Partia Czarnych Panter: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Pablito1956 przeniósł stronę Czarne Pantery do Partia Czarnych Panter: wlasciwa nazwa tego ugrupowania |
drobne redakcyjne |
||
Linia 1:
{{Partia polityczna infobox
|partia =
|nazwa =
|logo =
|lider = [[Huey P. Newton]] i [[Bobby Seale]]
Linia 22:
== Historia organizacji ==
Partia została założona w [[Oakland]] w [[Kalifornia|Kalifornii]] w październiku 1966 roku przez [[Huey P. Newton|Hueya P. Newton]]a i [[Bobby Seale|Bobby'ego Seale]]a<ref name=O>{{Cytuj stronę |url=http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/historia/trzy-strzaly-w-twarz-rewolucja-w-stylu-mafii,2,5028442,wiadomosc.html|tytuł=Trzy strzały w twarz. Rewolucja w stylu mafii}}</ref>. Do grona założycieli dołączył
Czarne Pantery cieszyły się względnie dużym poparciem. Sławny stał się incydent z [[Letnie Igrzyska Olimpijskie 1968|letnich igrzysk olimpijskich w 1968 roku]], kiedy to dwóch medalistów biegu na 200 metrów ([[Tommie Smith]] i [[John Carlos]]) podczas odgrywania amerykańskiego hymnu podniosło w górę zaciśnięte pięści (był to gest poparcia dla Panter – tzw. ''[[Black Power]]''). W reakcji na to [[Międzynarodowy Komitet Olimpijski]] ukarał ich dożywotnią dyskwalifikacją<ref>{{Cytuj stronę || url = http://www.sports.pl/Lekkoatletyka/Irena-Szewinska-uznaje-protest-Tommiego-Smitha-za-niedopuszczalny,artykul,89662,1,287.html | tytuł = ''Irena Szewińska uznaje protest Tommiego Smitha za niedopuszczalny | autor = Maciej Petruczenko | opublikowany= Sports.pl | data dostępu = 18 października 2010 | język = pl}}</ref>. W chwili największej popularności organ prasowy partii redagowany przez Eldidge’a Cleavera miał nakład wynoszący 250 tysięcy egzemplarzy<ref name=O>{{Cytuj stronę |url=http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/historia/trzy-strzaly-w-twarz-rewolucja-w-stylu-mafii,2,5028442,wiadomosc.html|tytuł=Trzy strzały w twarz. Rewolucja w stylu mafii}}</ref>. ▼
Podkreślała odrębność Afroamerykanów jako odrębnego narodu<ref name=H>{{Cytuj stronę |url=http://www.hip-hop.pl/teksty/projector.php?id=1080562765|tytuł=Czarna historia Czarnych Panter}}</ref>. Partia wzywała czarnoskórych do tworzenia własnego niezależnego systemu edukacji i policji oraz tworzenia patroli obywatelskiej samoobrony<ref name=OW>{{Cytuj stronę |url=http://portalwiedzy.onet.pl/122111,,,,czarne_pantery,haslo.html|tytuł=Czarne Pantery}}</ref>. W „Programie 10 Punktów” który stał się podstawą działalności organizacji partia domagała się „ziemi, chleba, mieszkań, edukacji, ubrania, sprawiedliwości i pokoju”, zaprzestania przez policję stosowania brutalnych praktyk względem czarnej mniejszości<ref name=O>{{Cytuj stronę |url=http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/historia/trzy-strzaly-w-twarz-rewolucja-w-stylu-mafii,2,5028442,wiadomosc.html|tytuł=Trzy strzały w twarz. Rewolucja w stylu mafii}}</ref> i zatrudnienia w pełnym wymiarze godzin<ref name=H>{{Cytuj stronę |url=http://www.hip-hop.pl/teksty/projector.php?id=1080562765|tytuł=Czarna historia Czarnych Panter}}</ref>. Czarne Pantery postulowały wyłączenie Afroamerykanów z obowiązku służby w armii amerykańskiej (według programu „Afroamerykanie są używani do zabijania i walki z innymi narodami na świecie, które tak jak Czarni są prześladowane przez biały rasistowski rząd USA”)<ref>[http://www.marxists.org/history/usa/workers/black-panthers/1966/10/15.htm The Ten-Point Program].