Partia Czarnych Panter: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Wycofano edycje użytkownika 46.175.239.130 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to AndrzeiBOT. |
rozbudowa |
||
Linia 6:
|założona = Październik [[1966]]
|adres siedziby = [[Oakland (Kalifornia)|Oakland]], [[Kalifornia]], {{Flaga|USA}}
|ideologia = czarny separatyzm, elementy [[maoizm]]u, [[
|poglady gospodarcze =
|liczba =
Linia 22:
== Historia organizacji ==
Partia została założona w [[Oakland]] w [[Kalifornia|Kalifornii]] w październiku 1966 roku przez [[Huey P. Newton|Hueya P. Newton]]a i [[Bobby Seale|Bobby'ego Seale]]a<ref name=O>{{Cytuj stronę |url=http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/historia/trzy-strzaly-w-twarz-rewolucja-w-stylu-mafii,2,5028442,wiadomosc.html|tytuł=Trzy strzały w twarz. Rewolucja w stylu mafii}}</ref>. Do grona założycieli dołączył wkrótce znany dziennikarz Eldridge Cleaver<ref name=H>{{Cytuj stronę |url=http://www.hip-hop.pl/teksty/projector.php?id=1080562765|tytuł=Czarna historia Czarnych Panter}}</ref>. Seale został przewodniczącym organizacji<ref name=O>{{Cytuj stronę |url=http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/historia/trzy-strzaly-w-twarz-rewolucja-w-stylu-mafii,2,5028442,wiadomosc.html|tytuł=Trzy strzały w twarz. Rewolucja w stylu mafii}}</ref>, Cleaver ''ministrem informacji''<ref name=H>{{Cytuj stronę |url=http://www.hip-hop.pl/teksty/projector.php?id=1080562765|tytuł=Czarna historia Czarnych Panter}}</ref> a Newton z kolei jej ''ministrem obrony''<ref name=O>{{Cytuj stronę |url=http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/historia/trzy-strzaly-w-twarz-rewolucja-w-stylu-mafii,2,5028442,wiadomosc.html|tytuł=Trzy strzały w twarz. Rewolucja w stylu mafii}}</ref>. Pierwotnym celem Panter była obrona obywateli pochodzenia [[Afroamerykanie|afroamerykańskiego]] przed brutalnością ze strony służb<ref name=OW>{{Cytuj stronę |url=http://portalwiedzy.onet.pl/122111,,,,czarne_pantery,haslo.html|tytuł=Czarne Pantery}}</ref>. Grupa rozwinęła na terenie Oakland szereg programów socjalnych obejmujących tworzenie szkół społecznych, programy dożywiania czy organizację kursów dla najmłodszych mieszkańców miasta. Oprócz działalności czysto społecznej partia tworzyła uzbrojone patrole obywatelskiej samoobrony (na co pozwalało kalifornijskie prawo). Działalność partii szybko przeniosła się na kolejne miasta [[Stany Zjednoczone Ameryki|Stanów Zjednoczonych]] - w przeciągu roku biura Panter powstały w 20 największych miastach kraju<ref name=O>{{Cytuj stronę |url=http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/historia/trzy-strzaly-w-twarz-rewolucja-w-stylu-mafii,2,5028442,wiadomosc.html|tytuł=Trzy strzały w twarz. Rewolucja w stylu mafii}}</ref>. W chwili największej popularności organ prasowy partii redagowany przez Eldidge’a Cleavera miał nakład wynoszący 250 tysięcy egzemplarzy<ref name=O>{{Cytuj stronę |url=http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/historia/trzy-strzaly-w-twarz-rewolucja-w-stylu-mafii,2,5028442,wiadomosc.html|tytuł=Trzy strzały w twarz. Rewolucja w stylu mafii}}</ref>.
Podkreślała odrębność Afroamerykanów jako odrębnego narodu<ref name=H>{{Cytuj stronę |url=http://www.hip-hop.pl/teksty/projector.php?id=1080562765|tytuł=Czarna historia Czarnych Panter}}</ref>. Partia wzywała czarnoskórych do tworzenia własnego niezależnego systemu edukacji i policji oraz tworzenia patroli obywatelskiej samoobrony<ref name=OW>{{Cytuj stronę |url=http://portalwiedzy.onet.pl/122111,,,,czarne_pantery,haslo.html|tytuł=Czarne Pantery}}</ref>. W „Programie 10 Punktów” który stał się podstawą działalności organizacji partia domagała się „ziemi, chleba, mieszkań, edukacji, ubrania, sprawiedliwości i pokoju”, zaprzestania przez policję stosowania brutalnych praktyk względem czarnej mniejszości<ref name=O>{{Cytuj stronę |url=http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/historia/trzy-strzaly-w-twarz-rewolucja-w-stylu-mafii,2,5028442,wiadomosc.html|tytuł=Trzy strzały w twarz. Rewolucja w stylu mafii}}</ref> i zatrudnienia w pełnym wymiarze godzin<ref name=H>{{Cytuj stronę |url=http://www.hip-hop.pl/teksty/projector.php?id=1080562765|tytuł=Czarna historia Czarnych Panter}}</ref>. Czarne Pantery postulowały wyłączenie Afroamerykanów z obowiązku służby w armii amerykańskiej (według programu „Afroamerykanie są używani do zabijania i walki z innymi narodami na świecie, które tak jak Czarni są prześladowane przez biały rasistowski rząd USA”)<ref>[http://www.marxists.org/history/usa/workers/black-panthers/1966/10/15.htm The Ten-Point Program].</ref>, rekompensaty za wieki [[niewolnictwo|niewolnictwa]] czy prowadzenia spraw sądowych czarnych przez czarnoskórych sędziów<ref name=OW>{{Cytuj stronę |url=http://portalwiedzy.onet.pl/122111,,,,czarne_pantery,haslo.html|tytuł=Czarne Pantery}}</ref>. Z czasem w programie partii pojawiły się elementy [[marksizm]]u (od początku partia miała wymiar [[antykapitalizm|antykapitalistyczny]]). Ideologia partii stała się mieszanką elementów marksistowskich, [[socjalizm|socjalistycznych]], [[nowa lewica|nowolewicowych]], [[maoizm|maoistowskich]] i czarnego separatyzmu<ref name=O>{{Cytuj stronę |url=http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/historia/trzy-strzaly-w-twarz-rewolucja-w-stylu-mafii,2,5028442,wiadomosc.html|tytuł=Trzy strzały w twarz. Rewolucja w stylu mafii}}</ref><ref>Van Deburg, William L. ''New Day in Babylon: The Black Power Movement and American Culture, 1965-1975''. University of Chicago Press. s. 155.</ref><ref name=H>{{Cytuj stronę |url=http://www.hip-hop.pl/teksty/projector.php?id=1080562765|tytuł=Czarna historia Czarnych Panter}}</ref>. Radykalizacja Czarnych Panter w 1969 roku doprowadził nawet do zerwania sojuszu z innymi grupami murzyńskimi i uznaniem że kolor skóry nie ma większego znaczenia w nadchodzącej rewolucji [[lumpenproletariat]]u<ref name=H>{{Cytuj stronę |url=http://www.hip-hop.pl/teksty/projector.php?id=1080562765|tytuł=Czarna historia Czarnych Panter}}</ref>.
Czarne Pantery cieszyły się względnie dużym poparciem. Sławny stał się incydent z [[Letnie Igrzyska Olimpijskie 1968|letnich igrzysk olimpijskich w 1968 roku]], kiedy to dwóch medalistów biegu na 200 metrów ([[Tommie Smith]] i [[John Carlos]]) podczas odgrywania amerykańskiego hymnu podniosło w górę zaciśnięte pięści (był to gest poparcia dla Panter – tzw. ''[[Black Power]]''). W reakcji na to [[Międzynarodowy Komitet Olimpijski]] ukarał ich dożywotnią dyskwalifikacją<ref>{{Cytuj stronę || url = http://www.sports.pl/Lekkoatletyka/Irena-Szewinska-uznaje-protest-Tommiego-Smitha-za-niedopuszczalny,artykul,89662,1,287.html | tytuł = ''Irena Szewińska uznaje protest Tommiego Smitha za niedopuszczalny | autor = Maciej Petruczenko | opublikowany= Sports.pl | data dostępu = 18 października 2010 | język = pl}}</ref>.
