Rewolucja 1905 roku: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
poprawa przek., WP:SK, brak źródeł ⇒ brak przypisów; artykuł jest częściowo uźródłowiony
Linia 1:
{{Historia Rosji}}
{{dopracować|źródławięcej przypisów=2009-05}}
'''Rewolucja rosyjska 1905 roku''' – ogólnokrajowy spontaniczny zryw o podłożu społecznym i narodowym, skierowany przeciwko [[Samodzierżawie|absolutyzmowi carskiemu]] oraz uciskowi [[Obszarnik|obszarnikówobszarnik]]ów i przemysłowców. Wydarzenie to uważa się za początek zmian ustrojowych w Rosji, prowadzący do [[Rewolucja lutowa 1917|rewolucji lutowej]] i [[Rewolucja październikowa|październikowej 1917 roku]]<ref>Feliks Tych, ''Rok 1905''. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1990. ISBN 8303029150.</ref>. W przypadku [[Rewolucja 1905 roku w Królestwie Polskim|Królestwa Polskiego]] rewolucja przybrała formę modernizującego zrywu, którego jedną z długofalowych konsekwencji jest odzyskanie niepodległości Polski w 1918 r.<ref>Stanisław Kalabiński, Feliks Tych, ''Czwarte powstanie czy pierwsza rewolucja: lata 1905-1907 na ziemiach polskich''. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1969 r.</ref>
 
== Geneza rewolucji ==
Linia 11:
 
=== Krwawa niedziela ===
[[Plik:Repin 17October.jpg|right|thumb|230px|[[Ilja Riepin]] ''17 października 1905'']]
{{osobny artykuł|Krwawa niedziela (Petersburg 1905)}}
Kierownictwo w ruchu robotniczym usiłował przejąć pop (a zarazem współpracownik [[Ochrana|Ochrany]]) [[Gieorgij Gapon]]. Zorganizował on marsz pod Pałac Zimowy aby osobiście wręczyć carowi petycję, noszącą ponad 135 tysięcy podpisów. Protestujący domagali się 8-godzinnego dnia pracy oraz amnestii dla więźniów politycznych. Pokojowa manifestacja zorganizowana 22 stycznia 1905 roku, została rozbita przez siły carskie. W demonstracji udział wzięło ponad 100 tysięcy ludzi, robotnicy nieśli portrety cara i śpiewali pieśni, zostali nagle w kilku punktach miasta zaatakowani przez uzbrojoną kawalerię. Zabitych i rannych było ponad 1000 osób, w tym kobiety i dzieci<ref name=jpajewski/>. Oficjalnie władze przyznały się do 130 zabitych i około 300 rannych. Krwawa niedziela pociągnęła za sobą falę niezadowolenia wielu grup społecznych w Rosji i [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwie Polskim]]. Decyzje o pacyfikacji demonstracji podjął car, odsunięty wówczas Witte uważał że car powinien przyjąć petycję, choć przez pośrednika. Cesarz niemiecki Wilhelm twierdził natomiast że Mikołaj II powinien przemówić do protestujących z balkonu Pałacu "jak ojciec mówi do dzieci". Sam car zbiegł ze stolicy do Carskiego Sioła<ref name=jpajewski/>.
Linia 61:
* [[Organizacja Bojowa PPS]],
* [[Polska Partia Socjalistyczna]],
* [[Polska Partia Socjalistyczna – Frakcja Rewolucyjna|Polska Partia Socjalistyczna - Frakcja Rewolucyjna]],
* [[Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy|SDKPiL]],
* [[Polska Partia Socjalistyczna – Lewica (1906–1918)|Polska Partia Socjalistyczna - Lewica]].
 
== Linki zewnętrzne ==