Lasotundra: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m dr. red.
m drobne redakcyjne
Linia 2:
[[Plik:Nain Labrador 2008.JPG|thumb|Lasotundra na Labradorze]]
[[Plik:Evening shadows on tundra.jpg|thumb|Lasotundra w [[Park Narodowy Tuktut Nogait|Parku Narodowym Tuktut Nogait]]]]
'''Lasotundra''' – strefa przejściowa między bezdrzewną (właściwą) [[tundra|tundrą]] i [[tajga|tajgą]], w której zbiorowiska roślinne typowe dla obu tych stref przenikają się wzajemnie tworząc makromozaikę. W jej obrębie przebiega [[granica drzew]]. W południowej części lasotundry dominują lasy, w obrębie których pojawiają się polany, zwłaszcza w miejscach wyżej położonych. Im dalej na północ tym udział terenów otwartych się zwiększa, a maleje powierzchnia i zwarcie lasów. W północnej części lasotundry drzewa rosną pojedynczo i w niewielkich kompleksach. Im dalej na północ drzewa rosną nie tylko rzadziej, ale też z powodu trudnych warunków rozwoju mają pokrój krzaczasty i określane są mianem krzywulców<ref name=walter>{{Cytuj książkę | autor = H. Walter | tytuł = Strefy roślinności a klimat | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne | miejsce = Warszawa | data = 1976 | strony = 204, 214-215214–215}}</ref>, tworząc tzw. tundrę krzewiastą<ref name="drozdow">{{Cytuj książkę | autor = P.P Wtorow, N. N. Drozdow | tytuł = Biogeografia kontynentów | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1981 | strony = 257 | isbn = 83-01-02854-8}}</ref>. W części południowej lasotundry dominują lasy, a roślinność nieleśna wykształca się na eksponowanych wzniesieniach i stokach<ref name="canada">{{Cytuj książkę | autor = Geoffrey A.J. Scott | tytuł = Canada's Vegetation: A World Perspective | wydawca = McGill-Queen's Press | strony = 65-8165–81 | data = 1995 | isbn = 0773565094}}</ref>. Tereny bezleśne w obrębie lasotundry pokrywa głównie [[tundra krzewinkowa]]<ref name=walter/>.
 
== Zasięg geograficzny ==
Linia 13:
 
== Warunki geograficzno-klimatyczne i edaficzne ==
W europejskiej i północnoamerykańskiej lasotundrze zaznacza się silniejszy wpływ klimatu oceanicznego (większa wilgotność), stąd też znaczny udział gatunków liściastych drzew. Im dalej na wschód Azji tym bardziej obszar lasotundry znajduje się pod wpływem klimatu kontynentalnego (mniejsza wilgotność, większa różnica między średnimi temperaturami lata i zimy), a wśród drzew dominują [[świerk]]i i [[modrzew]]ie. Warunki klimatyczne w obszarze lasotundry są łagodniejsze niż na terenach położonych dalej na północ. Średnia temperatura roczna jest 4–6 stopni wyższa niżeli na obszarach tundry bezdrzewnej, w południowej części lasotundry bywa wyższa o dalsze 2–4 stopnie. Temperatury powyżej 0°C utrzymują się przez 5–6 miesięcy w roku. W całym obszarze występowania formacji występuje [[wieczna zmarzlina]] i typowe dla niej gleby ([[Cryosols]]), w tym [[gleby poligonalne]] i strukturalne, [[gleby marzłociowe]]<ref name=canada/>. Poza tym występują tu [[Oglejenie|glejowe]] gleby [[Bielica|bielicowe]] i [[Gleby torfowe|torfowe]] oraz torfy<ref name="Podbielkowski_1982">{{Cytuj książkę | autor = Zbigniew Podbielkowski | tytuł = Roślinność kuli ziemskiej | wydawca = Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne | miejsce = Warszawa | data = 1982 | strony = 214-215214–215 | isbn = 83-02-01456-7}}</ref>.
 
W obrębie lasotundry znaczne powierzchnie zajmują mokradła<ref name=canada/>, w tym [[Bugier mrozowy|torfowiska typu Palsa]]<ref name=walter/>. Na niektórych obszarach, np. na południe od [[Zatoka Hudsona|Zatoki Hudsona]] mokradła zajmują ponad 75% powierzchni terenu w obrębie formacji lasotundry<ref name=canada/>.
Linia 23:
 
== Szata roślinna ==
Strefa lasotundry nie jest istotnie zróżnicowana na różnych kontynentach<ref name="drozdow"/>. Zmieniają się jednak dominujące gatunki drzew osiągające tu granicę występowania. W Europie są to [[sosna zwyczajna]] ''Pinus sylvestris'' i [[brzoza omszona]] ''Betula pubescens'' var. ''pumila'' ([[synonim (taksonomia)|syn.]] ''Betula tortuosa''). W Azji im dalej na wschód tym większy udział mają takie gatunki jak: [[świerk syberyjski]] ''Picea obovata'' (dominant na obszarze między [[Morze Białe|Morzem Białym]] i [[Ural]]em<ref name="berg">{{Cytuj książkę | autor = L. S. Berg | tytuł = Przyroda ZSRR | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1962 | strony = 27-3027–30}}</ref>), [[modrzew syberyjski]] ''Larix sibirica'' (między Uralem i rzeką [[Piasina (rzeka)|Piasiną]]) oraz [[modrzew dahurski]] ''Larix dahurica'' i [[brzoza Ermana]] ''Betula ermanii'' na [[Daleki Wschód|Dalekim Wschodzie]]. Na północno-wschodnich krańcach Azji występują wzdłuż rzek laski liściaste tworzone przez [[topola wonna|topolę wonną]] ''Populus suaveolens'', [[Brzoza brodawkowata|brzozę brodawkowatą]] ''Betula pendula'' i ''[[Chosenia arbutifolia]]''<ref name=berg/>. Na obszarach wyżej położonych rośnie [[sosna karłowa]] ''Pinus pumila''<ref name="Podbielkowski_1982"/>. W Ameryce Północnej granicę drzew osiągają: [[świerk biały]] ''Picea glauca'', [[świerk czarny]] ''Picea mariana'' i [[modrzew amerykański]] ''Larix laricina''<ref name="kurpisz">{{Cytuj książkę | autor = Zbigniew Podbielkowski | tytuł = Szata roślinna Ziemi. Tom VII | wydawca = Wydawnictwo Kurpisz SC | miejsce = Poznań | data = 1997 | seria = Wielka encyklopedia geografii świata | strony = 297-298297–298 | isbn = 83-86600-87-X}}</ref>, wzdłuż rzek także [[brzoza papierowa]] ''Betula papyrifera'' i [[topola osikowa]] ''Populus tremuloides''<ref name=canada/>.
 
; Gatunki drzew typowe dla lasotundry: