Rosa Parks: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m drobne techniczne |
częściowa rozbudowa (aż wstyd, że takie hasło było w takim stanie, chociaż odrobinę podratuję...) |
||
Linia 4:
|grafika = Rosaparks.jpg
|opis grafiki = Rosa Parks (ok. 1955)
|podpis = Rosa Parks Signature.svg
|data urodzenia = [[4 lutego]] [[1913]]
|miejsce urodzenia = [[Tuskegee (Alabama)|Tuskegee]]
Linia 18:
|www =
}}
'''Rosa Louise Parks''', z
==
=== Początkowe lata ===
[[Plik:Rosa Parks medal.gif|thumb|left|120px|Złoty Medal Kongresu USA]]▼
Rosa Louise McCauley urodziła się 4 lutego 1913 roku w [[Tuskegee (Alabama)|Tuskegee]] w stanie [[Alabama]] jako pierwsze dziecko małżeństwa Jamesa i Leony McCauley. W sierpniu 1915 roku urodził się jej brat Sylvester<ref name="oficjalna">{{Cytuj stronę | url = http://www.rosaparks.org/biography/ | tytuł = ROSA LOUISE PARKS BIOGRAPHY | opublikowany = rosaparks.org | język = en | data dostępu = 2016-05-20}}</ref>, a wkrótce później małżeństwo jej rodziców rozpadło się<ref name="history">{{Cytuj stronę | url = http://www.history.com/topics/black-history/rosa-parks | tytuł = ROSA PARKS | opublikowany = history.com | język = en | data dostępu = 2016-05-20}}</ref>. W efekcie matka Rosy McCauley, wraz nią i jej bratem, przeprowadziła się do miejscowości [[Pine Level (Alabama)|Pine Level]] w [[Hrabstwo Montgomery (Alabama)|Hrabstwie Montgomery]] w stanie Alabama{{r|oficjalna}}, gdzie zamieszkali oni z rodzicami Leony (dziadkami Rosy McCauley od strony matki){{r|history}}. W Pine Level Rosa McCauley uczęszczała do szkoły wiejskiej, którą ukończyła w wieku 11 lat. Następnie, za sprawą matki, która zapisała ją do prywatnej szkoły Montgomery Industrial School for Girls, przeprowadziła się do [[Montgomery (Alabama)|Montgomery]] w stanie Alabama. Po ukończeniu edukacji w tej placówce rozpoczęła naukę w [[szkoła średnia|szkole średniej]] Alabama State Teacher’s College High School{{r|oficjalna}}, przeznaczonej dla [[Afroamerykanie|Afroamerykanów]]{{r|history}}.
W wieku 16 lat McCauley przerwała jednak naukę w szkole, aby wrócić do rodzinnego domu pomagać umierającej babci{{r|history}}. Po śmierci babci przygotowywała się do powrotu do szkoły średniej, jednak choroba jej matki spowodowała, że postanowiła pozostać w domu, aby się nią opiekować. 18 grudnia 1932 roku wzięła ślub z Raymondem Parksem, przyjmując jego nazwisko{{r|oficjalna}}. Dzięki wsparciu ze strony męża powróciła do nauki w szkole średniej{{r|history}}, którą ostatecznie ukończyła w 1934 roku{{r|oficjalna}}. McCauley pracowała jako krawcowa{{r|history}}.
W [[lata 30. XX wieku|latach 30.]] włączyła się w działania na rzecz uwolnienia „[[Scottsboro Boys|chłopców ze Scottsboro]]”. Mimo obaw męża, który martwił się o jej bezpieczeństwo, w grudniu 1943 roku dołączyła do oddziału [[National Association for the Advancement of Colored People]] (Krajowego Stowarzyszenia Postępu Ludzi Kolorowych; w skrócie NAACP) w Montgomery (jego działaczem był jej mąż), zostając jego sekretarką{{r|history}} (funkcję tę pełniła do 1956 roku<ref name="britannica">{{Cytuj stronę | url = http://www.britannica.com/biography/Rosa-Parks | tytuł = Rosa Parks | opublikowany = britannica.com | język = en | data dostępu = 2016-05-20}}</ref>). Działając w NAACP podjęła ścisłą współpracę z przewodniczącym oddziału – [[Edgar Nixon|Edgarem Danielem Nixonem]]{{r|history}}. Została także liderką młodzieży w tym oddziale{{r|oficjalna}}.
