowiedziawszy się o zabiciu przez syna Milady kata z Bethune – powiadomił o tym muszkieterów. Towarzyszył Atosowi w wyprawie do Anglii i ratowaniu Karola I. Podróżował z nim ponownie do Anglii podczas wyprawy w celu restauracji dynastii Stuartów. Po tych wszystkich przygodach zamieszkał ze swoim panem w Paryżu i czuwał nad nim. Bardzo przeżył jego śmierć, której niechcący stał się przyczyną - w końcu to on dostarczył Atosowi list z wieścią, o śmierci wicehrabiego de Bragelonne na froncie w Afryce. Występuje we wszystkich częściach cyklu.
* '''[[Mousqueton (postać)|Mousqueton]]''' – w innym tłumaczeniu '''Muszkiet'''. Sługa Portosa, który nazywał go zdrobniale Mouston. Jego prawdziwe imię to Bonifacy. Wierny i lojalny wobec swego pana. Podobnie jak on starał się zachowywać wielkopańskie maniery i tak samo jak on był gruby i nieco leniwy, ale lojalny i oddany. Towarzyszył swemu panu w akcji „diamenty królowej”, gdzie został postrzelony w pośladki. Brał również w oblężeniu La Rochelle. Potem, gdy Portos osiadł na swych ziemiach, został jego intendentem. Kiedy Portos wrócił na służbę wziął ze sobą Moustona, który nie był z tego zadowolony, ale wiernie poszedł za panem. Brał z nim udział w wyprawie do Anglii. Potem wrócił z radością do domu, gdzie roztył się do tego stopnia, że musiano go nieraz nosić w skrzyni przerobionej na lektykę. Na rozkaz swego pana musiał utrzymywać wagę i tuszę podobną do Portosa, bowiem
* '''[[Bazin|Bazin]]''' – w innym tłumaczeniu '''Gryzipiórek'''. Sługa Aramisa, fanatyk religijny, podobnie jak jego pan stanowi dumasowską krytykę duchowieństwa. Jest oddany swemu panu, choć marzy o tym, żeby został on duchownym. Ambicją Bazina było służenie wielkiemu duchownemu i ubolewał nad tym,
* '''[[Hrabia de Rochefort (postać)|Hrabia de Rochefort]]''' – agent kardynała Richelieu, jego prawa ręka i główny szpieg. D'Artagnan nazywał go „Człowiek z Meung” do czasu, aż nie poznał jego prawdziwego nazwiska. Pośredniczył w kontaktach Richelieu-Milady przekazując tej drugiej rozkazy od tego pierwszego. Jego znakiem rozpoznawczym była blizna na policzku. W Meung czekając na Milady spotkał po raz pierwszy d'Artagnana, z którym wszedł w konflikt. Od tego czasu d'Artagnan powziął sobie za punkt honoru dopaść go i zabić. Rochefort nienawidził kardynała, ale bał się go i słuchał jego poleceń – dwukrotnie aresztował Konstancję, przywoził mu raporty od Milady, a potem i aresztował muszkieterów za zabicie Milady i doprowadził ich przed oblicze Richelieu. Wkrótce potem on i d'Artagnan trzykrotnie się pojedynkowali. Każde to starcie zakończyło się dla hrabiego porażką i otrzymaną raną. Za trzecim pojedynkiem padł żart, że czwarte starcie między nimi zakończy się śmiercią Rocheforta. Jednakże nie bili się więcej, a nawet zostali przyjaciółmi. Po śmierci Richelieu Rochefort stał w opozycji dla Mazariniego i trafił do Bastylii na kilka lat. Wezwany z niej przez kardynała polecił mu na służbę czterech muszkieterów, po czym uciekł z pomocą Plancheta i stał się jednym z przywódców Frondy. Pomógł wraz z Atosem i Aramisem uciec księciu de Beaufort. Zginął podczas ataku na królewską karocę – otrzymał cios w serce od d'Artagnana, który za późno zorientował się, kogo zabija. Występuje w I i II części. W ekranizacjach filmowych Rochefort zwykle jest czarnym charakterem i wiecznie prześladuje d'Artagnana, aż w końcu ginie z jego ręki.
* '''[[Milady de Winter|Milady de Winter]]''' – agentka kardynała Richelieu, żona Atosa, matka Mourdanta. Kobieta występna, podła i bezlitosna, typowa famme fatalle. Nienawidziła miłości i piękna, krzywdziła każdego zakochanego w niej mężczyznę. Znała tajniki uwodzenia i korzystała z nich bez skrupułów. Potrafiła świetnie grać. Naprawdę nazywała się Charlotte Bakson i była nowicjuszką zakonną, jednak uwiodła młodego księdza, wraz z nim okradła kilka kościołów. Przyłapani na gorącym uczynku kochankowie zostali
* '''[[Mordaunt (postać)|Mordaunt]]''' – syn Milady i starszego lorda de Winter, właściwie John Franciszek de Winter. Podobnie jak matka był podły, mściwy i zawistny. Nigdy nie darował raz otrzymanej zniewagi, zabijał bez najmniejszych skrupułów, nikogo nie kochał, żył jedynie zemstą. Miał odrażającą twarz, z której biło zło. Ledwo narodzony stracił ojca, a wkrótce potem i matkę. Stryj zaś nie zajmował się nim, gdyż wyczuwał w nim tę samą aurę zła, co w jego matce. Również sam król Karol I pozbawił go możliwości dziedziczenia tytułu lordów de Winter jako synowi ladacznicy i morderczyni.
* '''[[Lord de Winter]]''' – szwagier Milady, przyjaciel muszkieterów. Był katolikiem w przeciwieństwie do większości Anglików. Odważny i szlachetny, ale też nieco
* '''Ketty''' – służąca Milady, młoda, nastoletnia dziewczyna. Zakochana w d'Artagnanie zdradziła mu, że Milady romansuje na boku z hrabią de Wardes. Zazdrosny muszkieter zmobilizował Ketty chodząc z nią do łóżka, by ta przynosiła mu listy do hrabiego od Milady. Dzięki temu d'Artagnan upokorzył Milady, ale też odkrył jej sekret, co o mało nie przypłacił życiem. Uciekając od Milady niestety zostawił większość swoich rzeczy w sypialni kobiety, więc Ketty dała mu swoją sukienkę i pomogła uciec. Niedługo potem, bojąc się o swoje życie, dziewczyna sama uciekła do Atosa i poprosiła d'Artagnana o schronienie. Tu z pomocą przybył Aramis, który ukrył Ketty u księżnej de Chevreuse szukającej służącej. Po latach, gdy księżna uciekała z Francji wygnana przez Richelieu, Ketty była u jej boku. Występuje w I i II części.
* '''[[Konstancja Bonacieux|Konstancja Bonacieux]]''' – żona Jakuba Michała, pierwsza wielka miłość d'Artagnana, nieco starsza od niego. Wydana za mąż za pana Bonacieux nie była szczęśliwa. Wiernie służyła królowej, której była pokojówką i powiernicą tajemnic. Z powodu tych tajemnic została aresztowana przez kardynała. Wymknęła się i uciekła do domu, gdzie jednak był zastawiony kocioł. Uratował ją wówczas d'Artagnan i oboje się w sobie zakochali. Konstancja umożliwiła królowej schadzkę z Buckinghamem, a potem poprosiła d'Artagnana o dostarczenie diamentów królowej z Anglii do Paryża. Po udanej akcji udała się na schadzkę z muszkieterem, ale została porwana przez męża i Rocheforta. W nieznany sposób królowa jednak uwolniła ją i ukryła w klasztorze Bethune pod imieniem Ketty. Tam też spotkała ją śmierć – została otruta przez Milady w chwili, gdy przybył po nią d'Artagnan. Zmarła na jego rękach. Występuje tylko w I części.
