Brendan Żeglarz: Różnice pomiędzy wersjami

Istnieje bardzo mało pewnych informacji na temat życia Brendana, mimo że w irlandzkich kronikach i genealogiach można odnaleźć przynajmniej przybliżone daty jego urodzin i śmierci oraz relacje z pewnych wydarzeń z jego życia. Po raz pierwszy Brendan pojawia się w ''Vita Sancti Columbae'' Adamnana z Hy, napisanej pomiędzy 679 a 704 rokiem. Jako żeglarz pojawia się po raz pierwszy w martyrologii z Talaght pochodzącej z dziewiątego wieku<ref>{{Cytuj|autor = Alan G. MacPherson|tytuł = "Pre-Columbian Discoveries and Exploration of North America" in: North American Exploration, University of Nebraska Press, 1997|data = }}</ref>.

Nie wiadomo kiedy narodziła się tradycja “Życia...”. Najwcześniejsze ocalałe kopie pochodzą z końca XII wieku, ale uczeni sądzą, że istniała wcześniejsza jego wersja sprzed 1000 roku. “Podróż...” została najprawdopodobniej napisana wcześniej, w drugiej połowie VIII wieku. W litanii ułożonej pod koniec VIII wieku święty Oengus przywołuje “sześćdziesięciu, którzy towarzyszyli świętemu Brendanowi w jego poszukiwaniu Ziemi Obiecanej”<ref>{{Cytuj|autor = |tytuł = "St Brendan the Navigator", Orthodox Outlet for Dogmatic Enquiries|data = }}</ref>.

Wszelkie próby rekonstrukcji szczegółów z życia historycznego Brendana i zrozumienia istoty jego legendy muszą się opierać przede wszystkim na irlandzkich kronikach i genealogiach oraz różnych wersjach “Życia Brendana”<ref>{{Cytuj|autor = Glyn Burgess|tytuł = The Voyage of St Brendan, UK: University of Exeter Press, 2002|data = }}</ref>.

Brendan urodził się w 484 roku naszej ery w Tralee w hrabstwie Kerry w prowincji Munster w południowo-zachodniej Irlandii. Pochodził z plemienia Altraige, które zamieszkiwało okolice zatoki Tralee. Jego rodzice nazywali się Finnlug i Cara. Zgodnie z tradycją urodził się w okolicy Kilfenora/Fenit na północnej części zatoki, a ochrzczony został w Tubrid koło Ardfert przez świętego Erca<ref>{{Cytuj|autor = William Grattan-Flood|tytuł = "The Twelve Apostles of Erin", The Catholic Encyclopedia, Vol. 1, New York: Robert Appleton Company, 1907|data = }}</ref>. Miał otrzymać imię Mobhí, lecz jako że jego narodzinom i chrzcinom towarzyszyły omeny i złe znaki, został nazwany Broen-finn (ang. “fair-drop”, “kropla piękna/sprawiedliwości”)<ref name="ReferenceA">{{Cytuj|autor = |tytuł = "St. Brendan", Diocese of Kerry|data = }}</ref>. Przez pięć lat zdobywał wykształcenie pod okiem Ity Irlandzkiej, zwanej “drugą świętą Brygidą”. Gdy miał sześć lat, został wysłany do szkoły przyklasztornej świętego Jarlatha w Tuam by kontynuować naukę<ref name="ReferenceB">{{Cytuj|autor = |tytuł = "The Commemoration of St. Brendan of Ardfert and Clonert", All Saints Parish|data = }}</ref>. Brendan jest jednym z dwunastu apostołów Irlandii, którzy pobierali nauki u wielkiego mistrza, świętego Finiana<ref name="ReferenceA"/>.

Święty Brendan został wyświęcony na księdza w 512 roku przez świetego Erca. Przez następne dwadzieścia lat żeglował do wszystkich wysp otaczających Irlandię niosąc słowo Boże i zakładając klasztory. Jednym z najważniejszych był klasztor w Clonfert w Galway, założony w 557 roku, który przetrwał aż do początku XVII wieku. Podczas pierwszej podróży Brendan udał się na Wyspy Aran, gdzie założył klasztor, po czym opłynął wiele innych wysepek, w tym Hinbę (Argyll) u wybrzeży Szkocji, gdzie podobno spotkał świętego Kolumbę opata z Hy. Podczas tej podróży udał się też do Walii, a w końcu do Bretanii na północnym wybrzeżu Francji<ref>{{Cytuj|autor = |tytuł = "St. Brendan the Navigator", Saint Silouan Orthodox Church|data = }}</ref>. W latach 512 - 530 Brendan zbudował cele klasztorne w Ardfert i Shanakeel (Seana Cill, “stary kościół”) u podnóża góry Brandon. Stąd właśnie miał wyruszyć na swą słynną podróż w poszukiwaniu Raju. W starych irlandzkich kalendariach istnieje specjalne święto "Egressio familiae S. Brendani"<ref>{{Cytuj|autor = |tytuł = "St. Brendan the Navigator", Orthodox Outlet for Dogmatic Enqueries|data = }}</ref>.

Zbudował on na wybrzeżu Kerry łódź z wikliny podobną do tradycyjnej irlandzkiej łodzi currach, pokrył ją skórami wygarbowanymi korą dębu i zmiękczonymi masłem, postawił maszt i żagiel. Przez czterdzieści dni pościł wraz z małą grupą mnichów, po czym zmówił modlitwę na wybrzeżu i w imię Świętej Trójcy odbił od brzegu<ref name="ReferenceB"/>. Opis tych zdarzeń charakteryzuje się sporą dozą ''licentia poetica'' i zawiera odniesienia do piekła, gdzie “potężne demony wyrzucają bryły ognistego żużlu z wyspy spływającej rzekami zlotego ognia” i “wielkich kryształowych słupów”. Obecnie sądzi się, że są to odniesienia do aktywności wulkanicznej wokół Islandii i do gór lodowych<ref>{{Cytuj|autor = |tytuł = "Saint Brendan the Navigator", Saint Silouan Orthodox Church|data = }}</ref>.

Podróże Brendana stanowią jedną z najbardziej niezwykłych i trwałych europejskich legend. Jako że wiele z przygód Brendana znanych jest tylko z “Podróży…”, uczonym trudno jest rozróżnić co jest faktem, a co mitem. Powstała w tamtym czasie historia podróży Brendana posiada pewne cechy charakterystyczne ''immramu''. Zupełnie jak w ''immramie'', “Podróż…” opowiada historię Brendana, który z kilkoma towarzyszami wyrusza, by odnaleźć ''terra repromissionis'' ''sanctorum'', Ziemię Obiecaną Świętych albo Ziemski Raj<ref>{{Cytuj|autor = John D. Anderson|tytuł = The Classical Journal, Vol. 83, No. 4 (Apr - May 1988), pp. 315-322.|data = }}</ref>.

Jude S. Mackley uważa, że nacisk na odnalezienie możliwych faktycznych lokalizacji z “Podróży…” odciąga uwagę od głównego celu autora, czyli przedstawienia historii o “...zbawieniu, klasztornym posłuszeństwie i wierze niezbędnej, by podjąć się takiej wyprawy”<ref name="Jude S 2008">{{Cytuj|autor = Jude S. Mackley|tytuł = "The Legend of St. Brendan", Brill, 2008.|data = }}</ref>.

“Podróż…” była w średniowieczu powszechnie znana w Europie. Na mapach z czasów Kolumba bardzo często umieszczano Wyspę Świętego Brendana w zachodniej części Oceanu Atlantyckiego. Według Paula Chapmana, Kolumb właśnie z “Podróży…” dowiedział się, że najbardziej sprzyjające prądy morskie i wiatry do podróży na zachód są w okolicy Wysp Kanaryjskich, a do podróży na wschód na trasie położonej bardziej na północ, i tychże szlaków trzymał się podczas wszystkich swoich czterech wypraw<ref>{{Cytuj|autor = Paul H. Chapman|tytuł = "The Man who Led Columbus to America", Atlanta, Ga.: Judson Press, 1973.|data = }}</ref>.

Brendan podróżował do Walii i na świętą wyspę Ionę na zachodnim wybrzeżu Szkocji; w drodze powrotnej do Irlandii założył klasztor w Annaghdown, gdzie pozostał do końca życia<ref>{{Cytuj|autor = |tytuł = "Corrandulla/Annaghdown". County Galway Guide. Retrieved 2009-03-28.|data = }}</ref>. Założył tam również żeński klasztor dla swej siostry Brigi. Został uznany za świętego przez Kościół Katolicki. Jego święto obchodzone jest 16 maja. Ustanowił biskupstwo w Ardfert, po czym udał się do Thomondu, gdzie około roku 550 założył klasztor w Inis-da-druim (obecnie Coney Island) w parafii Killadysert w hrabstwie Clare. Wyruszył do Llancarfan<ref name="ReferenceB"/>, gdzie studiował pod okiem Gildasa Mędrca, a następnie na Ionę, gdzie uważa się, że na wybrzeżach Kil-brandon i Kil-brennan pozostały ślady jego apostolskiej gorliwości. Po trzyletniej misji w Brytanii powrócił do Irlandii, by konwertować niewiernych na różnych obszarach Leinster, przede wszystkim w Dysart (hrabstwo Kilkenny), Killiney (Tubberboe) i Brandon Hill. Założył kościoły w Inchiquin (hrabstwo Galway) i Inishglora (hrabstwo Mayo). Zmarł około roku 577 w Annaghdown, podczas odwiedzin u siostry. Chcąc uniknąć sytuacji, w której jego wyznawcy uczyniliby z jego ciała relikwie, Brendan przed swoją śmiercią zorganizował przeniesienie swego ciała do założonego przez niego klasztoru w Clonfert, gdzie został pochowany.