Wersja z 00:09, 16 sty 2016 edytuj Mix321 (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 87 948 edycji →‎Historia współczesna: drobne redakcyjne Znacznik: VisualEditor ← poprzednia edycja		Wersja z 00:23, 21 cze 2016 edytuj anuluj edycję Pikador (dyskusja \| edycje) Redaktorzy, Administratorzy 71 627 edycji poprawa przek., WP:SK, drobne redakcyjne następna edycja →
Linia 2: {{Naród infobox \| Naród = Asyryjczycy (Atūrāyē, Sūryāyē) (ܥܡܐ ܐܬܘܪܝܐ/ܣܘܪܝܝܐ) \| Postacie = \| Opis_postaci = <small>[[Aszurnasirpal II]]{{·}}[[Abgar V Ukkama]]{{·}}[[Efrem Syryjczyk]]{{·}}[[Konstantyn (papież)\|Papież Konstantyn]]{{·}}[[Naum Faiq]]{{·}}[[Agha Putrus]]{{·}}[[Freydun Atturaya]]{{·}}[[Alphonse Mingana]]{{·}}[[Ammo Baba]]{{·}}[[Rosie Malek Yonan]]{{·}}[[Andre Agassi]]{{·}}[[Kennedy Bakircioglü]]</small> \| L_ogółem = ok. 4 mln Linia 15: == Zamieszkanie == [[Plik:Assyria Map.jpg\|thumb\|280px\|Obecny obszar zamieszkiwany przez Asyryjczyków]] Nawiązują do tradycji starożytnej [[Asyria\|Asyrii]] oraz [[Chaldejczycy\|Chaldei]] i uważają się za spadkobierców tych państw. Posługują się [[Język aramejski\|językiem aramejskim]] i jego dialektami, używanymi na terenie [[Mezopotamia\|Międzyrzecza]] przed podbojem arabskim. Są też jednym z najstarszych narodów, które przyjęły [[chrześcijaństwo]], nastąpiło to w II wieku n.e. Obecnie zamieszkują przede wszystkim równinę Niniwy, położoną wzdłuż rzek Tygrys, ~~Khabur~~[[Chabur]] ai [[Wielki Zab]], i stanowią tam ponad 80% ludności. Istnieje nieskonkretyzowany plan, aby utworzyć tam jednostkę administracyjną w postaci guberni lub [[autonomia\|autonomii]]. Asyryjczycy zamieszkują także w rozproszeniu południowe obszary Turcji, część Syrii, Libanu, Iranu, pozostałej części Iraku i Jordanii. W Iranie są oficjalnie uznaną mniejszością narodową. Diaspora asyryjska istnieje na całym świecie, największa w Szwecji, Francji, Niemczech, USA, Kanadzie, Australii, Brazylii i Rosji. W Polsce istnieje mała diaspora. Światowa diaspora powstała w wyniku emigracji i ucieczek ludności od prześladowań większości islamskiej, głównie tureckiej i kurdyjskiej. Obecnie [[Kurdowie]] są bardziej przyjaźnie nastawieni do Asyryjczyków, choć zdarzają się sytuacje, gdy asyryjskie domy są zajmowane przez Kurdów, Arabów lub Turków, a ludność wypędzana. [[Plik:Ethnoreligious Iraq.svg\|thumb\|280px\|Etniczne i religijne społeczności w Iraku: {{Legenda\|#ffaaaa\|Arabowie szyiccy: ok. 60%}} {{Legenda\|#aaffcc\|Arabowie sunniccy: ok.19 19%}} {{Legenda\|#eeffaa\|Kurdowie: ok. 14%}} {{Legenda\|#ccaaff\|'''Asyryjczycy''': ok. 3%}} Linia 41: == Kultura == Asyryjska odzież jest różna. Odzież jest zazwyczaj niebieska, z elementami czerwonymi, zielonymi, żółtymi i fioletowymi, te kolory są również używane jako haft na białym ubraniu. Dekoracja jest rozrzutna w strojach asyryjskich, a czasem wymaga biżuterii. Powszechne w użyciu są stożkowe kapelusze, tradycyjny strój asyryjski zmienił się niewiele, od tych, które noszono w starożytnej Mezopotamii. Asyryjska kuchnia jest podobna do innych kuchni Bliskiego Wschodu. Jest bogata w zboża, mięsa, ziemniaki i pomidory. Zazwyczaj ryż jest serwowany do każdego posiłku, z polewanym gulaszem. Herbata jest popularnym napojem, i istnieje kilka regionalnych potraw: desery, przekąski i napoje. Alkoholowe napoje takie jak wino i piwo pszeniczne są produkowane i używane