* '''Jakub Michał Bonacieux''' – mąż Konstancji, właściciel oberży, grubo starszy od niej. W jego gospodzie zatrzymał się d'Artagnan. Pan Bonacieux poślubił Konstancję, bo spodobało mu się mieć młodą i piękną żonę. Gdy została porwana martwił się o nią, nawet poprosił d'Artagnana o pomoc w znalezieniu jej. Aresztowany niedługo potem trafił do Bastylii, a następnie przed oblicze Richelieu, który zwerbował go do siebie na służbę. Od tego czasu szpiegował swoją żonę. Był mściwy, fałszywy i podły. Gdy odkrył romans żony pomógł Rochefortowi ją uwięzić. Niedługo potem jednak naraził się Richelieu i trafił do Bastylii, gdzie spędził wiele lat. Nie wiadomo jak się stamtąd wydostał i przyłączył do Frondy. Został śmiertelnie ranny przez Portosa podczas ataku na królewską karocę. Przerażony uciekł do kościoła i poprosił młodego chłopca Friqueta (sługę radcy Broussela) o sprowadzenie pomocy. Zmarł jednak, nim jej doczekał. Występuje w I i II części.
* '''Jussac''' – dowódca gwardii kardynała, ulubieniec Richelieu. Wraz ze swoimi ludźmi nie raz dał się we znaki muszkieterom wywołując z nimi walki. Do jednej z nich doszło w klasztorze karmelitów. Jussac poszedł tam sekundować swoim ludziom, którzy mieli jakiś spór między sobą i chcieli się pojedynkować. Ponieważ pojedynki były zakazane, trzeba było się udać tam, gdzie nikt ich nie zobaczy. Poszli więc do klasztoru karmelitów. Jednak tam spotkali trzech muszkieterów, którzy mieli pojedynek z d'Artagnanem.
* ''' Bicarrat''' – gwardzista kardynała, wraz z Jussaciem i trzema innymi kardynalistami był w klasztorze karmelitów, gdzie doszło do walki pomiędzy nimi a trzema muszkieterami i d'Artagnanem. Bicarrat bił się wówczas z Portosem. Ranił go w ramię, a sam otrzymał ranę w udo. Pojedynek trwał długo, nawet gdy inni przestali się bić. Jego przeciwnik pytał go o pogodę i o inne sprawy. W końcu sam śmiertelnie ranny Jussac kazał mu przerwać walkę i poddać się. Bicarrat posłuchał rozkazu i złamał swą szpadę, by nie oddawać jej przeciwnikowi. Występuje tylko w I części. W III części dowiadujemy się, że miał on syna, który został gwardzistą króla.
* '''Jerzy de Bicarrat''' – syn pana Bicarrat, młody gwardzista armii króla Ludwika XIV. Był wśród żołnierzy, którzy oblegali Belle-Isle. Portos i Aramis wzięli go do niewoli, ale puścili go wolno ze względu na znajomość z jego ojcem, on zaś obiecał im pomóc. Gdy poddano Belle-Isle, a Aramis i Portos uciekali i schronili się w grocie pech chciał, że w jej pobliżu królewscy muszkieterowie urządzili polowanie na lisa z psami. Wśród
* '''Kat z Bethune''' – wcześniej kat z Lille. Nie jest znane jego imię ani nazwisko. Niewiele o nim w sumie wiadomo. Miał młodszego brata, który został księdzem, jednak uległ Charlottcie Bakson i wraz z nią okradał kościoły. Przyłapany na tym został schwytany i kat musiał wypalić mu piętno czarnej lilii na ramieniu. Kat jednak chciał się zemścić na kobiecie, która do tego doprowadziła. Odszukał ją, uwięził i też wypalił jej czarną lilię. Jednak ona i jego brat uciekli z więzienia, a kat trafił do lochu oskarżony o pomoc bratu w ucieczce. Siedział tak długo, dopóki młody ksiądz nie wrócił – a wrócił dlatego, że Charlotta, podając się za Anne de Bruil, poślubiła hrabiego de La Fere i porzuciła kochanka. Młody ksiądz wrócił więc do więzienia, by ratować brata, a potem powiesił się w celi. Kat nie darował tego kobiecie. Po jakimś czasie, gdy został katem w innym mieście o nazwie Bethune, odwiedził go Atos i poprosił, by ten pojechał z nim, gdyż trzeba dokonać wyroku na kobiecie występnej.
* '''Malicorn''' – młody szlachcic, utracjusz i dość niezwykła postać. Był kochankiem przyjaciółki Luizy de La Valliere. Gdy Luiza chciała zostać dwórką księżniczki Henrietty poprosiła o pomoc przyjaciółkę, ta zaś zwróciła się do Malicorna. On sam zaś udał się do swego kompana Manicampa, który był cwaniaczkiem i umiał to i owo załatwić. Przy okazji Malicorn wydębił również stanowisko na dworze dla siebie. Malicorn przypadkiem znalazł się w oberży, gdzie umierał generał zakonu jezuitów i wybierał swego następcę, Aramisa. Występuje tylko w części III.
* '''Manicamp''' – kompan Malicorna, cwaniaczek i utracjusz, umiał wszystko załatwić. Przyjaźnił się z hrabią de Guise, od którego często wydębiał pieniądze. Załatwił Malicornowi stanowisko na dworze oraz stanowisko dwórki dla Luizy. To on jako jedyny ruszył z pomocą hrabiemu de Guise, gdy ten leżał ciężko ranny postrzelony w pojedynku z wicehrabią de Wardes.
* '''Prokurator Coquenard''' – stary i chciwy mieszczanin, mąż kochanki Portosa. Podejrzewał żonę o romans, ale niewiele go on obchodził, byle żona nie czerpała z jego kasy na utrzymanie kochanka. Gdy żona zaprosiła Portosa na obiad, przedstawiając go jako swego kuzyna, prokurator domyślił się wszystkiego, ale udał, że wierzy jej słowom, po czym przygotował najbardziej żałosny obiad na świecie, chcąc zniechęcić Portosa
* '''Pani Couquenard''' – kochanka, a później żona Portosa. Grubo starsza od niego, zaborcza i zazdrosna o swego utrzymanka. Brzydka i stara, wierzyła naiwnie w wyznania miłosne muszkietera. Gdy ten jednak został ranny w czasie akcji „diamenty królowej” i poprosił ją o pomoc finansową, ona odmówiła jej podejrzewając, że Portos został ranny w czasie przygody z inną kobietą. Gdy Portos ozdrowiał, poszedł na mszę do kościoła i ceremonialnie podał wodę święconą Milady na oczach swej kochanki, a potem w rozmowie z kochanką popisał się znajomością z nią. Kobieta doprowadzona do pasji z zazdrości zaprosiła Portosa na obiad. Potem, gdy szedł pod La Rochelle, załatwiła ekwipunek i wierzchowce jemu i jego słudze. Gdy jej mąż umarł, Portos ożenił się z nią i osiedli oboje na wsi. Zmarła po osiemnastu latach małżeństwa z Portosem. Występuje tylko w I części. W II dowiadujemy się o jej śmierci.
