Kolej linowa na Kasprowy Wierch: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Wycofano edycje użytkownika 83.9.169.78 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to WTM. |
, |
||
Linia 40:
Budowa kolei wywołała żywą dyskusję społeczną, protestowali przeciwko niej, zaraz po ujawnieniu projektów w marcu 1934 roku{{r|test}}, głównie działacze ochrony przyrody, choć oprócz [[Państwowa Rada Ochrony Przyrody|Państwowej Rady Ochrony Przyrody]] przeciwne budowie były też 94 towarzystwa i instytucje naukowe i turystyczne. W odpowiedzi na rozpoczęcie budowy kolei i równoczesnego łamania obowiązującego wtedy prawa (rozporządzenia Prezydenta RP o ochronie lasów, o [[prawo budowlane|prawie budowlanym]], ustawie o ochronie przyrody, ustawie o koncesjach na koleje i inne) do dymisji podała się cała ówczesna Państwowa Rada Ochrony Przyrody wraz z przewodniczącym Komitetu Ochrony Przyrody w Krakowie – prof. [[Władysław Szafer|Władysławem Szaferem]]. Dymisja nie została przyjęta. Budowa kolejki pociągnęła za sobą kolejne inwestycje: [[Wysokogórskie Obserwatorium Meteorologiczne Kasprowy Wierch|obserwatorium na Kasprowym Wierchu]], tzw. [[ceprostrada|ceprostradę]] (znad [[Morskie Oko|Morskiego Oka]] na [[Szpiglasowa Przełęcz|Szpiglasową Przełęcz]]), [[Hotel górski PTTK Kalatówki|hotel na Kalatówkach]]{{r|test}}.
Była to pierwsza inwestycja tego typu w Polsce, a sześćdziesiąta na świecie. Składa się ona z dwóch niezależnych od siebie odcinków: z [[Kuźnice (Zakopane)|Kuźnic]] na [[Myślenickie Turnie]] (uruchomiony 26 lutego 1936) i z Myślenickich Turni na [[Kasprowy Wierch]]. Na każdym odcinku na jednej linie zawieszone były dwa wagoniki – jeden poruszający się do góry, a drugi na dół. Maszyny wybudowała stocznia w Gdańsku<ref>właściciel: Międzynarodowe Towarzystwo Budowy Okrętów i Maszyn S.A. z siedzibą w Wolnym Mieście Gdańsku</ref>, natomiast liny – fabryka w [[Sosnowiec|Sosnowcu]]<ref>przedsiębiorstwo o pełnej nazwie: "Fabryka Lin i Drutu, dawniej A. Deichsel S.A" z siedzibą w Sosnowcu</ref>. Inwestycja powstawała w rekordowym tempie 7 miesięcy. Prace zakończono już 29 lutego 1936 r., a pierwsi pasażerowie wjechali na Kasprowy Wierch 15 marca 1936, po 227 dniach od rozpoczęcia budowy. Budową kierowali Medard Stadnicki i Borys Lange. Dla wwożenia materiałów zbudowano drogę na Myślenickie Turnie, gdzie następował przeładunek z samochodów na zaprzężone w [[koń huculski|koniki huculskie]] furmanki, które następnie przewoziły materiały budowlane na Halę Gąsienicową. Stamtąd materiały (cement, liny, wodę) transportowano na plecach robotników. Prace toczyły się na 2-3 zmiany (po 16 godzin dziennie) z wykorzystaniem ok. 1000 osób z całej Polski ,(nawet z Wileńszczyzny). Budynki stacji dolnej w Kuźnicach, środkowej na [[Myślenickie Turnie|Myślenickich Turniach]] i końcowej na szczycie [[Kasprowy Wierch|Kasprowego Wierchu]] zaprojektowali Anna i Aleksander Kodelscy<ref>{{cytuj pismo | nazwisko = Zachwatowicz| imię = Jan| autor link = Jan Zachwatowicz| tytuł = Kolej linowa na Kasprowy Wierch| url = http://bcpw.bg.pw.edu.pl/Content/2260/10arbud36_nr_12.pdf| czasopismo = Architektura i Budownictwo : miesięcznik ilustrowany| wolumin = XII| wydanie = 12| strony = 385–392| data = 1936| wydawca = | miejsce = Warszawa| issn = | doi =}}</ref>. Kolej linowa na Kasprowym Wierchu była inwestycją prestiżową i propagandową [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej Polskiej]] oraz prezentowała ówczesną nowatorską polską technikę i architekturę. Koszt budowy kolejki wyniósł przeszło 3,5 mln zł i zwrócił się jeszcze przed 1939<ref>
Krzysztof Olszewski [http://metrocafe.pl/metrocafe/1,145523,18983966,jak-budowano-kolejke-na-kasprowy-wierch-galeria-przedwojennych.html Jak budowano kolejkę na Kasprowy Wierch], metrocafe.pl nr 3110 9-11.10.2015</ref>. Na górnej stacji umieszczono w 1936 roku polskie godło w stylu [[art déco]] (zachowane do dzisiaj). W tym samym roku architekt kolejki Aleksander Kodelski w celu uczczenia budowy kolei stworzył w Warszawie modernistyczną willę (aktualnie zabytkową, ul. Czarnieckiego 53), będącą kopią dolnej stacji kolejki na Kasprowy Wierch. W 1961 roku zmodernizowano kolejkę poprzez wymianę wagoników na nowe.
| |||