W
Działania FBI pod koniec lat 60. doprowadziły do zdziesiątkowania partii. W akcji FBI zginęło 28 członków grupy, 30 zostało rannych, 300 aresztowanych a wielu z nich uciekło za granicę<ref name=H>{{Cytuj stronę |url=http://www.hip-hop.pl/teksty/projector.php?id=1080562765|tytuł=Czarna historia Czarnych Panter}}</ref>. W strzelaninę z policją wdał się nawet Huey P. Newton będący jednym z założycieli grupy. W pierwszym procesie Newtona w roku 1968 został on za to skazany na 15 letni wyrok więzienia. W 1970 odbył się drugi proces w którym oczyszczono go ze wszystkich oskarżeń<ref name=O>{{Cytuj stronę |url=http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/historia/trzy-strzaly-w-twarz-rewolucja-w-stylu-mafii,2,5028442,wiadomosc.html|tytuł=Trzy strzały w twarz. Rewolucja w stylu mafii}}</ref>. W 1971 roku do więzienia trafili czołowi przywódcy grupy co wywołało rozłam w partii. Prześladowania doprowadziły do stopniowego wygaśnięcia radykalizmu murzyńskiego i wygaśnięcia ruchu w drugiej połowie lat 70<ref name=H>{{Cytuj stronę |url=http://www.hip-hop.pl/teksty/projector.php?id=1080562765|tytuł=Czarna historia Czarnych Panter}}</ref>. Od 1969 do 1972 roku działacze Czarnych Panter którzy po represjach policji zdecydowali się na emigrację prowadzili struktury partii na terenie [[Algieria|Algierii]]<ref>Meghelli, Samir (2009), ''From Harlem to Algiers: Transnational Solidarities Between the African American Freedom Movement and Algeria, 1962-1978'', w: Marable, Manning, ''Black Routes to Islam'', Palgrave Macmillan, s. 99–119.</ref>.
Czarne Pantery cieszyły się względnie dużym poparciem. Sławny stał się incydent z [[Letnie Igrzyska Olimpijskie 1968|letnich igrzysk olimpijskich w 1968 roku]], kiedy to dwóch medalistów biegu na 200 metrów ([[Tommie Smith]] i [[John Carlos]]) podczas odgrywania amerykańskiego hymnu podniosło w górę zaciśnięte pięści (był to gest poparcia dla Panter – tzw. ''[[Black Power]]''). W reakcji na to [[Międzynarodowy Komitet Olimpijski]] ukarał ich dożywotnią dyskwalifikacją. Do czarnych Panter lgnęły w szczególności grupy o charakterze lewicowym. Z biegiem czasu pewna część partii zaczęła uczestniczyć w legalnej działalności politycznej (np. przez uczestnictwo w samorządach) podczas gdy reszta prowadziła permanentną walkę z policją. Na tym tle zaczęło dochodzić do podziałów. Jedni odpowiadali się za konfrontacją a drudzy za działalnością charytatywną oraz ochronną (samoobrona). Ostatecznie partia rozpadła się po tym jak doszło do schizmy pomiędzy [[Eldridge Cleaver|Eldridge’em Cleaverem]] (krytykującym utratę rewolucyjnego ducha przez kierownictwo i nową ugodową postawę) a Komitetem Centralnym. Cleaver po tym wydarzeniu objął przewodnictwo grupy paramilitarnej o nazwie „Black Liberation Army”<ref>[http://www.marxists.org/history/usa/workers/black-panthers/ MIA: History: USA: The Black Panther Party].</ref>. Ostatnim szefem Czarnych Panter była [[Elaine Brown]].▼
▲
W więzieniu przez całe lata znajdował się szereg działaczy Czarnych Panter z tamtych lat w tej liczbie między innymi [[Geronimo Pratt|Elmer „Geronimo” Pratt]] którego uwolnienia przez lata domagał się między innym [[Amnesty International]] uważając że został on skazany z przyczyn politycznego. Do dziś w więzieniu znajduje się skazany na śmierć [[Mumia Abu-Jamal]] (za rzekome zabójstwo policjanta). Uwolnienia Abu-Jamala domagały się na przestrzeni lat organizacje praw człowieka<ref name=H>{{Cytuj stronę |url=http://www.hip-hop.pl/teksty/projector.php?id=1080562765|tytuł=Czarna historia Czarnych Panter}}</ref>.
== „New Black Panther Party” ==
W 1989
{{Przypisy}}
== Literatura ==
* Rett R. Ludwikowski: ''Murzyński radykalizm w USA'', Warszawa 1976, s. 193-200.
* Jarosław Tomasiewicz: ''Terroryzm na tle przemocy politycznej (Zarys encyklopedyczny)'', Katowice 2000, s. 204.
== Linki zewnętrzne ==
|