* '''Baisemeaux de Montlezun''' - gubernator Bastylii, wcześniej członek gwardii kardynała Richelieu, a nieco później jeszcze kapitan gwardii kardynała Mazarina.
=== Postacie historyczne ===
* '''[[Armand Jean Richelieu|Kardynał Richelieu]]''' – właściwie Armand Jean du Plessis de Richelieu, diuk, od dziecka przygotowany na duchownego. Zrobił karierę dzięki pomocy Marii Medycejskiej, możliwe też, że był jej kochankiem. Wraz z nią sprawował władzę regencyjną za małoletności Ludwika XIII. Miał wielki wpływ na króla, który się go bał i nienawidził, lecz wiedział, że jest mu on niezbędny. Richelieu wykorzystywał ten wpływ, by utrzymać się na stanowisku I ministra. Co prawda w roku 1630 stracił swój urząd, ale tylko na 1 dzień, następnego go odzyskał i został formalnie zastępcą króla (wcześniej też nim był, ale nieoficjalnie). Wówczas zemścił się na swoich wrogach świętujących jego upadek. Richelieu był zakochany w Annie Austriaczce, ale kiedy ta odrzuciła jego względy, mścił się na niej knując przeciw niej intrygę za intrygą. Żadna na szczęście się nie powiodła. Richelieu to prawdziwy polityk, okrutny, bezwzględny wobec wrogów, nie ma przyjaciół i nie szuka ich. Nie wahał się nawet zlecić zabójstwa Buckinghama. Zachęcił króla do oblężenia La Rochelle, jednakże nie zrobił to z nienawiści do protestantów, lecz dlatego, że hugenoci mieli skłonności separatystyczne i mogli osłabić znacznie nie tylko Francję, ale i władzę absolutną, o którą on walczył dla króla. W powieściach ukazany jest jedynie ze swej negatywnej strony. Występuje tylko w I części, w II części natomiast jest wspominany przez głównych bohaterów, którzy wyrażają się o nim w samych superlatywach.
* '''[[Jules Mazarin|Kardynał Jules Mazarin]]''' – właściwie Gulio Mazarini, Włoch z
* '''[[Anna Austriaczka (1601-1666)|Anna Austriaczka]]''' – królowa Francji, żona Ludwika XIII, a potem
* '''[[Ludwik XIII|Ludwik XIII Sprawiedliwy]]''' – król Francji, syn Henryka IV i Marii Medycejskiej, mąż Anny Austriaczki, ojciec Ludwika XIV, Filipa Żelaznej Maski oraz Filipa Orleańskiego, brat Gastona Orleańskiego. Gdy jego ojca zamordowano, Ludwik był jeszcze dzieckiem. Wychowała go apodyktyczna matka i Richelieu, którego nienawidził. Gdy został pełnoletni, Richelieu i Maria Medycejska zaczęli walczyć ze sobą o wpływy na króla, ostatecznie wygrał ten pierwszy. Ludwik XIII nie kochał swojej żony, jednak był o nią zazdrosny. U Dumasa to słaby psychicznie, rozkapryszony jak dziecko zazdrośnik. Po cichu cieszył się z porażek swego I ministra, ale nie umiał się go pozbyć, gdyż wiedział, że bez niego nie da sobie rady. Musiał kilkakrotnie zwalczać spiski swego brata, który chciał go pozbawić tronu. Wierzył, że poddani go kochają, starał się też zasłużyć na przydomek Sprawiedliwy (który sam sobie nadał). Jako jeden z niewielu królów Francji nie miał kochanki. Zmarł sześć miesięcy po śmierci Richelieu. Występuje tylko w I części.
* '''[[Ludwik XIV|Ludwik XIV]]''' – król Francji nazywany Królem Słońce. Syn Ludwika XIII i Anny Austriaczki, brat Żelaznej Maski oraz Filipa Orleańskiego. Miał 4 lata, gdy zmarł jego ojciec, więc władzę regencyjną za niego sprawowała Anna Austriaczka i kardynał Mazarini. Był ulubieńcem matki, która go rozpieszczała i wychowała w przeświadczeniu, że jako król może robić, co chce. Nienawidził Mazariniego, czekał tylko na jego śmierć. Lubił kobiety, ale był niestały w uczuciach. Najpierw kochał się w Marii Mancini, potem w Luizie de La Valliere, a wreszcie w Athenais de Montespan. Był narwany
* '''[[Człowiek w żelaznej masce|Filip Żelazna Maska]]''' – postać właściwie legendarna, bowiem kto był więźniem w Żelaznej Masce nie wiadomo. Dumas pokazał, że był to brat bliźniak Ludwika XIV o imieniu Filip. Urodził się on pół godziny
* '''[[Maria Teresa Austriaczka (królowa Francji)|Maria Teresa]]''' – królowa Francji, żona Ludwika XIV, infantka hiszpańska. Wyszła za mąż za Ludwika,
* '''[[Filip I Burbon-Orleański|Filip Orleański Starszy]]''' – syn Ludwika XIII i Anny Austriaczki, brat Ludwika XIV, ojciec Filipa Orleańskiego Młodszego, mąż księżniczki Henrietty. Książę Andegaweni i Orleanu, nazywany Monsieur. Wcześniej był znany jako Filip Andegaweński, jednak po śmierci stryja Gastona został księciem Orleanu i otrzymał przydomek Orleański. Od dziecka był wychowywany na mazgaja, utracjusza i pasożyta, żeby tylko pod żadnym pozorem nie zagroził władzy swego brata, Ludwika XIV. Filip Orleański ożenił się z Henriettą Angielską, ale jej nie kochał, co jednak nie przeszkadzało mu być o nią
* '''[[Henrietta Anna Stuart|Henrietta Angielska]]''' – córka Karola I i królowej Henrietty, siostra Karola II, żona Filipa Orleańskiego. Podczas rebelii w Anglii przebywała wraz z matką we Francji. Potem, gdy jej brat odzyskał władzę, została żoną brata Ludwika XIV, nie kochała jednak męża (z wzajemnością), za to zakochała się w
* '''[[George
* '''Młody książę Buckingham''' – syn księcia Buckingham, ukochanego Anny Austriaczki. Nie wiele o nim wiadomo, właściwie to prawie nic, poza tym, że jest strasznie podobny do ojca, przez co Anna Austriaczka niezwykle go polubiła. Przybył do Francji wraz z małym orszakiem księżniczki Henrietty Angielskiej, niestety księżniczka lubiła go zbyt mocno, co zazdrosny jej mąż źle odebrał i zażądał od matki odesłania księcia. Anna Austriaczka ze smutkiem zrobiła to. Jednak wracając do domu młody książę musiał pojedynkować się z wicehrabią de Wardes, który zaatakował go i miał zabić na rozkaz Filipa Orleańskiego. Młody Anglik zdołał się jednak obronić i ranić ciężko swego przeciwnika, po czym wrócił do domu, opatrzywszy wcześniej jego rany. Występuje tylko w części III.
