Wikipedia

Abigail Adams: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m szablon
rozbudowa artykułu, uźródłowienie, WP:SK
Linia 4:
|opis grafiki = Portret Abigail Adams, autorstwa [[Gilbert Charles Stuart|Gilberta Stuarta]]
|data urodzenia = 11 listopada 1744
|miejsce urodzenia = [[Weymouth (Massachusetts)|Weymouth]]
|data śmierci = 28 października 1818
|miejsce śmierci = [[Braintree (Massachusetts)|Braintree]]
|funkcja = [[Pierwsze damy Stanów Zjednoczonych|Pierwsza dama Stanów Zjednoczonych]]
|partia =
Linia 23:
|quote =
}}
'''Abigail Smith Adams''' (ur. [[11 listopada]] [[1744]] w [[Weymouth (Massachusetts)|Weymouth]], zm. [[28 października]] [[1818]] w [[Braintree (Massachusetts)|Braintree]]) – [[Stany Zjednoczone|amerykańska]] [[Feminizm|feministka]]; jako żona [[John Adams|Johna Adamsa]] pełniła funkcję [[Drugie damy Stanów Zjednoczonych|drugiej damy USA]] (1789–1797) oraz [[Pierwsze damy Stanów Zjednoczonych|pierwszej damy]] (1797–1801). Matka [[John Quincy Adams|Johna Quincy Adamsa]], [[Prezydenci Stanów Zjednoczonych|prezydenta USA]] (1825–1829).
 
== Biografia ==
== Lata młodości i wykształcenie ==
Urodziła się 11 listopada 1744 w [[Weymouth (Massachusetts)|Weymouth]], jako córka pastora Williama Smitha i Elizabeth Quincy<ref name="Pastusiak37">{{Cytuj książkę | nazwisko = Pastusiak | imię = L. | tytuł = Panie Białego Domu | strony = 37}}</ref>. Miała troje rodzeństwa: brata i dwie siostry{{r|Pastusiak37}}. Z uwagi na słaby stan zdrowia, Abigail Adams nie chodziła do szkoły, lecz uczyła się samodzielnie w domu{{r|Pastusiak37}}. Mając 17 lat poznała [[John Adams|Johna Adamsa]], którego poślubiła 25 października 1764 roku w Weymonth{{r|Pastusiak37}}.
Abigail Smith urodziła się 11 listopada 1744 w [[Weymouth (Massachusetts)|Weymouth]] w stanie [[Massachusetts]], jako córka Williama Smitha i Elizabeth Quincy. Jej ojciec był pastorem we wspólnocie [[Kongregacjonalizm|kongregacjonalistów]].
 
Po ślubie para zamieszkała w [[Braintree (Massachusetts)|Braintree]], gdzie Abigail zajmowała się domem i wychowaniem pięciorga dzieci<ref name="Pastusiak38">{{Cytuj książkę | nazwisko = Pastusiak | imię = L. | tytuł = Panie Białego Domu | strony = 38}}</ref>. W czasie [[Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych|amerykańskiej wojny o niepodległość]] małżeństwo Adamsów przeżywało długie rozłąki{{r|Pastusiak38}}. Przyszła Pierwsza Dama wspomagała rannych, przygotowując posiłki i udzielając schronienia{{r|Pastusiak38}}. Po proklamowaniu [[Deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych|Deklaracji Niepodległości]], Adams został wysłany do [[Paryż]]a, by zabiegać o przyjazne stosunki amerykańsko-francuskie. Abigail, która pozostała w Stanach, prowadziła wówczas ożywioną korespondencję z mężem, która stała się z czasem źródłem historycznych<ref name="Pastusiak40">{{Cytuj książkę | nazwisko = Pastusiak | imię = L. | tytuł = Panie Białego Domu | strony = 40}}</ref>. W późniejszej korespondencji, gdy jej mąż był delegatem na [[Kongres Kontynentalny]], zabiegała o prawa kobiet (głównie dostęp do oświaty), a także o [[abolicjonizm]]<ref name="Pastusiak41">{{Cytuj książkę | nazwisko = Pastusiak | imię = L. | tytuł = Panie Białego Domu | strony = 41}}</ref>.
Abigail nie otrzymała formalnego wykształcenia. Czytania i pisania uczyła ją i jej siostry Mary (1741–1811) i Elizabeth (znaną jako Betsy) ich matka. Studiowała także [[Anglia|angielską]] i [[Francja|francuską]] literaturę (jej ojciec posiadał dużą bibliotekę). Abigail dążyła do zagwarantowania praw kobiet w tworzącym się państwie. W liście z marca 1776 do swojego męża napisała:
: ''Od pewnego czasu dochodzą mnie wieści, że zamierzacie proklamować [[niepodległość]]. W nowym systemie prawnym, który zapewne ustalicie, nie zapominajcie o kobietach i bądźcie dla nich bardziej wspaniałomyślni i łaskawsi aniżeli wasi przodkowie, nie dawajcie nieograniczonej władzy mężczyznom. Pamiętajcie, że każdy mężczyzna będzie tyranem, jeżeli mu się tylko na to pozwoli. Jeśli nie zwrócicie szczególnej uwagi na kobiety, jesteśmy zdecydowane zbuntować się i nie uznamy żadnych praw, na podstawie których nie mamy żadnego głosu i żadnej reprezentacji. To, że wasza płeć jest naturalnym tyranem, jest prawdą od dawna znaną i nie kwestionowaną''.
 
