Mazurska Partia Ludowa: Różnice pomiędzy wersjami

'''Mazurska Partia Ludowa''', (Partia Mazurska Ludowa) – pierwsza organizacja polityczna [[Mazurzy|Mazurów]], założona w grudniu 1896 w [[Ełk]]u jako przeciwwaga dla partii [[konserwatyzm|konserwatywnych]].

Duże zasługi przy organizowaniu MPL położył [[Karol Bahrke]], redaktor "„[[Gazeta Ludowa (1892–1902)|Gazety Ludowej]]"” i pierwszy przewodniczący partii. Sekretarzem wybrano [[Zenon Lewandowski|Zenona Lewandowskiego]], aptekarza z [[Gniezno|Gniezna]]. Z innych działaczy na plan pierwszy wybijali się aktywnością chłopi mazurscy: [[Bogumił Labusz]] (''Gottlieb Labusch''), [[Gustaw Leyding (starszy)|Gustaw Leyding]] starszy, znany poeta mazurski [[Michał Kajka]] i inni. Większość działaczy partii było chłopami o różnym statusie materialnym. Zróżnicowanie ekonomiczne doprowadziło do podziału na dwie główne frakcje: bogatsi skupili się wokół ośrodka ełckiego, a małorolni utworzyli ośrodek szczycieński.

Na 8 listopada 1897 zwołano zebranie, na którym powołano 30-osobowy komitet wyborczy. Program MPL, uchwalony 25 stycznia 1898, stawiał za cel naczelny obronę chłopów (gospodarzy) i robotników przed wyzyskiem ze strony wielkich właścicieli ziemskich. Dla osiągnięcia tego celu partia postulowała: reformę podatkową i administracyjną, która by zniosła uprzywilejowanie wielkiej własności (''połączenie gminy z majątkiem, sprawiedliwsze płacenie ciężarów szkolnych ze strony majątków, sprawiedliwszy podział ciężarów budowania gościńców, lepsze porządki co do ubogich wioski, wybory wójta przez gminę, zlecenie miejscowej policji sołtysowi''), przeprowadzenie reform gospodarczych i politycznych dla polepszenia sytuacji chłopów i robotników (''przystępniejsze używanie funduszu melioracyjnego dla stanu gospodarskiego, tańsze taryfy dla [[nawozy|nawozów]] sztucznych, wydzierżawianie królewskich domen gospodarzom, zniesienie majoratów, liczniejszy zastęp gospodarczy w »kreistagu« – sejmiku powiatowym – w izbie rolniczej, zaprowadzenie na Mazurach drobnego przemysłu w celu utrzymania na miejscu robotnika, budowa kanału mazurskiego [[Orzecze]] – [[Ełk]] – [[Rajgród]]'').

W programie MPL mocno podkreślano postulaty ogólnopolityczne, jak równość wobec prawa, wolność stowarzyszania się, zachowanie religii i języka ojczystego, zachowanie demokratycznego prawa wyborczego do Sejmu Rzeszy i rozszerzenie go na Sejm Pruski. Wszystkie swoje uchwały MPL ogłaszała na łamach "Gazety„Gazety Ludowej"Ludowej”, która stała się jej organem. "Gazeta„Gazeta Ludowa"Ludowa” założona w styczniu 1896 r. w Ełku odegrała ogromną rolę w pracach przygotowawczych MPL, a następnie w akcji propagowania jej zasad i werbowania członków. Na łamach "Gazety"„Gazety” ogłaszano pierwsze rozważania o konieczności posiadania odrębnej reprezentacji poselskiej, co w konsekwencji doprowadziło do założenia MPL. Wydawania "Gazety„Gazety Ludowej"Ludowej” zaprzestano w 1902. Drugim organem prasowym partii był "„[[Mazur (czasopismo)|Mazur]]"” wydawany w [[Szczytno|Szczytnie]] w latach 1906–1914.

MPL działała głównie na terenie dzisiejszych powiatów: [[powiat ełcki|ełckiego]], [[powiat giżycki|giżyckiego]], [[powiat olecki|oleckiego]], [[powiat mrągowski|mrągowskiego]], [[powiat piski|piskiego]], [[powiat szczycieński|szczycieńskiego]] i [[powiat nidzicki|nidzickiego]].

Głównym przedmiotem działalności MPL była walka wyborcza. Dzięki ofiarności działaczy partyjnych i przyciągającemu sympatie chłopskie radykalnemu programowi uzyskała MPL sukcesy w wyborach 1898. W okręgach Szczytno-[[Mrągowo]] (5694 głosy) i Ełk-[[Pisz|Jańsbork]]-[[Olecko]] (2238 głosy). Wartość tych sukcesów była tym większa, że przeciwko MPL władze pruskie i partie konserwatywne rozpętały nagonkę i nie szczędziły szykan. Na skutek szykan i wyroków sądowych usunął się z Mazur w 1898 Karol Bahrke, a wkrótce potem upadła "Gazeta„Gazeta Ludowa"Ludowa”. MPL wzięła udział w wyborach 1903, 1907 i 1911, zyskując już mniejsze ilości głosów. W 1913 wezwała do bojkotu wyborów. MPL ulegała stopniowej radykalizacji, czego dowodem było usuwanie z partii właścicieli ziemskich. Władze pruskie traktowały MPL jako organizację niebezpieczną i utrudniały jej rozwój przez zakazy policyjne, nadzory nad działaczami i specjalne szykany w okresie wyborów.

Od 1911 podejmowała MPL szereg inicjatyw gospodarczych (np. zakładanie kas i banków ludowych) i rozwijała swoją działalność do wybuchu I wojny światowej. W 1910 z funduszy polskiego [[Bank Ludowy|Banku Ludowego]] w [[Lubawa|Lubawie]] utworzono w Szczytnie [[Mazurski Bank Ludowy]], który działał do 1928 r. Partia praktycznie przestała istnieć z momentem wybuchu wojny 1914–1918.