* '''[[Marie de Rohan|Maria Michon de Rohan, księżna de Chevreuse]]''' – z domu Michon, po mężu de Rohan. Przyjaciółka królowej, największa miłość Aramisa, matka Raula de Bragelonne. Wieczna intrygantka, znienawidzona przez kardynała Richelieu, który kilkakrotnie skazywał ją na banicję czy areszt domowy. Umożliwiła spotkanie królowej z księciem Buckingham, a także przesłała listownie wiadomość do Aramisa, gdzie przebywa Konstancja Bonacieux. Swego syna Raula ukrywała przed światem bojąc się zemsty ze strony męża, księcia de Chevreuse. Po śmierci Richelieu wróciła do łask, jednak naraziła się Mazariniemu i znów musiała się ukrywać. Podczas Frondy Atos poznał ją z jej synem Raulem, wyjaśniając jej, kim on jest, ale nie mówiąc chłopcu, kim ona jest dla niego. Później żyła w odosobnieniu korzystając z tego, że wszyscy myślą, że nie żyje. Jednak brakowało jej środków. Zdobyła więc papiery dowodzące, że Fouquet dokonał za rządów Mazariniego sprzeniewierzenia poważnej sumy pieniędzy. Chciała je sprzedać Aramisowi spotkanemu na pogrzebie generała zakonu jezuitów, ale jednak ten odmówił ich kupna, gdyż cena była dla niego zbyt wygórowana. Sprzedała je więc Colbertowi, który wykorzystał je do zniszczenia swego wroga. Colbert oprócz pieniędzy umożliwił jej spotkanie z Anną Austriaczką, od której księżna wydębiła sporą sumę pieniędzy za lek na raka piersi oraz za zachowanie dla siebie tajemnicy człowieka w żelaznej masce. Jej dalsze losy nie są opisane. Księżna budzi mieszane uczucia. Z jednej strony bowiem to przyjaciółka królowej, pomocnica i powiernica, największą miłość Aramisa, a z drugiej to nędzna intrygantka myśląca przede wszystkim o sobie, nie specjalnie przejmująca się swoim rodzonym synem, choć widok dorosłego Raula wzruszył ją i pobudził w niej matczyne uczucia. Występuje w II i III części, w I jest tylko wspominana.
* '''[[Nicolas Fouquet|Nicolas Fouquet]]''' – generalny intendent królewskich finansów oraz generalny prokurator. Był najbogatszą osobą w państwie, miał piękniejszy pałac niż sam król, posiadał własnych poetów, żołnierzy, rzemieślników, nawet księży. Chciał być osobą drugą po królu. Kradł ile się dało z państwowej kasy, jednak przejawiał w tym chwilami prawdziwie dziecinną naiwność. Nie spiskował przeciwko królowi, choć myślał o byciu I ministrem. Zwerbował na służbę do siebie Aramisa, którego mianował biskupem Vanes i zlecił mu naprawdę zamku na wyspie Belle-Isle, co było wbrew prawu. Gdy na skutek działań d'Artagnana prawda wyszła na jaw, za radą Aramisa podarował zamek królowi, dzięki czemu uniknął kary. Gdy król chciał przybyć do jego pałacu w Vaux, urządził najdroższy bal na świecie. Ponieważ wskutek czujności Colbeta nie mógł więcej kraść, był zmuszony sprzedać swój urząd generalnego prokuratora, by mieć za co urządzić bal. Mimo swoich starań króla zdenerwował przepych pałacu w Vaux, a także wiadomość o malwersacji sprzed lat i kazał aresztować Fouqueta. Aramis w tym samym czasie podmienił Ludwika na Filipa Żelazną Maskę, jednakże nieopatrznie powiedział o tym wszystkim Fouquetowi. Ten zaś poczuł się odpowiedzialny za króla, który był jego gościem, więc go uwolnił, choć nie otrzymał za to ułaskawienia i resztę życia spędził w więzieniu. Fouquet ukazany przez Dumasa to niejednoznaczna postać – z jednej strony to złodziej państwowych pieniędzy
* '''[[Jean-Baptiste Colbert|Jean-Baptiste Colbert]]''' – urzędnik królewski, uczeń Mazariniego, przebiegły i umiejący myśleć, nie rozrzutny. Wymyślił, że żeby oszczędzić wydatków można nie produkować złote zdobienia do mundurów żołnierzy z prawdziwego złota. Gdy Mazarini umierał i nie chciał oddawać skradzionych pieniędzy królowi, to Colbert poradził mu, żeby zapisać te sumę w testamencie królowi, wydziedziczając w ten sposób swoje siostrzenice. Król, zgodnie z przewidywania Colberta, ku rozpaczy matki, zrzekł się zapisu na rzecz panien Mancini. Mazarini umierając polecił Colberta królowi. Ten widząc jego spryt uczynił go intendentem. Jednak Colbert chciał być generalnym intendentem, więc spiskował przeciwko Fouquetowi, którego uważał za pasożyta i darmozjada szkodzącego krajowi. Skorzystał więc z okazji i zniszczył Fouqueta za pomocą dokumentów zdobytych podstępnie przez księżną de Chevreuse, po czym objął stanowisko swego wroga i wyciągnął z nędzy gospodarkę Francji np. poprzez system merkantylizmu. Podobnie jak Fouquet Colbert budzi mieszane uczucia, gdyż z jednej strony jest uczciwym politykiem, nie okradającym kasy państwa i dbającym o gospodarkę, a z drugiej cwaniakiem i intrygantem, który nie cofnie się przed niczym, żeby zniszczyć swego wroga. Występuje tylko w III części.
* '''Kapitan de Treville''' – właściwie Jean du Peyrer, hrabia de Treville, kapitan królewskich muszkieterów, dawny znajomy ojca d'Artagnana. Przyjął do siebie młodego Gaskończyka, dawał mu dobre rady i naprowadzał go na właściwą drogę. Dbał również o wszystkich innych swoich muszkieterów, zwłaszcza o Atosa, Portosa i Aramisa. Nieraz musiał tłumaczyć się z ich poczynań królowi oraz bronić ich przed zemstą kardynała. Swoich żołnierzy kochał jak własne dzieci. Bywał surowy, ale też
* '''[[Filip Lotaryński|Kawaler Filip Lotaryński]]''' – [[mignon]] (faworyt) Filipa Orleańskiego, a potajemnie i jego kochanek. Znienawidzony przez księżniczkę Henriettę. Zazdrosny o brata króla nie dopuszczał do jakichkolwiek bliższych stosunków jego z żoną. Donosił księciu o każdym spotkaniu jego żony z hrabią de Guise lub młodym Buckinghamem. Brał udział w zwariowanych eskapadach księcia Filipa pełnych przemocy, alkoholizmu i bezmyślnego wandalizmu. Postać odpychająca. W końcu zostaje przegnany przez Ludwika XIV na prośbę księżniczki Henrietty, którą potem z zemsty przez zaufanych ludzi otruł. Występuje tylko w III części.
* '''Hrabia de Wardes''' – agent kardynała Richelieu, oddany mu i wiernie wykonujący jego polecenia. Miał uniemożliwić dotarcie d'Artagnanowi do Anglii, sam zaś miał tam płynąć zaopatrzony w glejt od Richelieu, jednakże d'Artagnan zaczaił się na niego i pokonał go w pojedynku zadając mu cztery rany, sam zaś otrzymał jedną w żebra. Po tym starciu Gaskończyk odebrał mu glejt i zostawił hrabiego rannego w lesie razem z jego sługą Lubinem. On sam zaś jako hrabia dotarł do Anglii. Potem de Wardes długo się kurował, ale wyzdrowiał, by romansować z Milady. Jednakże zakochany w kobiecie d'Artagnan uniemożliwił mu schadzki z nią przejmując jej listy do niego i odpisując jako on, a nawet raz udając go w jej sypialni. Występuje tylko w I części.