W 1784 roku, po czteroletniej rozłące, Abigail Adams postanowiła dołączyć do męża w Europie i spotkała się z nim w [[Londyn]]ie<ref name="Pastusiak42">{{Cytuj książkę | nazwisko = Pastusiak | imię = L. | tytuł = Panie Białego Domu | strony = 42}}</ref>. Podczas pobytów w europejskich stolicach, zajmowała się zwiedzaniem, a także wspieraniem męża m.in. w negocjacjach z holenderskimi bankierami ws. pożyczki dla Stanów Zjednoczonych<ref name="Pastusiak44">{{Cytuj książkę | nazwisko = Pastusiak | imię = L. | tytuł = Panie Białego Domu | strony = 44}}</ref>. W 1788 roku Adams zrezygnował z misji dyplomatycznych i oboje powrócili do Braintree{{r|Pastusiak44}}.
Jej mąż odpowiedział dość dowcipnie: ''Musimy być sprawiedliwi i delikatni. (...) wiesz, że to my jesteśmy waszymi poddanymi. Panami jesteśmy tylko z nazwy i (...) mam nadzieję, że generał [[George Washington|Washington]] i inni nasi dzielni bohaterowie będą walczyć o swoje prawa''. Prawa wyborcze kobietom zagwarantowało dopiero ratyfikowanie 19. Poprawki do [[Konstytucja Stanów Zjednoczonych|Konstytucji]] w 1920.
Rok później, John Adams został [[Wiceprezydent Stanów Zjednoczonych|wiceprezydentem Stanów Zjednoczonych]] i pełnił tę rolę przez dwie kadencje{{r|Pastusiak44}}. Jego żona, w czasie trwania pierwszej kadencji, organizowała przyjęcia{{r|Pastusiak44}}. W czasie drugiej kadencji męża, Abigail podupadła na zdrowiu i wróciła do rodzinnego Braintree<ref name="Pastusiak45">{{Cytuj książkę | nazwisko = Pastusiak | imię = L. | tytuł = Panie Białego Domu | strony = 45}}</ref>. Pozostawała jednak w kontakcie listownym z wiceprezydentem, gdzie oboje wymieniali poglądy{{r|Pastusiak45}}. Adamsowie byli zdecydowanymi zwolennikami [[Partia Federalistyczna|federalistów]] i silnej władzy centralnej{{r|Pastusiak45}}.
 
Kiedy wiosną 1797 roku John Adams obejmował urząd prezydenta, jego żona nie przebywała w [[Filadelfia|Filadelfii]], z powodów zdrowotnych{{r|Pastusiak45}}. Kiedy dotarła do ówczesnej stolicy miała wątpliwości czy uda się jej sprostać zadaniom, jakie stoją przed Pierwszą Damą<ref name="Pastusiak46">{{Cytuj książkę | nazwisko = Pastusiak | imię = L. | tytuł = Panie Białego Domu | strony = 46}}</ref>. Z tego powodu, początkowo zasięgała rad u [[Martha Dandridge Custis Washington|Marthy Washington]], jednak szybko przyzwyczaiła się do nowych obowiązków{{r|Pastusiak46}}. W przeciwieństwie do swojej poprzedniczki, czynnie uczestniczyła w wydawanych przez siebie przyjęciach, a także brała udział w dyskusjach i sporach politycznych{{r|Pastusiak46}}. W 1800 roku Adamsowie przenieśli się do nowej stolicy USA – [[Waszyngton]]u i zamieszkali w [[Biały Dom|Białym Domu]]<ref name="Pastusiak49">{{Cytuj książkę | nazwisko = Pastusiak | imię = L. | tytuł = Panie Białego Domu | strony = 49}}</ref>. Cztery miesiące później, tuż przed upływem kadencji męża, Abigail powróciła do Braintree<ref name="Pastusiak50">{{Cytuj książkę | nazwisko = Pastusiak | imię = L. | tytuł = Panie Białego Domu | strony = 50}}</ref>. Oboje zajęli się prowadzeniem farmy, lecz nadal interesowali się polityką<ref name="Pastusiak51">{{Cytuj książkę | nazwisko = Pastusiak | imię = L. | tytuł = Panie Białego Domu | strony = 51}}</ref>. Ponieważ zerwali kontakty z federalistami, popierali kandydatury [[James Madison|Jamesa Madisona]] i [[James Monroe|Jamesa Monroe’a]]{{r|Pastusiak51}}.
== Małżeństwo z Johnem Adamsem ==
[[Plik:Abigail adams.jpg|thumb|170px|Abigail Adams była żoną i matką prezydentów]]
Abigail Smith i John Adams pobrali się 25 października 1764 w [[Weymouth (Massachusetts)|Weymouth]] w [[Massachusetts]]. W dniu ślubu pani młoda miała niespełna 20, a jej mąż niespełna 29 lat.
 
