Wikipedia

Rejon Umocniony Hel: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
MastiBot (dyskusja | edycje)
Boty
3 422 697 edycji
m Robot przeniósł strony z Kategoria:Zabytki Helu do Kategoria:Zabytki w Helu
Ytabak (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
26 123 edycje
drobne redakcyjne, drobne techniczne
Linia 1:
{{Inne znaczenia|kompleksu wojskowego|[[Hel|inne znaczenia tego słowa]]}}
[[Plik:Stanowisko kierowania ogniem na Helu.JPG|thumb|250px|Stanowisko kierowania ogniem – wieża [[dalmierz]]a]]
'''Rejon Umocniony Hel''' – utworzony [[dekret]]em [[Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej|prezydenta RP]] z [[1936]] roku [[fortyfikacja|ufortyfikowany obszar]], obejmujący znaczną część [[Mierzeja Helska|Mierzei Helskiej]].
 
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i symbolicznych [[Zaślubiny Polski z morzem|zaślubinach z morzem]] w [[Puck]]u [[10 lutego]] [[1920]] rozpoczęto po wielu przygotowaniach tworzenie na Helu silnej bazy lądowej obrony Wybrzeża. W latach 20. zbudowano linię kolejową z [[Puck]]a przez [[Władysławowo]] wzdłuż całej mierzei do [[Hel (miasto)|Helu]]. Powstała również utwardzona droga, specjalnie dla utrudnienia ostrzału z samolotów prowadzona z licznymi zakrętami w terenie leśnym. W 1928 roku w mieście [[Hel (miasto)|Hel]] rozpoczęto budowę [[Port wojenny Hel|portu wojennego]]. Jednocześnie [[Militaryzacja|zmilitaryzowano]] końcowy odcinek mierzei – od granic [[Jurata (Jastarnia)|Juraty]] aż do końca cypla. Zahamowano administracyjnie rozwój turystyki w tym rejonie, wprowadzając wojskowy zakaz wznoszenia jakichkolwiek budowli cywilnych bez zgody władz wojskowych i ograniczając swobodę ruchu turystycznego.
 
Te zarządzenia wojskowe zostały unormowane dekretem prezydenta RP [[Ignacy Mościcki|Ignacego Mościckiego]] z dnia [[21 sierpnia]] [[1936]] w sprawie utworzenia Rejonu Umocnionego Hel. Na terenie Rejonu Umocnionego zaczęto budować rozwiniętą sieć kolei normalnotorowych i [[Kolej wąskotorowa|wąskotorowych]] dla potrzeb transportów wojskowych. Powstały różnego typu stanowiska artyleryjskie, zaczęto sprowadzać różnoraki sprzęt wojskowy i uzbrojenie.
 
== Port Wojenny Hel ==
[[Plik:Puesto de control militar, Hel, Polonia, 2013-05-23, DD 01.jpg|mały|Observation tower.]]
Budowę portu Marynarki Wojennej RP w Helu rozpoczęto w 1931 roku.
Jego zachodni falochron przebiega w osi tzw. Helskiego Haku, na wysokości którego znajdowała się pierwsza osada helska, tzw. Stary Hel. Port Marynarki Wojennej zbudowany został przez Konsorcjum Polsko-Francuskie według projektu [[Włodzimierz Szawernowski|Włodzimierza Szawernowskiego]].
 
Linia 25:
Do czasów dzisiejszych zachowały się liczne zabytki militarne zarówno z okresu przedwojennego, jak i późniejsze z okresu okupacji niemieckiej i lat powojennych. Do dziś na tym terenie formalnie obowiązują niektóre przepisy dekretu o Rejonie Umocnionym Hel.
 