Linia 127:
* '''Wicehrabia de Wardes''' – syn hrabiego de Wardes, podobnie nędzny i podły jak jego ojciec, choć później nieco się zmienił. Szczególną nienawiścią darzył hrabiego de Guise i Raula, dokuczał im obu na każdym kroku, prowokował ich i poniżał. Nigdy zaś nie zapomniał d'Artagnanowi tego, że to on uniemożliwił jego ojcu romans z Milady i w ten sposób upokorzył go. Wicehrabia miał również zabić na rozkaz Filipa Orleańskiego młodego Buckinghama, ale nie udało mu się i w starciu z nim został ranny. Ledwo uszedł z życiem. Później jeszcze pojedynkował się na pistolety z hrabią de Guise i ciężko go zranił. Najpierw uciekł, jednak potem sprowadził na pomoc Manicampa i razem z nim ocalił de Guise'a. Występuje tylko w części III.
* '''[[Louise de La Vallière|Luiza de La Valliere]]''' – dwórka księżniczki Henrietty, pierwsza faworyta Ludwika XIV, ukochana wicehrabiego de Bragelonne, którego znała od dziecka. Bawiła się z nim jako mała dziewczynka. Zawsze kochała go jak brata, ale niestety on kochał ją mocniej, a ona nie umiała mu powiedzieć, że nie darzy go taką miłością. Wolała go okłamywać i zostać jego narzeczoną, dając mu fałszywą nadzieję na szczęśliwy związek z nią. Była dziewczyną słabego charakteru, często reagowała płaczem na coś, co ją bolało, nie umiała walczyć o swoje. Gdy przybyła na dwór zakochała się w królu. Potem miała zostać użyta jako parawan do romansu króla z jego bratową, ale Ludwik podsłuchał rozmowę dziewczyny z jej przyjaciółką i dowiedział się o jej miłości do swojej osoby. Od tego czasu postrzegał ją inaczej, a nawet zakochał się w niej i uczynił z niej swoją faworytę, co doprowadziło Henriettę do wściekłości. Próbowała pozbyć się rywalki wyprawiając ją z dworu, ale Ludwik sprowadził Luizę z powrotem i zmusił księżną do jej tolerowania. Jednak ta z zemsty ujawniła ich romans Raulowi, co doprowadziło chłopaka do rozpaczy. Luiza czuła wyrzuty sumienia z powodu tego, co zrobiła, ale nie na tyle silne, by zerwać z królem. Mimo usilnych starań straciła miłość Ludwika XIV, który skierował swe uczucia ku markizie de Montespan. Luiza nie umiała wybrać mężczyzny, który ją szczerze kochał, a nawet nie umiała być z nim uczciwa. Wybrała ulotną miłość króla i stała się ofiarą jego zmienności. Występuje w części II i III.
* '''Hrabia de Guise''' – młody arystokrata, najlepszy przyjaciel Raula, jeden z tzw. ulubieńców księcia Filipa Orleańskiego. Raula poznał w chwili, gdy podróżując do Flandrii nieomal utonął i to właśnie wicehrabia de Bragelonne go ocalił. Obaj zostali wówczas serdecznymi przyjaciółmi. Razem walczyli na froncie, pełnili obowiązki na dworze. Hrabia jednak zakochał się nieszczęśliwie w księżniczce Henriettcie, która była zakochana w królu, a hrabiego traktowała jak przyjaciela. Zazdrosny małżonek Henrietty doprowadził do tymczasowego odprawienia de Guise'a z dworu, jednak król sprowadził młodzieńca z powrotem. On jednak nie mógł i tak być z ukochaną, więc świadomie szukał śmierci. Dlatego wdał się w pojedynek z wicehrabią de Wardes, który obraził księżniczkę Henriettę – lecz dla pozoru wyzwał go dopiero wtedy, gdy ten obraził Luizę. Pojedynek ten zakończył się dla niego ciężką raną, od której mógł zginąć, jednak z pomocą swego przeciwnika oraz Manicampa powrócił do zdrowia. Król zaś dowiedziawszy się o rzekomej przyczynie pojedynku, czyli Luizie, darował walczącym winę. De Guise pełni w trylogii podobną rolę, co Raul. On też kocha kobietę, która zamiast niego woli króla. Występuje w II i III części.
* '''[[John Felton|John Felton]]''' – porucznik angielski, purytanin będący na służbie u lorda de Winter, który
* '''[[Karol I Stuart|Karol I]]''' – król Anglii z dynastii Stuartów, syn Jakuba I, ojciec Karola II i Jakuba II oraz księżniczki Henrietty. U niego, podobnie jak u jego ojca, służył jako premier znienawidzony przez purytanów książę Buckingham. Za sprawą jego niezbyt pomyślnych rozporządzeń i działalności złych urzędników wybuchła w Anglii republikańska rebelia z Oliverem Cromwellem na czele. Po kilku przegranych z siłami republiki uciekł do Szkocji, jednak szkocki wódz, u którego się schronił sprzedał go rebeliantom. Król trafił pod sąd i został ścięty przez Mourdanta, który zgłosił się jako ochotnik do ścięcia króla. Przed śmiercią Karol I zdążył porozmawiać ze znajdującym się pod szafotem Atosem i przekazać mu tajemnicę o skarbach w zamku Newcastle i poprosić o to, by je wykorzystał, by pomóc jego synowi. Jego ostatnimi słowami było słowo „''Remember''” (Pamiętaj) skierowane do Atosa. Kropla jego krwi po ścięciu spadła na czoło hrabiego de La Fere. Karol I został przez Dumasa dość mocno wyidealizowany i ukazany jako wzór oświeconego i szlachetnego monarchy. Odznaczył Atosa i Aramisa Orderem Podwiązki. Występuje tylko w części II.
* '''[[Karol II Stuart|Karol II]]''' – król Anglii z dynastii Stuartów, syn Karola I, brat Jakuba II i księżniczki Henrietty. Jako dziecko musiał wraz z bratem patrzeć na śmierć ojca. Jako dorosły próbował wykorzystać chaos w Anglii po śmierci Cromwella i odzyskać tron. Potrzebował jednak pomocy. Ludwik XIV mu jej odmówił, ale ofiarował
* '''[[Henrietta Maria Burbon|Królowa Henrietta]]''' – córka Henryka IV i Marii Medycejskiej, siostra Ludwika XIII i Gastona Orleańskiego, żona Karola I, matka Karola II, Jakuba II i księżniczki Henrietty Angielskiej. Wydana za mąż za Karola I nie była z nim zbyt szczęśliwa, głównie z powodu religijnych: ona była katoliczką, a on protestantem (anglikaninem). W powieści jednak ukazana jest jako kochająca troskliwa matka i żona. Podczas rebelii schroniła się z najstarszą córką o tym samym imieniu we Francji, zaś Anna Austriaczka zapewniła jej „troskliwą” opiekę i to taką, że nawet na opał nie starczyło i gdyby nie wsparcie Francuzów wiernych córce ukochanego władcy Henryka IV, ich los byłby kiepski. W powieści Atos i Aramis przynoszą jej wieści o śmierci jej męża, co ona przyjmuje z bólem. Występuje tylko w części II.