</ref>, rekompensaty za wieki [[niewolnictwo|niewolnictwa]] czy prowadzenia spraw sądowych czarnych przez czarnoskórych sędziów<ref name=OW>{{Cytuj stronę |url=http://portalwiedzy.onet.pl/122111,,,,czarne_pantery,haslo.html|tytuł=Czarne Pantery}}</ref>. Z czasem w programie partii pojawiły się elementy [[marksizm]]u (od początku partia miała wymiar [[antykapitalizm|antykapitalistyczny]]). Ideologia partii stała się mieszanką elementów marksistowskich, [[socjalizm|socjalistycznych]], [[nowa lewica|nowolewicowych]], [[maoizm|maoistowskich]] i czarnego separatyzmu<ref name=O>{{Cytuj stronę |url=http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/historia/trzy-strzaly-w-twarz-rewolucja-w-stylu-mafii,2,5028442,wiadomosc.html|tytuł=Trzy strzały w twarz. Rewolucja w stylu mafii}}</ref><ref>Van Deburg, William L. ''New Day in Babylon: The Black Power Movement and American Culture, 1965-1975''. University of Chicago Press. s. 155.</ref><ref name=H>{{Cytuj stronę |url=http://www.hip-hop.pl/teksty/projector.php?id=1080562765|tytuł=Czarna historia Czarnych Panter}}</ref>. Radykalizacja Czarnych Panter w 1969 roku doprowadził nawet do zerwania sojuszu z innymi grupami murzyńskimi i uznaniem że kolor skóry nie ma większego znaczenia w nadchodzącej rewolucji [[lumpenproletariat]]u<ref name=H>{{Cytuj stronę |url=http://www.hip-hop.pl/teksty/projector.php?id=1080562765|tytuł=Czarna historia Czarnych Panter}}</ref>.▼
▲Czarne Pantery cieszyły się względnie dużym poparciem. Sławny stał się incydent z [[Letnie Igrzyska Olimpijskie 1968|letnich igrzysk olimpijskich w 1968 roku]], kiedy to dwóch medalistów biegu na 200 metrów ([[Tommie Smith]] i [[John Carlos]]) podczas odgrywania amerykańskiego hymnu podniosło w górę zaciśnięte pięści (był to gest poparcia dla Panter – tzw. ''[[Black Power]]''). W reakcji na to [[Międzynarodowy Komitet Olimpijski]] ukarał ich dożywotnią dyskwalifikacją<ref>{{Cytuj stronę || url = http://www.sports.pl/Lekkoatletyka/Irena-Szewinska-uznaje-protest-Tommiego-Smitha-za-niedopuszczalny,artykul,89662,1,287.html | tytuł = ''Irena Szewińska uznaje protest Tommiego Smitha za niedopuszczalny | autor = Maciej Petruczenko | opublikowany= Sports.pl | data dostępu = 18 października 2010 | język = pl}}</ref>.
▲W przeciwieństwie do dotychczas działających nurtów ruchu na rzecz praw obywatelskich, Czarne Pantery przyjęły najbardziej rewolucyjny hasła. Doprowadziło to do konfliktu działaczy z rządem. [[Federal Bureau of Investigation|FBI]] w ramach operacji [[COINTELPRO]] prowadziło akcję [[propaganda|propagandową]] wymierzoną w czarnych działaczy. Szef FBI [[J. Edgar Hoover|John Edgar Hoover]] we wrześniu 1968 roku nazwał Czarne Pantery największym zagrożeniem dla bezpieczeństwa narodowego. Celem całego programu było uniemożliwienie zjednoczenia pod jednym sztandarem działaczy murzyńskich, osłabienie władzy ich głównych przywódców oraz dyskredytacja całego ruchu. Komisja Senacka ds. Wywiadu po latach stwierdziła że FBI prowokowało strzelaniny czy bójki z udziałem Czarnych Panter co miało osłabić prestiż grupy w oczach społeczeństwa. Polityka rządu doprowadziła do krwawej strzelaniny z 3 grudnia 1969 roku w której to zginęło dwóch członków Panter ([[Fred Hampton]] i Mark Clark) a