Cierniówka: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne
źródła/przypisy, ilustracja, przeredagowanie dziwnie napisanych fragmentów
Linia 18:
|gatunek = cierniówka
|synonimy =
* ''Sylvia communis'' <small>Latham, 1787</small> {{r|hbwa}}
|ranga podtaksonu = [[podgatunek|Podgatunki]]
|podtaksony =
* ''C. c. communis'' <small>Latham, 1787</small>
* ''C. c. volgensis'' <small>Domaniewski, 1915</small>
* ''C. c. icterops'' <small>Ménétries, 1832</small>
* ''C. c. rubicola'' <small>Stresemann, 1928</small>
|status IUCN = LC
Linia 34:
 
== Systematyka ==
Wyróżniono kilka podgatunków ''S. communis''{{r|Gill&Donsker|ibchbwa}}:
* ''Sylvia communis communis'' – [[Europa]] do północnej [[Turcja|Turcji]] i północna [[Afryka]].
* ''Sylvia communis volgensis'' – południowo-wschodnia część europejskiej części [[Rosja|Rosji]], zachodnia [[Syberia]] i północny [[Kazachstan]].
Linia 42:
== Występowanie ==
Zamieszkuje niemal całą [[Europa|Europę]] poza północną częścią [[Półwysep Skandynawski|Półwyspu Skandynawskiego]], północne wybrzeże [[Afryka|Afryki]], [[Azja Mniejsza|Azję Mniejszą]] i środkową [[Azja|Azję]]. Przeloty w kwietniu - maju i sierpniu - wrześniu. Zimuje w środkowej Afryce, na [[Półwysep Arabski|Półwyspie Arabskim]] i na [[Subkontynent indyjski|subkontynencie indyjskim]], zatem pokonuje duże odległości, by tam dotrzeć. Wyróżnia się 3 podgatunki.
:W Polsce liczny ptak lęgowy<ref>{{Cytuj książkę r| nazwisko= Tomiałojć | imię=Ludwik | nazwisko2= Stawarczyk | imię2=Tadeusz | tytuł= Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany | data=2003 | wydawca=PTPP „pro Natura” | miejsce=Wrocław | isbn=83-919626-1-X | strony=646tom}} Według skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego ''liczny'' oznacza zagęszczenie 100–1000 par na 100 km<sup>2</sup>.</ref>. Spotykany na całym Niżu Polskim, zwłaszcza wschodnią część, a w górach do 1400 m n.p.m. Liczne populacje notuje się na przedmieściach miast, np. w Warszawie oszacowano 2000 par lęgowych, a w Gliwicach ponad 400<ref> (2010){{cytuj książkęr|imię=Marcin |nazwisko=Karetta |tytuł=Atlas ptaków |wydawca=Pascal |data=2010dwaty}}</ref>. Zwłaszcza w czasie przelotów można być zaobserwowana w każdym miejscu kraju. Ostatnie osobniki widziano na przełomie września i października, jednak nie wykazano prób zimowania cierniówki w Polsce.
 
== Charakterystyka ==
[[Plik:Flickr - Rainbirder - Common Whitethroat (Sylvia communis).jpg|thumb|right|240px|Śpiew jest ważnym zachowaniem w rozpoznawaniu tego gatunku]]
 
=== Cechy gatunku ===
[[Plik:Sylvia communis dead head.jpg|thumb|left|220px|Głowa cierniówki potrąconej przez samochód]]
Mały ptak o wysmukłej sylwetce. Ubarwienie dość jasne - u obu płci wierzch ciała rudoszary, skrzydła wyraźnie rdzawe na obrzeżeniach (na [[lotki (ornitologia)|lotkach]] drugorzędowych i [[pokrywy (ornitologia)|pokrywach]] skrzydłowych). Ogon ciemnobrązowy, długi z białymi brzegami. Spód ciała białawy z szarym lub różowym nalotem na piersi. U samca głowa i kark wyraźnie szare, a podgardle czysto białe, szarobrązowy grzbiet; u samicy głowa brązowawa, a podgardle nie tak jasne jak u samca. Nogi przyjmująmogą mieć barwę od żółtawego do brązowego. Samica i samiec są tej samej wielkości. Lot nie jest charakterystyczny.
 