* '''[[Oliver Cromwell|Oliver Cromwell]]''' – przywódca angielskiej rewolucji, która obaliła króla Karola I i powołała w kraju republikę. Przyczynił się do uwięzienia króla, a potem jego ścięcia. Obawiając się, że może podzielić los ex-władcy, nie został królem, lecz przyjął tytuł lorda protektora, który potem przypadł jego synowi, lecz ten zrezygnował z niego, wskutek czego w Anglii zapanowała anarchia, a Karol II odzyskał władzę. Dumas ukazał Cromwella jako żądnego władzy dyktatora, jednak nie pozbawionego zasad moralnych – np. czuje on wstręt do Mourdanta
* '''[[George Monck|Generał George Monck]]''' – jeden z dowódców wojsk angielskich działający w czasach anarchii w Anglii po śmierci Cromwella. Walczył o władzę z mniej popularnym generałem Lambertem. Mimo bycia przeciwnikiem króla pozostał człowiekiem szlachetnym i odważnym. Pozwolił Atosowi zabrać skarby z zamku Newcastle, choć ten mu się przyznał, że to nie są jego rodzinne pamiątki, lecz złoto do wsparcia króla Karola II. Został porwany przez d'Artagnana i zabrany do Karola II, który jednak puścił go wolno. Monck zyskał wówczas szacunek do króla. Wykorzystując swe wpływy przeciągnął na swą stronę stronników Lamberta i wraz z nimi zwycięsko wkroczył do Londynu, a następnie oddał zdobytą władzę królowi. Później również, ponieważ nadal uważał się za jeńca d'Artagnana, oddał mu jako symbol swej niewoli swoją szpadą, którą następnie wykupił za grubą sumę pieniędzy. Występuje tylko w III części.
* '''Książę de Beaufort''' – wielki magnat, jeden z najważniejszych przywódców Frondy (obok Wielkiego Kondeusza). Jest wielkim panem z zachowania i charakteru, próżny, nieco arogancki, ale też i odważny i przebiegły. Nienawidził kardynała Mazarina. Za przewodzenie Frondzie został uwięziony w twierdzy Vincennes, jednakże nawet i tam kpił z kardynała robiąc np. jego karykaturę czy kukłę z chleba i wieszając ją na małej szubienicy. Atos posłał mu na pomoc swego sługę Grimauda, który został jego strażnikiem. Powiadomił on księcia o szykowanym planie ucieczki dla niego. Informatorem księcia został Rochefort przebrany za robotnika, który kopał rów pod murami zamku i kiedy książę grał w piłkę przerzucał ją przez mury, to Rochefot mu ją odrzucał z wiadomością. W końcu przysłano mu pasztet z ukrytą tam drabinką sznurową, dwoma sztyletami i kneblem dla naczelnika, który w dniu ucieczki jadł z więźniem obiad. Beaufort i Grimaud uciekli, a pod murem czekali już na nich Atos, Aramis i Rochefort. W pościg za nimi ruszyli d'Artagnan, Portos i Mouston, doszło nawet do walki pomiędzy ścigającymi a ściganymi, ale gdy się oni rozpoznali, przerwano ją. Potem de Beaufort dowodził armią Frondy podczas bitwy z wojskami królowej i kardynała. Mimo pewnych ustępstw ze strony Mazariniego dalej prowadził walki. Po Frondzie na pewien czas stracił łaski króla Ludwika XIV, ale wrócił do nich. To on rusza na czele armii do Afryki bronić
* '''[[Pierre Broussel|Radca Pierre Broussel]]''' – stary mieszczanin mieszkający w Paryżu, był rzecznikiem i obrońcą praw mieszczan, z tego względu był ulubieńcem ludu znienawidzonym przez królową. Bronił praw ludu przed zmniejszaniem ich przez kardynała, nakładaniem na mieszczan ogromnych podatków itp. Kiedy d'Artagnan wraz z Portosem ścigał uciekającego księcia de Beaufort, przewrócił i o mało nie stratował na śmierć radcę. Na szczęście
* '''[[Markiza de Montespan|Francoise-Athenais de Rochechouart, markiza de Montespan]]''' – młoda arystokratka, przyjaciółka Luizy. Na początku poznajemy ją jako pannę, później zostaje ona żoną markiza de Montespan. W przeciwieństwie do Luizy de La Valliere jest zimna, samolubna i żądna władzy oraz zaszczytów. Kiedy Raul załamany wyjeżdżą na front, gdzie potem ginie, Athenais bez najmniejszych skrupułów dokucza Luizie i daje jej do zrozumienia, że to ona jest za to odpowiedzialna. Po kilku latach zastąpiła Luizę na miejscu królewskiej metresy. Postać odpychająca. Występuje tylko w części III.
* '''Kanclerz Sequir''' – dworzanin króla Ludwika XIII. Służbista, posłusznie wykonuje polecenia króla. Gdy Ludwik uwierzył, że jego żona pisze list miłosny do kochanka (zasugerował mu to Richelieu) to właśnie kanclerz otrzymał zadanie zrewidowania królowej i jej pokoju oraz odebrania listu. Był przy tym lekko nieśmiały i jakby przerażony, ale polecenie wykonał. Królowa schowała list w dekolcie swej sukni i długo nie chciała go oddać, dopiero kiedy kanclerz powiedział jej o tym, że ma prawo ją zrewidować, oddała list. Na jej szczęście był to list do jej brata, króla Hiszpanii, w którym władczyni Francji zachęcała brata do zagrożenia jej mężowi wojną, jeśli ten nie usunie Richelieu ze stanowiska. Kanclerz jest jeszcze ukazany epizodycznie podczas ukazania dworu królowej Anny Austriaczki za czasów Frondy. Występuje w I i II części.
Linia 155:
* '''Markiz de Saint-Again''' – dworzanin Ludwika XIV, wierny mu i lojalny, wtajemniczony w romans króla z Luizą. Żeby mu go umożliwić przeniósł się do innego mieszkania na dworze, pod którym zbudował podziemny pokój. Tam zaś spotykali się król z Luizą, a nawet tam malowano portret panny de La Valliere. Na skutek intrygi zazdrosnej księżniczki Henrietty Raul dowiedział się o tym i nie mogąc zemścić się na królu chciał zabić w pojedynku markiza. Poprosił Portosa, by był jego sekundantem i wyzwał markiza na pojedynek – jako jego powody podał przeprowadzenie się, zbudowanie podziemnego pokoju i malowanie portretu. Gdy markiz to usłyszał od Portosa przeraził się, zwłaszcza, że baron du Vallon był gotowy zaciągnąć go na pojedynek siłą. Markiza uratowało jedyne pilne wezwanie do króla. Jemu opowiedział o wszystkim, zaś Ludwik zabronił mu walczyć. Markiz występuje tylko w III części.
* '''Jean Percerin''' – królewski krawiec, miał niezwykle wysublimowany gust. Potrafił każdego pięknie i elegancko ubrać. Czasami jako pomocnik pracował u niego Molier. U Percerina ubierał się także sam Portos, który jednak nie lubił, by dotykać go w czasie brania miary. Wówczas z pomocą przyszedł Molier. Krawiec występuje tylko w części III.
