Rodos (wyspa): Różnice pomiędzy wersjami

W [[672]] roku po raz pierwszy wyspę zajęli [[Arabowie]] pod dowództwem [[Mu'awijaMu’awija I|MuawijaMu’awiji I]] z dynastii [[Umajjadzi|Umajjadów]]. W 1090 roku [[Bitwa pod Manzikertem|po bitwie pod Manzikertem]] zostało zajęte przez [[Seldżukidzi|Turków Seldżuckich]] i odbite przez bizantyjskiego cesarza [[Aleksy I Komnen|Aleksego I Komnena]] w czasie [[I wyprawa krzyżowa|I krucjaty]]. W 1309 roku, po przejęciu wyspy przez zakon joannitów, skończyła się na niej era panowania Cesarstwa Bizantyjskiego. Od tego czasu wyspa była siedzibą [[Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników św. Jana Jerozolimskiego zwany Rodyjskim i MaltańskimMaltański|joannitów]], którzy zbudowali liczne zamki i ufortyfikowali główne miasto, dzięki czemu odparli atak egipskiego sułtanatu [[Mamelucy|mameluków]] w 1444 roku i [[Mehmed II Zdobywca|Mehmeda II Zdobywcy]] w 1480 roku. Na początku [[1523]] roku stolicę wyspy zdobył [[Sulejman Wspaniały]] po [[Oblężenie Rodos|6-miesięcznymsześciomiesięcznym oblężeniu]]. Od tego czasu Rodos przez czterysta lat było częścią [[imperiumImperium Osmańskie|Imperium osmańskieOsmańskiego]]go.

Po [[Wojna włosko-turecka|wojnie włosko-tureckiej 1911-1912]] wyspa znalazła się pod władzą [[Włochy|Włoch]] jako część [[Dodekanez]]u. Władzę Włoch nad Rodos usankcjonował [[Traktat w Lozannie]] w 1923 roku, na podstawie którego nastąpiła [[Wymiana ludności między Grecją i Turcją]]. W czasie panowania włoskiego dokonano wielu modernizacji infrastruktury na wyspie, budując szpitale, wodociągi, elektrownię, remontując zabytki, ograniczając malarię i wznosząc liczne budynki w typowym dla faszystowskich Włoch stylu modernistycznym. W 1936 r. na ok. 130 tys. mieszkańców wyspy, 7 tys. stanowili Włosi. Po kapitulacji Włoch 8 września 1943 roku pierwszym garnizonem włoskim na Dodekanezie, który poddał się aliantom już w tym samym dniu był ten na wyspie [[Mejisti|Kastelorizo]]. Następnego dnia na Rodos zrzucono spadochroniarzy, na czele których stał lord [[George Jellicoe]]. Jego zadaniem było przekonanie włoskiego admirała Inigo Campioniego do przejścia na stronę Brytyjczyków. Negocjacje zostały przerwane, gdy niemiecki generał Ulrich Kleemann, wydał rozkaz ataku na garnizon włoski, który skapitulował po dwóch dniach. Okupacja wyspy przez wojska nazistowskich Niemiec, miała istotne znaczenie w [[Bitwa o Dodekanez 1943|bitwie o Dodekanez]] w 1943 roku. W tym okresie Niemcy zamordowali około 2 tys. żyjących dotąd na wyspie Żydów. 8 maja 1945 roku, po bezwarunkowej kapitulacji Niemiec podpisanej na pobliskiej wyspie Symi, siły zbrojne Wielkiej Brytanii wyzwoliły wyspę Rodos i rozpoczęły pomoc żywnościową dla mieszkańców. 28 października 1947 wyspa Rodos na mocy [[Pokój paryski (1947)|pokoju paryskiego]] z 1947 wraz z całym Dodekanezem została przekazana Grecji.

Najważniejsza osada, to [[Rodos (miasto)|Rodos]] – stolica, leżąca na północnym wybrzeżu wyspy. Uważa się ją za kluczowy [[przyczółek]] morskiej komunikacji w tych okolicach. Reszta osad, których znaczenie daleko odbiega od znaczenia stolicy, połączone są mądrze przemyślanymi pasami dróg. To one łączą miasto [[Rodos (miasto)|Rodos]] ze starożytnymi miastami takimi jak: [[Lindos]], [[IalissosJalisos]], czy też [[Kamejros|Kamiros]]. Dzisiaj, północna część wyspy należy do najbardziej atrakcyjnych turystycznych miejsc, podczas gdy reszta zawiera osady, z których niektóre są naprawdę ważne z punktu widzenia architektury.

