Huryci: Różnice pomiędzy wersjami

===Najdawniejsze dziejeMitanni ===

Wiadomo, że od końca [[XVII wiek p.n.e.|XVII wieku p.n.e.]] małe królestwa huryckie znajdujące się w górnej Mezopotamii i północnej [[Syria|Syrii]] zaczęły się łączyć w silną monarchię. Początkowo w tekstach źródłowych nazywano ją ''Maitani'', później ''Mitanni''. Hetyci i [[Asyria|Asyryjczycy]] używali nazwy ''[[Hanigalbat]]''<ref>Inne nazwy to Haligalbat oraz najstarsza forma Habingalbat; Popko M., ''Huryci'', Warszawa 1992, s.13 i 56.</ref>. [[Starożytni Egipcjanie|Egipcjanie]] stosowali nazwę ''Naharina'' oznaczającą ''Porzecze''. Podczas zwycięskiej wyprawy króla Hetytów [[MursilisMursili I|Mursilisa I]] na południe, zostały przezeń opanowane także ziemie Hurytów<ref>Roux G., ''Mezopotamia'', Warszawa 2008, s. 212.</ref>.

Upadek państw ościennych -– [[Jamhad]]u i [[Babilon]]ii -– oraz wewnętrzne kłopoty [[Hetyci|Hetytów]] po zamordowaniu Mursilisa I, pozwoliły na szybki rozwój huryckich miast-państw. Miały one zapewniony łatwy dostęp do surowców mineralnych, przejęły też kontrolę nad głównymi szlakami handlowymi Bliskiego Wschodu. Te dwa czynniki ułatwiły szybki rozwój państwa. W połowie II tysiąclecia p.n.e. Mitanni ze stolicą w [[Waszuganni]] (do dziś nieodnalezioną), było jedną z największych potęg Bliskiego Wschodu. Ten pierwszy etap w dziejach Mitanni zakończył się podczas rządów króla [[Szausztatar]]a. Drugi etap był erą rozkwitu za panowania jego następców. Kiedy Mitanni było u szczytu swojej potęgi, w wasalnej zależności od niego pozostawały miasta [[Aleppo|Halab]], [[Alalach]], [[Aszur (miasto)|Aszur]] i [[Nuzi]]. Mitannijczycy dysponowali nad ludami ościennymi przewagą militarną, w postaci oddziałów szybkich rydwanów[[rydwan]]ów o kołach szprychowych<ref>Roux G., ''Mezopotamia'', Warszawa 2008, s. 204.</ref>.

==== Upadek Mitanni ====

Z państwa Hurytów pochodzi prawdopodobnie najstarszy wiernie odtworzony współcześnie utwór muzyczny - ''Hymn do [[Ningal|Nikkal]]''<ref>Michael Levy, [http://www.ancientlyre.com/the_oldest_written_melody_in_history/#sthash.xWnz8xWu.dpuf ''The Oldest Written Musical Notation, The Oldest Written Melody & The Oldest Complete Written Melody So Far Discovered In History''], www.ancientlyre.com, [dostęp: 6.05.2016]</ref><ref>Giorgio Buccellati, [http://128.97.6.202/urkeshpublic/music.htm ''Hurrian music''] [dostęp: 6.05.2016]</ref>. Zapis odnaleziono w połowie XX wieku w [[Ugarit]] na wybrzeżu Morza Śródziemnego, zaś muzykę odtworzono po piętnastu latach prac na [[University of California, Berkeley|Uniwersytecie Kalifornijskim (Berkeley)]]<ref>[http://www.amaranthpublishing.com/hurrian.htm ''The Oldest Song In The World] [dostęp: 6.05.2016]</ref>.

Huryci mają swój wkład w rozwój sztuki wojennej Bliskiego Wschodu. Przyczynili się bowiem do rozpowszechnienia na tym obszarze od [[XV wiek p.n.e.|XV wieku p.n.e.]] szybkiego rydwanu, w którym zastosowano koła ze szprychami. Duże znaczenie miała także hodowla i tresura koni, które Huryci udoskonalili.

Nie do przecenienia jest także wpływ huryckiej mitologii na późniejszą [[Mitologia grecka|mitologię grecką]]. Pośrednikami byli tutaj [[Hetyci]], którzy od zachodu graniczyli z [[Achajowie|Achajami]]. Przykładem takiego zapożyczenia jest mit o [[Kronos]]ie (hurycki Kumarbi) i jego walce z młodszym pokoleniem bogów, reprezentowanym przez [[Zeus]]a (hurycki Teszub).

Badania nad Hurytami zaczęto dość późno, bo dopiero w latach osiemdziesiątych XIX wieku. Przez długi czas nie zdawano sobie sprawy, że Huryci i Mitanni to nazwy ludu i państwa, odnoszące się do tej samej kultury.