pozostali ze znajdujących się w budynku działaczy zostało rannych. Badania balistyczne wykazały że w stronę członków Panter policja wystrzeliła 98 pocisków, Pantery w stronę policji z kolei tylko jeden. Po latach, w 1982 roku sąd przyznał że strzelanina była rezultatem działań FBI i wypłaciła rannym w strzelaninie ''panterom'' odszkodowania w wysokości 1,85 miliona dolarów<ref name=H>{{Cytuj stronę |url=http://www.hip-hop.pl/teksty/projector.php?id=1080562765|tytuł=Czarna historia Czarnych Panter}}</ref>. Istnieją dowody wykazujące że FBI jest odpowiedzialne za incydenty które doprowadziły także do innych przypadków śmierci członków partii<ref name=H>{{Cytuj stronę |url=http://www.hip-hop.pl/teksty/projector.php?id=1080562765|tytuł=Czarna historia Czarnych Panter}}</ref> - w Chicago FBI wysyłało anonimową korespondencję do tamtejszego gangu o nazwie ''Blackstone Rangers'', w której informowano jego członków o rzekomych próbach zgładzenia szefów gangu przez Czarne Pantery. Podobne działania podejmowano jeszcze w południowej Kalifornii, co w końcu doprowadziło do prawdziwej wojny pomiędzy Panterami a lokalnymi organizacjami przestępczymi. W styczniu 1969 roku w [[Los Angeles]], ''kapitan'' Panter Bunchy Carter i jego zastępca zostali zabici w campusie [[University of California, Los Angeles|Uniwersytetu Kalifornia]]. Był to rezultat strzelaniny jaka wywiązała się pomiędzy nimi a rywalizującej z Panterami grupy ''czarnych nacjonalistów'' o nazwie ''United Slaves''. Do kolejnych starć doszło 17 marca w wyniku czego ucierpiały następne osoby. Według niektórych FBI mogła zawiązać sojusz z ''United Slaves'' przeciwko Czarnym Panterom<ref>[http://www.itsabouttimebpp.com/Chapter_History/BPP_Pieces_of_History.html Historia Czarnych Panter w latach 1966-1969].</ref>.
Działania FBI pod koniec lat 60. doprowadziły do zdziesiątkowania partii. W akcji FBI zginęło 28 członków grupy, 30 zostało rannych, 300 aresztowanych a wielu z nich uciekło za granicę<ref name=H>{{Cytuj stronę |url=http://www.hip-hop.pl/teksty/projector.php?id=1080562765|tytuł=Czarna historia Czarnych Panter}}</ref>. W strzelaninę z policją wdał się nawet Huey P. Newton będący jednym z założycieli grupy. W pierwszym procesie Newtona w roku 1968 został on za to skazany na 15 letni wyrok więzienia. W 1970 odbył się drugi proces w którym oczyszczono go ze wszystkich oskarżeń<ref name=O>{{Cytuj stronę |url=http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/historia/trzy-strzaly-w-twarz-rewolucja-w-stylu-mafii,2,5028442,wiadomosc.html|tytuł=Trzy strzały w twarz. Rewolucja w stylu mafii}}</ref>. W 1971 roku do więzienia trafili czołowi przywódcy grupy co wywołało rozłam w partii. Prześladowania doprowadziły do stopniowego wygaśnięcia radykalizmu murzyńskiego i wygaśnięcia ruchu w drugiej połowie lat 70<ref name=H>{{Cytuj stronę |url=http://www.hip-hop.pl/teksty/projector.php?id=1080562765|tytuł=Czarna historia Czarnych Panter}}</ref>. Od 1969 do 1972 roku działacze Czarnych Panter którzy po represjach policji zdecydowali się na emigrację prowadzili struktury partii na terenie [[Algieria|Algierii]]<ref>Meghelli, Samir (2009), ''From Harlem to Algiers: Transnational Solidarities Between the African American Freedom Movement and Algeria, 1962-1978'', w: Marable, Manning, ''Black Routes to Islam'', Palgrave Macmillan, s. 99–119.</ref>.