W 1818 roku zapadła na [[Dur brzuszny|tyfus]]. Zmarła 28 października tego samego roku i została pochowana w rodzinnym mieście{{r|Pastusiak51}}.
Z ich związku urodziło się sześcioro dzieci, czworo dożyło dorosłego wieku:
* Abigail, Jr. (1765–1813)
* [[John Quincy Adams|John Quincy]] (1767–1848), 6. prezydent USA
* Susanna (1768–1770)
* Charles (1770–1800)
* Thomas Boylston (1772–1832)
* Elizabeth (1775–1775)
 
== Życie prywatne ==
Państwo Adams zapoczątkowali polityczną tradycję ich rodziny. Ich potomkowie zajmowali wiele stanowisk rządowych, parlamentarnych i dyplomatycznych.
25 października 1764 roku wyszła za mąż za Johna Adamsa{{r|Pastusiak37}}. Para miała pięcioro dzieci: 3 synów i trzy córki{{r|Pastusiak38}}. Jednym z jej synów był [[John Quincy Adams]], szósty prezydent USA{{r|Pastusiak38}}.
 
{{Przypisy}}
== Działalność publiczna ==
[[Plik:Abigail Adams First Spouse Coin obverse.jpg|thumb|170px|Moneta kolekcjonerska z wizerunkiem pierwszej damy]]
Abigail Adams była ambitną kobietą. Gdy jej mąż był delegatem do [[Kongres Kontynentalny|Kongresu Kontynentalnego]], nalegała by nazywano ja „panią delegatową” (''Mrs Delegate''). Twierdziła, że skoro po ślubie zrezygnowała ze swojego nazwiska, należy się jej również tytuł męża. Kiedy jej mąż został 2. [[Prezydenci Stanów Zjednoczonych|prezydentem Stanów Zjednoczonych]] mówiła o sobie „pani prezydentowa” (''Mrs President''). Należy pamiętać, że określenie [[pierwsza dama]] po raz pierwszy zostało użyte podczas prezydentury [[Rutherford Hayes|Rutherforda Hayesa]] (1877–1881).
 
Państwo Adams byli pierwszą prezydencką parą, która zamieszkała w [[Biały Dom|Białym Domu]]. Wprowadzili się jesienią 1800, choć rezydencja nie była jeszcze wykończona. Prezydent Adams zamieszkał w Białym Domu wcześniej od żony. Abigail, która była wówczas chora, przybyła później, przywożąc ze sobą portret poprzedniego prezydenta [[George Washington|George’a Washingtona]]. Pierwsza dama nie lubiła jednak niewykończonego domu. W liście do swojej córki z 21 listopada 1800 żaliła się, że jest zbyt wilgotny, zimny i źle oświetlony. W liście tym uskarżała się, że projektanci rezydencji nie pomyśleli o pokoju na suszenie bielizny. Pani prezydentowa bieliznę prała w każdy poniedziałek, a suszyła ją w pokoju, który dziś nazywa się Salonem Wschodnim i gdzie odbywają się wystawne przyjęcia.
 
W dużej mierze John Adams wiele zawdzięcza swojej żonie, która umiejętnie kierowała jego polityczną karierą. Abigail twierdziła jednak, że jej mąż był bardzo nieszczęśliwym człowiekiem, gdy był prezydentem. [[Harry Truman|Harry S. Truman]], 33. prezydent USA (1945–1953), powiedział o niej, że ''Abigail byłaby z pewnością lepszym prezydentem aniżeli jej mąż''.
 
== Ostatnie lata życia ==
[[Plik:Graves of the Adams, Quincy, Massachusetts.JPG|thumb|200px|Miejsce spoczynku prezydentów Adamsów z żonami w Quincy]]
Adamsowie mieszkali w Białym Domu niespełna pół roku. Jej mąż przegrał wybory z [[Thomas Jefferson|Thomasem Jeffersonem]]. Obowiązki pierwszej damy przejęła po niej [[Anna Thompson Gerry]], córka prezydenta; Jefferson był już wdowcem.
 
John i Abigail powrócili do rodzinnego majątku w Braintree (dziś [[Quincy (Massachusetts)|Quincy]]. Tam też zmarła na [[dur brzuszny|tyfus]] 10 listopada 1818 w wieku 74 lat. Państwo Adams przeżyli razem 54 lata i 3 dni. John Adams żył jeszcze osiem lat po śmierci żony. Pochowani są razem z ich synem i synową w ''United First Parish Church'' w Quincy.
 
== Bibliografia ==
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Abigail_Adams”