* '''[[Molier|Molier]]''' – słynny komediopisarz, autor wielu poczytnych sztuk takich jak "''Świętoszek''" czy "''Skąpiec''". W swojej powieści Dumas pokazuje go
=== Kontekst historyczny ===
Dumas niezwykle wiernie ukazuje historyczne realia tamtych czasów. W pierwszej części mamy wiernie ukazaną rywalizację o władzę Ludwika XIII i kardynała Richelieu. Walki pomiędzy gwardiami obu tych panów, nienawiść kardynała do królowej, również oblężenie La Rochelle i zasztyletowanie Buckinghama oraz wcześniej romans tego księcia z Anną Austriaczką - to wszystkie jest również pokazane zgodnie z prawdą. W drugiej części mamy opis Frondy we Francji oraz rewolucji w Anglii. Tu już autor dał upust swojej wyobraźni zmieniając kilka istotnych faktów, co było jednak niezbędne, by jego bohaterowie mogli zrobić to, co zrobili. Opis budowy ulicznych barykad przez mieszczan, ich nastroje i zasady, o jakie walczą, Dumas wzorował na swoich własnych przeżyciach – brał bowiem udział w rewolucji lipcowej roku 1830. W trzeciej części ukazał restaurację dynastii Stuartów w Anglii, śmierć Mazarina i pierwsze lata rządów Ludwika XIV, również jego romans z Luizą de La Valliere, upadek wszechwładnego Fouqueta, karierę Colberta i całą atmosferę królewskiego dworu tamtych czasów. Nawet okoliczności poznania się króla z Luizą są prawdziwe. Dumas jednak nie oparł się ukazaniu swoich sympatii i antypatii. Wyraźnie nie darzy on sympatią królów Ludwika XIII i Ludwika XIV.
==== Zmiany w historii ====
Linia 166:
* Buckingham był naprawdę biseksualistą i kochankiem króla Jakuba I. W trylogii jest to celowo pominięte.
* Ludwik XIII miał skłonności homoseksualne.
* Fronda we Francji miała dwa etapy: najpierw była to mieszczańska w latach 1648-1649, a później arystokratyczna w latach 1649-
* Rebelia w Anglii trwała kilka lat. Pojmanie króla Karola I nastąpiło w 1647, a egzekucja w 1649. U Dumasa oba te wydarzenia dzieją się w roku 1649.
* Kat, który ściął Karola I, poprosił go zgodnie ze zwyczajem o wybaczenie, lecz król mu go nie dał. W powieści Dumasa nie ma tego wydarzenia.
Linia 176:
==== Błędy w cyklu ====
Dumas miał zwyczaj nie czytać tego, co raz już napisał. Dopiero pod koniec życia czytał on swoje powieści, gdyż, jak powiedział, wcześniej nie miał na to czasu. Wskutek tego nie korygowania faktów doszło w powieściach o muszkieterach do kilku błędów. Oto one:
* Atos opowiadając d'Artagnanowi o pierścieniu, jaki ofiarował Milady mówi, że pierścień ów otrzymała jego matka od swojej matki. Nieco później jednak wspomina, że jego ojciec dał go
* w czasie trwania akcji ''Trzech muszkieterów'' rządził w Anglii Karol I. Jednak gdy Dumas opisuje śmierć Buckinghama pisze, że opłakiwał go
* w ''Trzech muszkieterach'' de Wardes jest hrabią. Jednakże pod koniec powieści, kiedy muszkieterowie odprawiają sąd nad Milady to mówią o nim „baron de Wardes”. A więc Dumas zdegradował go o jeden stopień w hierarchii arystokratycznej. Za to w ''Wicehrabi de Bragelonne'' de Wardes jest wspominany znowu jako hrabia.
* w ''Trzech muszkieterowie'' Rochefort jest hrabią i tak też tytułują go Richelieu oraz Milady. Pod koniec powieści, gdy Rochefort aresztuje on d'Artagnana na rozkaz kardynała, przedstawia się jako kawaler de Rochefort. Później w powieści ''Dwadzieścia lat później'' Rochefort znowu jest hrabią.
* w powieści ''Trzej muszkieterowie'' lord de Winter mówi, że jego młodszy brat był mężem Milady. Nieco później Milady opowiada Feltonowi, że jej mężem był jego starszy brat.
* kiedy d'Artagnan powraca z Anglii dowiaduje się od kapitana de Treville, że król mianował go królewskim muszkieterem. W dalszym ciągu powieści Gaskończyk jednak dalej jest gwardzistą królewskim. Na końcu książki, gdy Richelieu mianuje go porucznikiem, znowu jest muszkieterem.
* gdy Richelieu daje Milady carte blanche, na nim jest zapisana data 3 grudnia 1627 r. Gdy jednak d'Artagnan pod koniec książki oddaje carte
* W powieści ''Trzej muszkieterowie'' Milady jest nieraz wspominana jako hrabina de Winter. W całej trylogii nie ma jednak wzmianki o tym, aby jej mąż był hrabią. Jeśli jednak nim był, to lord de Winter zaś, jako młodszy brat męża Milady, po jej śmierci i wydziedziczeniu przez Karola I bratanka, powinien zostać hrabią de Winter, ale tak się nie dzieje.
* pod koniec akcji ''Trzech muszkieterów'' Atos ma trzydzieści sześć lat, a zatem w ''Dwadzieścia lat później'' powinien mieć pięćdziesiąt sześć. Natomiast Dumas pisze, że miał on czterdzieści siedem.
* W ''Trzech muszkieterach'' kat z Lille doskonale zna Milady de Winter, więc na pewno również znał jej prawdziwe nazwisko - Karolina Bakson. O dziwo jednak w powieści ''Dwadzieścia lat później'' kat, spowiadając się Mourdantowi, przedstawia mu Milady jako Anne de Bruile, czyli nazwiskiem, którym przedstawiła się Atosowi wychodząc za niego za mąż - nazwiskiem, które kat nie mógł znać.
* W ''Trzech muszkieterach'' oraz w ''Dwadzieścia lat później'' d'Artagnan nie zna angielskiego, natomiast w ''Wicehrabim de Bragelonne'' już doskonale posługuje się tym językiem, choć nie jest powiedziane, kiedy się go nauczył i w ogóle istnieje wątpliwość,
* w ''Trzech muszkieterach'' Portos nie zna żadnego obcego języka, jednak w ''Dwadzieścia lat później ''nagle się okazuje, że zna hiszpański.
* W powieści ''Wicehrabia de Bragelonne'' Atos wspomina, że on i Grimaud byli w Anglii ratując króla Karola I w roku 1641. A przecież był to rok 1649.
Linia 198:
* '''Atos''' – Armand de Sillègue Autebielle Athos (lub Autevielle). Athos to nazwa wsi między Sauveterre-de-Bearn i Oraas na prawym brzegu Gave d'Oleron. Jego ojciec, Adrien de Seigneur Athos Sillègue poślubił Autebielle, córkę kupca i Jurat z Oloron-Sainte-Marie w Béarn, kuzyna hrabiego z Troisvilles. Z tego związku narodziło się dwóch synów. Młodszy Armand urodził się pomiędzy 1615 a 1620. Podobnie jak jego starszy brat Jean wstąpił do muszkieterów, którymi dowodził jego wuj Treville (Monsieur de Treville) na początku 1640. Zginął tragicznie w pojedynku 21 grudnia 1643 roku.
* '''Portos''' – Izaak Portau (lub Pourtau), urodził się w Pau. Jego ojciec – również imieniem Izaak – był niezwykle ważną osobą w okolicy, notariuszem
* '''Aramis''' – Henri Aramitz, urodził się około 1620 roku. Jego dziadek hugenot miał troje dzieci, z czego jedna, Mary, wyszła za Jeana de Peyre i została matką kapitana de Treville, a syn Karol ożenił się z Katarzyną Espalungue i stał się ojcem Herni'ego. Był podobnie jak Portos kuzynem pana de Treville, dołączył do muszkieterów królewskich w roku 1640. Pozostał wśród nich do roku 1646, kiedy gwardia ta została czasowo rozwiązana. Potem wrócił do rodzinnego Bearn i został kapłanem diecezjalnym (ale bez funkcji religijnych) w Dolinie Barétous. Ożenił się w 1650 roku z Jeanne de Béarn-Bonasse, miał z nią dwóch synów i dwie córki. Miejsce jego śmierci nie jest znane, ale nadal jest poszukiwane, a rok jego śmierci datuje się między 1673 a 1675.