w przeciwieństwie do muzułmańskiej ludności Iraku czy Iranu. Festiwale są bardzo ciekawe. Asyryjskie festiwale wydają się być ściśle związane z ich wiarą chrześcijańską, z których Wielkanoc jest najważniejsza. Podczas Wielkiego Postu, Asyryjczycy przestrzegają 50-dniowego postu, polegającym na powstrzymaniu się od jedzenia mięsa i innych pokarmów pochodzenia zwierzęcego. Asyryjczycy świętują wiele festiwali. Są one unikalne dla ich kultury i tradycji, jak również i religijne: Asyryjczycy również praktykują unikalne ceremonie weselne. Rytuały wykonywane w trakcie wesela pochodzą z wielu różnych elementów z przeszłości aż ~~3.000~~3000 lat. Ślub asyryjski tradycyjnie trwał tydzień. Dzisiaj, wesela w asyryjskiej ojczyźnie trwają zwykle 2-3 dni, w asyryjskiej diasporze, ok. 2 dni. == Historia współczesna == Linia 53 ⟶ 54: Za swoich rządów [[Saddam Husajn]] szukał współpracy z Asyryjczykami w celu poróżnienia ich z Kurdami, co miało udaremnić umacnianie się opozycji antyrządowej w Iraku, którą Asyryjczycy na przełomie lat 60. i 70. XX wieku wspierali, walcząc razem z kurdyjskimi peszmergami przeciwko partii Baas. Kiedy Saddamowi nie udało się pozyskać poparcia Asyryjczyków, próbował on poprzez wspieranie [[Kościół chaldejski\|Chaldejskiego Kościoła Katolickiego]] pomniejszyć wagę identyfikacji etnicznej Asyryjczyków na rzecz ich tożsamości religijnej poprzez fundacje budynków sakralnych i wspieranie finansowe chaldejskiej diaspory. Chrześcijanie pod rządami Baas nie byli prześladowani z powodu swej wiary ([[Boże Narodzenie]] było świętem państwowym w [[Irak]]u), a gospodarczo zajmowali się głównie tym sektorem gospodarki, od którego stronili pobożni muzułmanie, a więc prowadzili sklepy monopolowe, sklepy z muzyką, salony fryzjerskie i piękności oraz organizowaniem publicznej rozrywki. Od czasów [[II wojna w Zatoce Perskiej\|II wojny w Zatoce Perskiej]] w 2003 roku, w okresie tzw. ''[[Kalendarium historii Iraku (~~2003-2011~~2003–2011)\|stabilizacji]]'', Asyryjczycy w Iraku są ofiarami prześladowań ze strony islamskiej większości<ref>([[język angielski\|ang.]]) [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/3529364.st Analysis: Iraq's Christians under attack], BBC</ref>. W parlamencie [[Kurdystan (region autonomiczny)\|Kurdystanu]] posiadają 5 miejsc. Wszystkie frakcje asyryjskie opowiadają się za powstaniem asyryjskiej prowincji bądź autonomii. Za autonomią asyryjską opowiada się również obecny prezydent Iraku [[Dżalal Talabani]], a także [[Jazydyzm\|Jazydzi]] którzy w dzisiejszym Iraku też są ofiarami prześladowań. Wielu Asyryjczyków, w wyniku ataków - głównie arabskich muzułmanów, w takich miastach jak [[Bagdad]], [[An-Nasirijja\|Nasirijja]] i [[Basra]], przeniosło się na północ do swoich terenów ojczystych i obecnie w większości są tam skupieni. Powiązani etnicznie i językowo [[Mandaizm\|Mandaici]] postępują tak samo. == Media asyryjskie == Linia 67 ⟶ 68: Istnieje także wikipedia w języku aramejskim. * Aina.org == Bibliografia ==▼ * M. Abdalla, Losy Asyryjczyków Sprawy Narodowościowe - seria nowa, t. 2, 1993, zesz. 1, s. 67-82, ISSN 1230-1698.▼ == Zobacz też == Linia 79 ⟶ 77: {{Przypisy}} ▲== Bibliografia == ▲* M. Abdalla, Losy Asyryjczyków Sprawy Narodowościowe - seria nowa, t. 2, 1993, zesz. 1, s. 67-82, ISSN 1230-1698. == Linki zewnętrzne ==

Asyryjczycy: Różnice pomiędzy wersjami