Powstanie węgierskie (1848–1849): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
poprawa linków do ujedn. i przek., usunięcie zbędnych linków do dat, WP:SK
MastiBot (dyskusja | edycje)
Linia 28:
 
== Przebieg walk ==
Pierwszą akcją ze strony [[Wiedeń|Wiednia]] była agitacja do buntu wśród [[Mniejszość narodowa|mniejszości narodowych]] zamieszkujących [[Królestwo Węgier]] – [[Serbowie|Serbów]], [[Chorwaci|Chorwatów]] i [[Rumuni|Rumunów]] – przeciwko [[Madziaryzacja|madziaryzacji]]. 23 marca zawarto wiedeńsko-chorwacki sojusz, nominujący [[Josip Jelačić|płk. Josipa Jelačicia]], bardzo popularnego przywódcę, na [[Ban (tytuł)|bana]] Chorwacji. Drugim aktem politycznym dworu, który wpłynął na dalsze wydarzenia na Węgrzech, była konstytucja Pillersdorfa, głosząca m.in. „Wszystkim ludom monarchii gwarantuje się nietykalność narodową i językową”. Mniejszości narodowe poparły dwór wiedeński i wystąpiły przeciwko Węgrom (w czerwcu Serbowie, we wrześniu – Chorwaci, Rumuni, Słowacy). W sierpniu 1848 Austria udzieliła pomocy finansowej JellacićowiJellaciciowi na przygotowania do wojny z Węgrami. Poparcie Austrii dla Chorwatów doprowadziło do dymisji rządu Batthyánya, lojalnego dotychczas wobec Habsburgów. Rewolucyjny sejm (obradujący w Peszcie od lipca 1848) powołał 22 września Komitet Obrony Narodowej, którego przewodnictwo objął w październiku [[Lajos Kossuth]]. Komitet przystąpił do tworzenia armii narodowej (honwédów). Powstańców mobilizowała pieśń Petőfiego ''„Powstań, Węgrze, Ojczyzna Cię woła!”''. Symbolem rewolucji stał się trójkolorowy sztandar: czerwono-biało-zielony, a hasłem (wzorem [[rewolucja francuska|rewolucji francuskiej]]): ''„[[Wolność, równość, braterstwo|Wolność, Równość, Braterstwo]]”''.
 
Cesarz Ferdynand I abdykował, a na tron wstąpił [[Franciszek Józef I|Franciszek Józef Habsburg]], który natychmiast rozpoczął działania przeciwko Węgrom. W grudniu wojska cesarskie dowodzone przez feldmarszałka Windischgrätza przekroczyły granice Węgier i sytuacja powstańców stała się dramatyczna. Na południu kraju trwały walki z powstańcami serbskimi, do [[Siedmiogród|Siedmiogrodu]] wkroczyły wojska austriackie, Windischgrätz zajął Budę, Peszt i inne miasta. Sejm węgierski oraz Komitet przeniosły się do [[Debreczyn]]a, skąd kierowano walkami. Wśród węgierskiej arystokracji i szlachty następował coraz większy rozłam. Część popierała dalszą walkę, część nawoływała do kapitulacji. Batthyány został aresztowany i rozstrzelany, a inni zwolennicy ugody udali się na [[Migracja ludności|emigrację]]. Węgrom udało się jednak zimą 1848 pokonać Austriaków w [[Siedmiogród|Siedmiogrodzie]] (gen. [[Józef Bem]]) i wiosną 1849 na nizinach węgierskich (gen. J. Damjanich i gen. Görgeya).