Do najciekawszychnajważniejszych zabytków militarnych w obrębie miasta Hel należą:
* stanowiska baterii nr 1 Laskowskiego ([[1935]]) – stały tam 4 działa Boforsa kalibru 152 mm; w [[1948]] roku baterię przebudowano, nadając jej nazwę [[13 BAS]] i przezbrojono na 4 radzieckie armaty morskie [[B-13]] kalibru 130 mm – jedno z tych dział stoi tam do dziś - to stanowisko zostało w 2007 roku ogrodzone i poddane kompletnej renowacji staraniem Muzeum Obrony Wybrzeża w Helu; od rozpoczęcia sezonu 2008 znajduje się tam stała ekspozycja dotycząca historii tej baterii;
* stanowiska baterii nr 21 ([[1935]]) – stały tam 2 działa 75 mm Schneider;
* stanowiska czterech dział 100 mm ([[1955]]) – radzieckie armaty morskie [[B-34U]]l jedno z tych dział stoi na stanowisku do dziś;
* [[Ośrodek Oporu Jastarnia]] – pozycja zabezpieczająca półwysep od strony lądu;
* zabytek klasy światowej – sześć potężnych żelbetowych budowli baterii Schleswig-Holstein. Była to zbudowana w [[1940]] roku przez Niemców bateria najpotężniejszych dział, jakie kiedykolwiek montowano na stałych stanowiskach lądowych – [[40,6 cm Schnelladekanone C/34]]. Po baterii pozostały trzy działobitnie, z których każda stanowi całość z własnym bunkrem koszarowym i podręcznym magazynem amunicji, oraz 9-kondygnacyjna wieża kierowania ogniem i dwa wielkie magazyny amunicyjne. Jedyna istniejąca do dziś [[Bateria (wojsko)|bateria]] tych dział znajduje się w [[Norwegia|Norwegii]] w Trondenes.
 
Po wybuchu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] Rejon Umocniony Hel skapitulował [[2 października]] 1939, gdyż dalsza obrona nie miała już sensu (kilka dni wcześniej skapitulowały [[Warszawa]] i [[Twierdza Modlin|Modlin]]).
 
Zachowane na Mierzei Helskiej umocnienia polskie i niemieckie wpisano w 1999 roku do rejestru zabytków militarnych. Obecnie niemal wszystkie można zwiedzać, tylko w niektórych są nadal obiekty wojskowe.
 
=== Baterie w czasie obrony 1939 ===
Linia 72:
[[Plik:Cañón militar, Hel, Polonia, 2013-05-23, DD 01.jpg|thumb|250px|Działo produkcji radzieckiej typ B 34u kaliber 100 mm na Cyplu Helskim]]
* [[27 bateria artylerii stałej]] Hel – 4 działa uniwersalne [[B-34U]] kalibru 100 mm na samym cyplu od strony zatoki.
Do 1963 roku stacjonował na Helu dywizjon artylerii przeciwlotniczej, wchodzący w skład podległego Marynarce Wojennej 60 pułku artylerii p.lot. z siedzibą w Gdyni Grabówku. Dywizjon wyposażony był w armaty kal. 85 mm wz. 39.
 
Działa były produkcji radzieckiej.
Linia 82:
 
=== 22 Dywizjon Rakietowy WOPK/WLOP ===
22 dywizjon rakietowy został sformowany na podstawie rozkazu organizacyjnego dowódcy Wojsk OPK z 12 stycznia 1963 r. W pierwszym okresie, który w Helu przeznaczono na budowę niezbędnej infrastruktury, kadra i żołnierze jednostki szkolili się w specjalistycznym ośrodku szkoleniowym wojsk rakietowych w Bemowie Piskim (CSS WOPK), a następnie doskonalili swoje umiejętności w dywizjonie rakietowym stacjonującym w Olszowej na Śląsku. Dywizjon został wyposażony w przeciwlotniczy zestaw rakietowy średniego zasięgu S-75M "Wołchow" produkcji radzieckiej.
 