Cierniówkę od podobnej [[piegża|piegży]] można odróżnić po rdzawym odcieniu skrzydeł i jasnych, płowożółtych nogach, a nie ciemnych, jak u piegży{{r|km}}.
 
=== Śpiew ===
[[Plik:Flickr - Rainbirder - Common Whitethroat (Sylvia communis).jpg|thumb|right|240px220px|Śpiew jest ważnym zachowaniemważny w rozpoznawaniu tego gatunku]]
Łatwo rozpoznajerozróżnia się piegżę odi piegżycierniówkę pona śpiewiepodstawie śpiewu. Na melodię składa się szereg krótkich, szybko powtarzanych fraz, a finał wieńczy głośniejszy, wyższy ton. Samiec wykonuje ją z różnych miejsc, które są dogodne do obserwacji otoczenia. W czasie śpiewania może na chwilę wznosić się w powietrze z drzewa, po czym opadać z powrotem w zarośla.
 
=== Wymiary średnie ===
Jest mniejsza i delikatniejsza od wróbla.
;długość ciała: ok. 13-1415 cm{{r|km}}<br />
;masa ciała: ok. 14–17 g{{r|hbwa}}
;rozpiętość skrzydeł: ok. 23 cm<br />
 
Długość czaszki, w tym dzioba: 28–31 mm, długość dzioba: 12–14 mm{{r|tropy}}.
=== Masa ciała ===
ok. 15-18 g
 
== Biotop ==
[[Plik:Female whitethroat.JPG|thumb|right|Cierniówki nie są tak wymagające dlaw swojegokwestii siedliska, jak inne pokrzewki]]
Wśród pokrzewek wykazuje najmniejsze wymagania co do siedlisk. Zamieszkuje Śródpolneśródpolne zarośla, nawet bardzo niskie gęste kępy krzewów lub [[Roślina wieloletnia|bylin]] na nasłonecznionych stanowiskach. Sprawia to, że trudno zobaczyć tego ptaka. Jako jedyna z pokrzewek zasiedla tereny bezdrzewne w krajobrazie rolniczym i łąkowym. Częsta pojawia się na obrzeżach miast i terenach ruderalnych, skrajach lasów, zrębach, ogrodach,wrzosach wrzosowiskach, sadach, parkach, kępach krzewów przy drogach i nad strumieniami, łąkach, miedzach, rowach i polach. Nie zamieszkuje zwartych zarośli i lasów. Może pojawiać się na terenach ruderalnych z wyższą roślinnością, w tym ludzkieludzkich przedmieściaprzedmieściach. Widuje się ją też w piętrze [[kosodrzewina|kosodrzewiny]].
 
== Okres lęgowy ==
[[Plik:Tallareta vulgar 03 (Sylvia communis).jpg|thumb|left|220px|Samiec wykonuje charakterystyczne loty godowe]]
=== Toki ===
Gatunek monogamiczny. Z zimowisk wraca w kwietniu i maju. Lęgi przypadają zatem na okres od maja do lipca. Cierniówki wyprowadzają je dwa razy w ciągu roku - pierwszy przeważnie w maju i czerwcu, a drugi od czerwca do lipca. Samce wykonują krótkie loty godowetokowe, podobnie nieco do wykonania świergotkaświergotków. Śpiewając, wznosi się z wierzchołku krzaku. Leci po skosie ku górze, po czym pod podobnym kątem powoli zlatuje wolno w dół. Ląduje na eksponowanych wierzchołkach roślin. To gatunek monogamiczny.
 
=== Gniazdo ===
Linia 74 ⟶ 76:
 
=== Jaja ===
W ciągu roku wyprowadza jeden lub dwa lęgi, składając w maju -lub czerwcu od 4 do 6 zielonkawych [[jajo (biologia)|jaj]] z gęstym brązowym lub szarym nakrapianiem na skorupce.
 