W latach 70. na zamówienie greckich władz polscy inżynierowie i robotnicy zbudowali na wyspie Rodos elektrownię na mazut, a wraz z zaopatrzeniem budowy przetransportowano statkami z Gdyni do [[Rodos (miasto)|Rodos]] partię nowych polskich samochodów typu [[Polski Fiat 125p,]] i [[Fiat 126|126p]] ioraz [[FSO Polonez|Polonez]] na sprzedaż dla mieszkańców wyspy.

Walory klimatyczne i zabytki przeszłości powodują, że jest jedną z najchętniej odwiedzanych (na drugim miejscu po Krecie) wysp greckich w celach turystycznych i wypoczynkowych. Ruch turystyczny obsługiwany jest przez port lotniczy znajdujący się 11 km na zachód od stolicy. Główną atrakcją wieczorną jest oczywiście stolica wyspy ze średniowieczną starówką wpisaną na [[Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Europie#Grecja (17)|listę światowego dziedzictwa UnescoUNESCO]] i nowszym centrum hotelowo-rozrywkowym. Z portu w Rodos można udać się na wycieczkę morską, również do pobliskiej Turcji, np. do kurortu [[Marmaris]]. Na wyspie jest wiele zamków, w stanie ruiny lub częściowo albo całkowicie odbudowanych. Najbardziej znane to Pałac Wielkiego Mistrza [[Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników św. Jana Jerozolimskiego zwany Rodyjskim i MaltańskimMaltański|zakonu Joannitówjoannitów]] w mieście Rodos, zamek rycerski Joannitówjoannitów w [[Monolitos|Monolithos]] i położona na stromym urwisku, strzegąca miejscowości i dwóch naturalnych portów, grecka cytadela świątynna, głównie z okresu klasycznego i hellenistycznego w [[Lindos]], z dobrze zachowanymi umocnieniami i z aktualnie rekonstruowanymi kolumnadami. Godne uwagi jest Muzeum Kościelne Lindos ''(Εκκλησιαστικό Μουσείο Λίνδου)'', m.in. z uwagi na zachwycającą, średniowieczną polichromię przygległej doń świątyni. Na w górach wyspy leżą liczne, popularne wśród turystów klasztory.

Wschodnia część posiada piaszczyste plaże, jest bardziej sucha i osłonięta od wiatrów. Najważniejszą miejscowością wypoczynkową na wyspie jest miasto [[Faliraki]] znajdujące się około 12 km od stolicy. Znajduje się tu długa na kilka kilometrów piaszczysta, wygodna plaża, a morze jest przeważnie bardzo spokojne, bo jest to zawietrzna strona wyspy. W [[Faliraki]] wybudowano na zboczu góry duży park wodny – największy w Grecji (jak podają w 2007 r.). Piaszczysta i półdzika plaża to [[Tsambika]], kilka kilometrów na południe od [[Faliraki]]. Plaża ta znajduje się w ujściu wysychającej w lecie rzeki i dlatego jest tu bardzo drobny piasek, a zejście do morza bardzo łagodne z wyjątkowo ciepłą wodą. Bardziej na południu w pobliżu niezwykle malowniczej miejscowości [[Lindos]] znajduje się [[Lardos]], ośrodek wczasowy w najgorętszym miejscu na wyspie z kamienistą plażą. Wiatry tu są bardzo słabe, a morze spokojne.

Po drugiej stronie wyspy, kilka kilometrów od stolicy leży drugi co do wielkości wyspy ośrodek – [[IalissosJalisos]]. Plaże z tej strony wybrzeża są często kamieniste, a morze intensywnie faluje. Klimat jest tu bardziej wilgotny, jest więcej zieleni, ale wieją silniejsze wiatry. Najważniejsze kurorty to Iksia i Trianda z niedaleko położonymi ruinami starożytnego Ialissos (Filerimos) i gotyckim klasztorem. Interesujące z tej strony wybrzeża jest też pozostające w ruinie starożytne doryckie miasto [[Kamejros]]. W Kritinia znajdują się ruiny zamku joannitów.

Na wyspie znajduje się [[port lotniczy Rodos]] „Diagoras”„[[Diagoras z Rodos|Diagoras]]” obsługujący ruch międzynarodowy. Dwa pozostałe lokalne lotniska Maritsa (wojskowe) i Kalathos zbudowane przez Włochów są zamknięte dla lotnictwa publicznego.

Dwa lokalne porty to Kamiros Skala (rejsy na wysepkę [[Chalki]]) na wybrzeżu zachodnim i Lardos (port rezerwowy na wypadek niepogody w Rodos) na wschodnim.