W związku z rozwojem sytuacji pewna część partii zaczęła uczestniczyć w legalnej działalności politycznej (np. przez uczestnictwo w samorządach) podczas gdy reszta prowadziła permanentną walkę z policją. Na tym tle zaczęło dochodzić do podziałów. Jedni odpowiadali się za konfrontacją a drudzy za działalnością charytatywną oraz ochronną (samoobrona). Ostatecznie partia rozpadła się po tym jak doszło do schizmy pomiędzy Eldridge’em Cleaverem (krytykującym utratę rewolucyjnego ducha przez kierownictwo i nową ugodową postawę) a Komitetem Centralnym. Cleaver po tym wydarzeniu objął przewodnictwo grupy paramilitarnej o nazwie „Black Liberation Army”<ref>[http://www.marxists.org/history/usa/workers/black-panthers/ MIA: History: USA: The Black Panther Party].</ref>. W wyniku rozpadu Czarnych Panter utworzona została także inna radykalna organizacja nosząca nazwę „Rodzina Czarnej Partyzantki”. Grupa
W więzieniu przez całe lata znajdował się szereg działaczy Czarnych Panter z tamtych lat w tej liczbie między innymi [[Geronimo Pratt|Elmer „Geronimo” Pratt]] którego uwolnienia przez lata domagał się między innym [[Amnesty International]] uważając że został on skazany z przyczyn politycznego. Do dziś w więzieniu znajduje się skazany na śmierć [[Mumia Abu-Jamal]] (za rzekome zabójstwo policjanta). Uwolnienia Abu-Jamala domagały się na przestrzeni lat organizacje praw człowieka<ref name=H>{{Cytuj stronę |url=http://www.hip-hop.pl/teksty/projector.php?id=1080562765|tytuł=Czarna historia Czarnych Panter}}</ref>.
== Program i ideologia ==
▲Podkreślała odrębność Afroamerykanów jako odrębnego narodu<ref name=H>{{Cytuj stronę |url=http://www.hip-hop.pl/teksty/projector.php?id=1080562765|tytuł=Czarna historia Czarnych Panter}}</ref>. Partia wzywała czarnoskórych do tworzenia własnego niezależnego systemu edukacji i policji oraz tworzenia patroli obywatelskiej samoobrony<ref name=OW>{{Cytuj stronę |url=http://portalwiedzy.onet.pl/122111,,,,czarne_pantery,haslo.html|tytuł=Czarne Pantery}}</ref>. W „Programie 10 Punktów” który stał się podstawą działalności organizacji partia domagała się „ziemi, chleba, mieszkań, edukacji, ubrania, sprawiedliwości i pokoju”, zaprzestania przez policję stosowania brutalnych praktyk względem czarnej mniejszości<ref name=O>{{Cytuj stronę |url=http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/historia/trzy-strzaly-w-twarz-rewolucja-w-stylu-mafii,2,5028442,wiadomosc.html|tytuł=Trzy strzały w twarz. Rewolucja w stylu mafii}}</ref> i zatrudnienia w pełnym wymiarze godzin<ref name=H>{{Cytuj stronę |url=http://www.hip-hop.pl/teksty/projector.php?id=1080562765|tytuł=Czarna historia Czarnych Panter}}</ref>. Czarne Pantery postulowały wyłączenie Afroamerykanów z obowiązku służby w armii amerykańskiej (według programu „Afroamerykanie są używani do zabijania i walki z innymi narodami na świecie, które tak jak Czarni są prześladowane przez biały rasistowski rząd USA”)<ref>[http://www.marxists.org/history/usa/workers/black-panthers/1966/10/15.htm The Ten-Point Program].</ref>, rekompensaty za wieki [[niewolnictwo|niewolnictwa]] czy prowadzenia spraw sądowych czarnych przez czarnoskórych sędziów<ref name=OW>{{Cytuj stronę |url=http://portalwiedzy.onet.pl/122111,,,,czarne_pantery,haslo.html|tytuł=Czarne Pantery}}</ref>. Z czasem w programie partii pojawiły się elementy [[marksizm]]u (od początku partia miała wymiar [[antykapitalizm|antykapitalistyczny]]). Ideologia partii stała się mieszanką elementów marksistowskich, [[socjalizm|socjalistycznych]], [[nowa lewica|nowolewicowych]], [[maoizm|maoistowskich]] i czarnego separatyzmu<ref name=O>{{Cytuj stronę |url=http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/historia/trzy-strzaly-w-twarz-rewolucja-w-stylu-mafii,2,5028442,wiadomosc.html|tytuł=Trzy strzały w twarz. Rewolucja w stylu mafii}}</ref><ref>Van Deburg, William L. ''New Day in Babylon: The Black Power Movement and American Culture, 1965-1975''. University of Chicago Press. s. 155.</ref><ref name=H>{{Cytuj stronę |url=http://www.hip-hop.pl/teksty/projector.php?id=1080562765|tytuł=Czarna historia Czarnych Panter}}</ref>. Radykalizacja Czarnych Panter w 1969 roku
== „New Black Panther Party” ==
| |||