=== Bojkot autobusów w Montgomery ===
[[Plik:Bus Number 2857 - Rosa Parks - The Henry Ford.JPG|thumb|250px|Autobus, w którym Rosa Parks odmówiła opuszczenie swojego miejsca na rzecz białego pasażera]]
1 grudnia 1955 roku McCauley wracała autobusem komunikacji miejskiej po zakończeniu dnia pracy w domu towarowym Montgomery Fair. Zgodnie z wówczas obowiązującymi przepisami prawa określona liczba rzędów siedzeń z przodu autobusu zarezerwowana była dla białych pasażerów, a czarnoskórzy mogli korzystać tylko z pozostałych, położonych z tyłu autobusu miejsc{{r|history}}. Dodatkowo funkcjonowała niepisana zasada, iż, w razie zajęcia przez białych pasażerów wszystkich przeznaczonych dla nich miejsc, czarnoskórzy powinni ustąpić miejsca kolejnym białym osobom chcącym zająć miejsce<ref name="polskieradio">{{Cytuj stronę | url = http://dzienprawczlowieka.polskieradio.pl/artykul.aspx?id=735523 | tytuł = Rosa Parks, pierwsza dama praw obywatelskich | opublikowany = polskieradio.pl | data dostępu = 2016-05-20}}</ref>. Taka sytuacja zdarzyła się właśnie 1 grudnia 1955 roku – w związku z tym kierowca autobusu nakazał 4 osobom siedzącym w pierwszym rzędzie przeznaczonym dla czarnoskórych opuszczenie swoich miejsc, aby biali pasażerowie mogli je zająć – pozostałe 3 osoby wykonały to polecenie, jednak Rosa Parks odmówiła{{r|history}}.
Kierowca autobusu wezwał wówczas policję, która zatrzymała Parks za naruszenie miejscowych przepisów dotyczących korzystania z środków komunikacji{{r|polskieradio}} i umieściła ją w areszcie. Tam Parks skontaktowała się telefonicznie ze swoim mężem i tego samego wieczoru opuściła areszt za kaucją. Rozprawa sądowa w jej sprawie odbyła się 5 grudnia 1955 roku – Parks została wówczas uznana winną naruszenie przepisów dotyczących [[segregacja rasowa|segregacji rasowej]], a sąd wymierzył jej [[grzywna (prawo)|grzywnę]] w wysokości 10 dolarów amerykańskich, a także obciążył ją [[Koszty sądowe (postępowanie karne)|kosztami sądowymi]] w wysokości 4 dolarów{{r|history}}. Parks odmówiła jednak zapłacenia i odwołała się od wyroku do sądu obwodowego. W związku z tymi działaniami, wspólnie z mężem, zostali pozbawieni pracy, a także stali się adresatami licznych pogróżek{{r|polskieradio}}. Ostatecznie sprawa trafiła do [[Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych|Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych]], który wyrokiem z 13 listopada 1956 roku uznał przepisy wprowadzające i regulujące segregację rasową w autobusach za niekonstytucyjne{{r|history}}.
Z inicjatywy Edgara Daniela Nixona, przed rozprawą Parks, w szkołach dla czarnoskórych mieszkańców Montgomery rozdano około 35 tysięcy ulotek zachęcających czarnoskórych mieszkańców miasta do [[bojkot autobusów w Montgomery|bojkotu autobusów miejskich]] w dniu jej rozprawy. Akcja ta okazała się dużo większym sukcesem niż spodziewali się jej organizatorzy. Postanowili więc oni utworzyć związek o nazwie Montgomery Improvement Association, na przewodniczącego którego wybrany został [[Martin Luther King]]{{r|history}}. Zainicjowany 5 grudnia 1955 roku bojkot trwał łącznie 381 dni{{r|polskieradio}} i zakończył się 20 grudnia 1956 roku, dzień po dostarczeniu do Montgomery pisemnego wyroku Sądu Najwyższego w sprawie Parks. W jego trakcie czarnoskórzy mieszkańcy Montgomery spotykali się z aktami przemocy ze strony białych mieszkańców miasta (zaatakowano między innymi domy Nixona i Kinga), jednak nie przerwali swojego bojkotu. Ich akcja spotkała się z dużym zainteresowaniem ze strony zarówno krajowych, jak i międzynarodowych mediów{{r|history}}, a pokojowe protesty czarnoskórych przeciwko segregacji rasowej najpierw rozprzestrzeniły się w [[Dixie (USA)|południowych stanach]], a następnie w całym kraju{{r|oficjalna}}.
Dzięki swojemu zachowaniu, które dało początek temu ruchowi{{r|polskieradio}}, Parks nazywana jest „matką [[Ruch praw obywatelskich|ruchu praw obywatelskich]]”{{r|history}}.
=== Po bojkocie ===
W latach 60. Rosa Parks przeniosła się do Detroit, gdzie pracowała w sztabie demokratycznego kongresmena z [[Michigan]], [[John Conyers|Johna Conyersa]] (1965-1988)<ref>{{Cytuj pismo|nazwisko=Shipp|imię=E. R.|tytuł=Rosa Parks, 92, Founding Symbol of Civil Rights Movement, Dies|czasopismo=[[The New York Times|New York Times]]|język=en|data=25 października 2005|url=http://www.nytimes.com/2005/10/25/us/25parks.html?_r=1&pagewanted=2}}</ref>. Jako symbol walki o zniesienie dyskryminacji rasowej była znaną działaczką praw człowieka w USA. W listopadzie 2001 otwarto w Montgomery bibliotekę i muzeum jej imienia, w 1999 została uhonorowana [[Złoty Medal Kongresu|Złotym Medalem Kongresu USA]].
Linia 31 ⟶ 47:
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.rosaparks.org/ Rosa & Raymond Parks Institute For Self Development] {{lang|en}}
{{Kontrola autorytatywna}}
| |||