Linia 205:
=== Filmy aktorskie ===
* ''[[Trzej muszkieterowie (film 1922)|Trzej muszkieterowie]]'' (1922) - amerykański film niemy
* ''[[Żelazna
* ''
* ''[[Człowiek w żelaznej masce (film 1939)|Człowiek w żelaznej masce]]'' (1939) – amerykańska wersja; występują Warren William jako d'Artagnan, Bert Roach jako Atos, Alan Hale jako Portos i Miles Mander jako Aramis.
* ''[[Trzej muszkieterowie (film 1948)|Trzej muszkieterowie]]'' (1948) - wersja amerykańska; występują Gene Kelly jako d'Artagnan, Van Heflin jako Atos, Gig Young jako Portos i Robert Coote jako Aramis
* ''[[Trzej muszkieterowie (film 1953)|Trzej muszkieterowie]]'' (1953) - wersja francusko-włoska; występują Georges Marchal jako d'Artagnan, Jean Martinelli jako Atos, Gino Cervi jako Portos i Jacques François jako Aramis
* ''Wicehrabia de Bragelonne'' (1954) - francusko-włoska wersja
* ''Trzej muszkieterowie'' (1961) – wersja francuska; występują Gerard Barray jako d'Artagnan, Georges Descrieres jako Atos, Bernard Woringer jako Portos i Jacques Toja jako Aramis. Film jest podzielony na dwie części:
** ''cz. I – Diamentowe spinki królowej''
** ''cz. II – Zemsta Milady''
* ''[[Człowiek w żelaznej masce (film 1962)|Człowiek w żelaznej masce]]'' (1962) – francuska komedia; występują Jean Marais jako d'Artagnan i Jean Francois Poron jako Ludwik XIV i Henryk Żelazna Maska.
* ''Trzej muszkieterowie'' (1966-1967) - brytyjski serial; występują Jeremy Brett jako d'Artagnan, Jeremy Young jako Atos, Brian Blessed jako Portos i Gary Watson jako Aramis
* ''Muszkieterowie'' – amerykańska trylogia Richarda Lestera, z tym, że pierwsza i druga część stanowią jedną całość, a trzecią nakręcono po piętnastu latach. Występują Michael York jako d'Artagnan, Oliver Reed jako Atos, Frank Finlay jako Portos i Richard Chamberlain jako Aramis:
Linia 219 ⟶ 220:
** ''[[Czterej muszkieterowie|Czterej muszkieterowie – Zemsta Milady]]'' (1974)
** ''[[Powrót muszkieterów]]'' (1989)
* ''[[Człowiek w żelaznej masce (film 1977)|Człowiek w żelaznej masce]]'' (
* ''[[D’Artagnan i trzej muszkieterowie (miniserial)|D’Artagnan i trzej muszkieterowie]]'' (1978) - radziecki 3
* ''[[Piąty muszkieter (film 1979)|Piąty muszkieter]]'' (1979) - amerykańska wersja; występują Beau Bridges jako Ludwik XIV i Filip Żelazna Maska, Cornel Wilde jako d'Artagnan, Jose Ferrer jako Atos, Alan Hale jr. jako Portos i Lloyd Bridges jako Aramis
* ''[[Trzej muszkieterowie (film 1993)|Trzej muszkieterowie]]'' (1993) - amerykańska komedia wytwórni Walta Disneya; występują Chris O'Donnell jako d'Artagnan, Kiefer Sutherland jako Atos, Oliver Platt jako Portos i Charlie Sheen jako Aramis
* ''Trzej muszkieterowie dwadzieścia lat później ''(1993) - rosyjski 4
* ''[[Tajemnica królowej Anny, czyli
* ''Człowiek w żelaznej masce'' (1998) – amerykańska wersja; występują Nick Richert jako Ludwik XIV i Filip, William Richert jako Aramis i Aleksander Dumas, Edward Albert jako Atos, Rex Ryon jako Portos i Dennis Hayden jako d'Artagnan.
* ''[[Człowiek w żelaznej masce (film 1998)|Człowiek w żelaznej masce]]'' (1998) - amerykańska wersja; występują Leonardo di Caprio jako Ludwik XIV i Filip, Gabriel Byrne jako d'Artagnan, John Malkovich jako Atos, Gerard Depardieu jako Portos i Jeremy Irons jako Aramis
Linia 234 ⟶ 235:
=== Filmy animowane ===
* ''[[D’Artagnan i trzej muszkieterowie (serial animowany)|D'Artagnan i trzej muszkieterowie]] ''(znany też jako "''Dogtanian i muszkieterowie'') – serial animowany produkcji japońsko-hiszpańskiej, wyprodukowany w latach 1981-1982
* ''[[Powrót Dogtaniana]]'' – serial animowany, kontynuacja ''Dogtaniana i muszkieterów''
* ''[[Dogtanian. W służbie króla]]'' – film animowany zmontowany z fragmentów serialu ''Dogtanian i muszkieterowie''
* ''[[Dogtanian. Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego]]'' – film animowany zmontowany z fragmentów serialu ''[[Powrót Dogtaniana]]''
Linia 241 ⟶ 242:
* ''Trzej muszkieterowie'' – serial anime
* ''Trzej muszkieterowie'' – film animowany wytwórni Golden Films z 1992 r.
* ''[[Albert, piąty muszkieter|Albert, piąty muszkieter]]'' – brytyjsko-francuski serial animowany z 1993 r.
* ''[[Mickey, Donald, Goofy: Trzej muszkieterowie]] -'' film animowany z wytwórni Walta Disneya, luźno nawiązujący do powieści Dumasa, pochodzi z 2004 r.
* ''[[Barbie i trzy muszkieterki|Barbie
* ''Trzej muszkieterowie'' – film animowany produkcji australijskiej z 1986 r.
* ''Człowiek w żelaznej masce '' – film animowany produkcji australijskiej z 1985 r.
Linia 250 ⟶ 251:
* ''Trzej muszkieterowie'' – komputerowy film animowany z 2009 r.
* ''Trzej myszkieterowie'' – krótkometrażowy film animowany Walta Disneya, którego główni bohaterowie to trzy ślepe myszki będące myszkieterami
* ''Trzej Smerfkieterzy'' – odcinek belgijskiego serialu animowanego
* ''Trzej muszkieterowie'' – odcinek japońskiego serialu anime
* ''
* ''Szkoła myszkieterów'' oraz ''Dwaj myszkieterowie'' – dwa odcinki serialu
* ''Myszkieterowie'' – odcinek serialu "''[[Szczenięce lata Toma i Jerry'ego|Szczenięce lata Toma i Jerry'ego]]''", gdzie kot Tom jest gwardzistą kardynała, zaś myszka Jerry szkoli myszkę Tuffy na królewskiego myszkietera
* ''Kaczor w żelaznej masce'' – odcinek serialu animowanego Walta Disneya "''[[Kacze opowieści|Kacze opowieści]]''", nawiązujący do powieści "''Wicehrabia de Bragelonne''" oraz wątku człowieka w żelaznej masce
=== Filmy nawiązujące do serii o muszkieterach ===
|