Zbudowano obiekty koszarowe, budynek sztabu, budynki zaplecza, magazyny i garaże. W specjalnie wydzielonej strefie wybudowano 6 otoczonych wałami stanowisk startowych dla wyrzutni rakietowych SM90, wiaty dla samochodów transportowo-załadowczych z rakietami do ponownego załadowania wyrzutni, schrony dla obsługi. Wewnątrz tzw. górki znajdował się schron dowodzenia – bunkier z pomieszczeniami dla całej załogi baterii startowej i baterii radiotechnicznej pełniącej dyżury bojowe, pomieszczenia mieszkalne dla kadry, stanowisko dowodzenia, filtry powietrza (obiekt mógł funkcjonować autonomicznie w warunkach użycia broni masowego rażenia), pomieszczenia socjalne. Z zewnątrz dostępne były garaże, w których stały kabiny z aparaturą, podłączone w jeden system. Były to: kabina UW (główna kabina dowodzenia i naprowadzania), kabina przeliczników, kabina ze sprzętem łączności, kabina elektrowni dieslowskiej. Na szczycie na utwardzonym stanowisku stała kabina PW (nadawczo-odbiorcza) z antenami stacji śledzenia i naprowadzania rakiet. Całość łączyła siec dróg w charakterystycznym układzie kolistym, oraz system okablowania zasilającego, sterowania i łączności w kanałach kablowych z betonowych płytek.
 
Pierwszy dyżur bojowy dywizjon przyjął w lipcu 1964 r.
 
22 dywizjon pełnił służbę do rozformowania w ramach restrukturyzacji Sił Zbrojnych RP w końcu września 2001. rokuW tym też czasie wycofano z uzbrojenia Wojska Polskiego system rakietowy "Wołchow".
W tym też czasie wycofano z uzbrojenia Wojska Polskiego system rakietowy "Wołchow".
 
=== 214 Kompania Radiotechniczna ===
Stacjonująca na tym samym terenie co dywizjon 214 kompania radiotechniczna powstała pod koniec 1956 r. w Lisewie Kaszubskim. W 1978 r. kompanię przeniesiono z Lisewa do Helu, gdzie stacjonowała do rozformowania w końcu 2001 r.
 
Po opuszczeniu obiektów przez WLOP teren przejęła Marynarka Wojenna, która zajęła głównie część koszarową. Były tu pododdziały łączności 9 Flotylli Marynarki Wojennej RP. Strefa bojowa za ogrodzeniem z drutu kolczastego pod napięciem została praktycznie porzucona i znajdujące się tam obiekty padły z czasem łupem lokalnych amatorów złomu. Obecnie można tam oglądać schron dowodzenia, ogołocony z większości wyposażenia, sześć ułożonych koliście wokół schronu obwałowań ziemnych, skrywających niegdyś wyrzutnie rakiet, kilka schronów przeciwlotniczych dla obsługi wyrzutni, stanowiska ogniowe baterii artylerii osłonowej 37 mm oraz pozostałości po 214 kompanii radiotechnicznej, czyli niewielki schron i dwie "górki radarowe".
Linia 98 ⟶ 97:
=== 64 Dywizjon Ogniowy ===
[[Plik:Pomnik Obroncom Helu.jpg|thumb|250px|Pomnik Obrońców Helu, w Helu]]
Był uzbrojony w Przeciwlotniczy Zestaw Rakietowy S125 "Newa" produkcji radzieckiej (w terminologii NATO SA-3, "Goa"). Sformowany w 1973 roku, podlegał 4 Brygadzie WOPK w Gdyni–Grabówku. Strefa bojowa znajdowała się kilkaset metrów na południowy wschód za Juratą, pomiędzy torem linii kolejowej Jurata – Hel a plażą nad otwartym morzem, na wysokości obecnej [[Hel (miasto)#Rezydencja wypoczynkowa Prezydenta RP|rezydencji wypoczynkowej Prezydenta RP]]. Od strony Juraty były umieszczone kolejno: strzelnica, stanowiska radarów "Julia", radiowysokościomierza "Bogota", cztery stanowiska ogniowe dla czterech czteroprowadnicowych wyrzutni rakiet, we wnętrzu sztucznie usypanego wzgórza był bunkier ze stanowiskiem dowodzenia, garażami kabin, częścią mieszkalno-socjalną dla obsługi w czasie dyżurów bojowych z umieszczoną na jego szczycie stacją naprowadzania i śledzenia rakiet i celów. Budynek koszar i zaplecze logistyczne jednostki znajdowało się w Helu–Borze. Dywizjon został rozformowany we wrześniu 2001 roku. Wycofany sprzęt po znaczącej modernizacji (do standardu SC) został przekazany do innego dywizjonu WLOP.
 
=== Inne ===
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Rejon_Umocniony_Hel”