[[Plik:Nederlandsche_vogelen_(KB)_-_Sylvia_communis_(096b).jpg|thumb|right|200px220px|''Sylvia communis'' inw ''Nederlandsche Vogelen'' (1789)]]
=== Wysiadywanie ===
Jaja wysiadywane są od zniesienia pierwszego jaja przez okres około 12-13 dni przez obydwoje rodziców. Często zdarza się im wysiadywać pisklę kukułki. Pisklęta, gniazdowniki, opuszczają gniazdo po około 14 dniach. Karmione są przez matkę i ojca. Wnętrza ich paszcz są brudnoczerwone z żółtymi brzegami. Na języku widać dwie owalne, ciemnoszare plamy o niewyraźnych granicach.

Na zimowiska odlatują we wrześniu (niektóre nawet w sierpniu), kiedy to kierują się do równikowejokołorównikowych obszarów Afryki. Inaczej jest jednak z populacjami azjatyckimi, które na zimę wędrują do Indii i na Półwysep Arabski.
 
== Pożywienie ==
[[Owady]] i inne bezkręgowce, a późnym latem i jesienią w trakcie migracji wzbogaconerównież oi owoce.
 
== Ochrona ==
Linia 87 ⟶ 91:
 
{{Przypisy|przypisy =
<ref name="itis">{{ITIS | TSN = 563188| nazwa = ''Sylvia communis'' | data = 2016-03-18}}</ref>
<ref name="iucn">{{IUCN |id = 22716910|nazwa = Sylvia communis|autorzy = BirdLife International|rok = 2014|iucn rok = 2016|wersja = 2015-4 |data = 2016-03-18}}</ref>
<ref name=ibc>{{cytuj stronę |url = http://ibc.lynxeds.com/species/greater-whitethroat-sylvia-communis|tytuł = Greater Whitethroat (''Sylvia communis'')|opublikowany = IBC: The Internet Bird Collection| data dostępu = 2012-10-22| język = en}}</ref>
<ref name="Mielczarek&Kuziemko">{{cytuj stronę|autor = P. Mielczarek, M. Kuziemko |url = http://www.eko.uj.edu.pl/listaptakow/passerines4.html#Sylviidae |tytuł = Rodzina: Sylviidae Leach, 1820 - pokrzewkowate - Sylvia warblers, parrotbills and allies (wersja: 2015-09-13) |opublikowany = Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego |praca = Kompletna lista ptaków świata|data dostępu = 2016-03-18}}</ref>
<ref name="Gill&Donsker">{{Cytuj stronę |autor = F. Gill, D. Donsker |url = http://www.worldbirdnames.org/bow/sylvias/|tytuł = Sylviid babblers, parrotbills & white-eyes | opublikowany = IOC World Bird List: Version 6.12 | data = 2016-04-20 | język = en | data dostępu = 2016-0305-1812}}</ref>
<ref name=dwaty>{{cytuj książkę|imię=Marcin |nazwisko = Karetta |tytuł = Atlas ptaków |wydawca = Pascal |data = 2010}}</ref>
<ref name=tom>{{Cytuj książkę | nazwisko = Tomiałojć | imię = Ludwik | nazwisko2= Stawarczyk | imię2=Tadeusz | tytuł = Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany | data = 2003 | wydawca = PTPP „pro Natura” | miejsce=Wrocław | isbn = 83-919626-1-X | strony=646}} Według skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego ''liczny'' oznacza zagęszczenie 100–1000 par na 100 km²</ref>
<ref name=tropy>{{cytuj książkę | autor = Roy Brown, John Ferguson, Michael Lawrence, David Lees | tytuł = Tropy i ślady ptaków | wydawca = MUZA SA | rok = 2006 | isbn = 83-7319-860-1 | strony = 279}}</ref>
<ref name=ibchbwa>{{cytuj stronę | url = http://ibcwww.lynxedshbw.com/species/greater-whitethroat-sylvia-communis | autor = Aymí, R. & Gargallo, G. | rok = 2016 | tytuł = Greater Whitethroat (''Sylvia communis'') |opublikowany praca = IBC:del TheHoyo, InternetJ., BirdElliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive Collection| data dostępu = 2012-10-22|12 język =maja en2016}}</ref>
<ref name=km>{{cytuj książkę | tytuł = Ptaki Polski i Europy | autor = John Gooders | wydawca = Larousse | rok = 2003 | miejsce = Wrocław | strony = 256 | isbn = 83-89181-51-7}}</ref>
}}