Megiddo: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Pszczółka (dyskusja | edycje)
Szablon.
Linia 2:
{{Park narodowy infobox
| nazwa_parku = Park Narodowy Megiddo
| dodatkowe_ozn =
| logo =
| wielkość_logo = 250px
| zdjęcie = Tel megido.JPG
Linia 9:
| położenie = [[Dystrykt Północny (Izrael)|Dystrykt Północny]], {{państwo|ISR}}
| data_utworzenia = 1966
| powierzchnie =
| długość_szlaków =
| odwiedzający =
| siedziba = [[Megiddo (kibuc)|kibuc Megiddo]]
| commons = Category:Tel Megiddo
| wikinews =
| wiquote =
| współrzędne = 32°35'06"N 35°11'03"E
| kod państwa dla mapy = ISR
Linia 39:
|rok = 2005
|sesja = 29
|zmiany =
|zagrożenie =
|kod mapy = osobna
|link = http://whc.unesco.org/en/list/1108
Linia 55:
Pod koniec IV wieku p.n.e. wojska [[starożytna Macedonia|macedońsko-greckie]] podbiły [[Anatolia|Azję Mniejszą]], [[Syria|Syrię]] i [[Fenicja|Fenicję]]. [[Aleksander Macedoński]] założył w Megiddo nowe miasto, było ono jednak położone już poza starożytnym wzgórzem Tell Megiddo. Przetrwało ono do czasów stłumienia w 135 roku [[Naszej ery|n.e.]] żydowskiego [[Powstanie Bar-Kochby|powstania Bar-Kochby]]. Rzymski cesarz [[Hadrian]] rozkazał wówczas zbudowanie przy tutejszym skrzyżowaniu dróg obozu nazwanego ''Legio'' (pol. ''Legion''). W ten sposób Rzymianie strzegli strategicznego przejścia Wadi Ara, oraz kontrolowali linię komunikacyjną łączącą nadmorską równinę z Doliną Jezreel{{odn|Pringle|1993|s=3}}. Gdy w III wieku rzymskie wojska zostały wycofane, Legio stało się miastem o nazwie ''Maximianopolis'', na cześć cesarza [[Maksymian]]a{{odn|Khalidi|1992|s=334}}. Po podboju muzułmańskim nazwę osady zmieniono na [[Ladżdżun]] (arabskie słowo „''ladżdżun''” wywodzi się z rzymskiego „''legio''”, i oznacza [[legion]]){{odn|Cline|2002|s=115}}. [[Wyprawy krzyżowe|Krzyżowcy]] przywrócili mu rzymską nazwę ''Legio'', ale używali także nazw ''Ligum'' i ''le Lyon''. W 1182 roku miasto ponownie zajęli muzułmanie, którzy powrócili do nazwy Ladżdżun. W 1596 roku miasto Ladżdżun zostało włączone do [[Imperium Osmańskie|Imperium osmańskiego]]. Walki wewnętrzne toczone w drugiej połowie XVIII wieku spowodowały stopniowy upadek miasta, i jego degradację do statusu wioski{{odn|Hütteroth|1977|s=190}}.
 
W trakcie działań wojennych [[I wojna światowa|I wojny światowej]] doszło w pobliżu do [[bitwa pod Megiddo (1918)|bitwy pod Megiddo (1918)]]. [[British Army|Brytyjskie wojska]] złamały opór Turków i przejęły kontrolę nad [[Palestyna|Palestyną]]. W 1922 roku formalnie utworzono [[Palestyna (mandat)|Brytyjski Mandat Palestyny]]. Podczas [[I wojna izraelsko-arabska|I wojny izraelsko-arabskiej]] pod koniec maja 1948 roku siły żydowskie zajęły i zniszczyły arabską wioskę Ladżdżun<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.palestineremembered.com/Jinin/al-Lajjun/index.html | tytuł = Welcome To al-Lajjun | data dostępu = 2012-12-22 | autor = | opublikowany = | praca = Palestine Remembered| data = | język = en}}</ref>. Na początku 1949 roku powstał tutaj żydowski kibuc [[Megiddo (kibuc)|Megiddo]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.romgalil.org.il/cds/471/ | tytuł = Megiddo | data dostępu = 2015-04-13 | praca = Rom Galil | język = en}}</ref>. Kiedy w 1964 roku papież [[Paweł VI]] odwiedził [[Ziemia Święta|Ziemię Świętą]], ze względu na znaczenie Megiddo dla [[judaizm]]u i [[chrześcijaństwo|chrześcijaństwa]], wybrał to miejsce na spotkanie z prezydentem Izraela [[Zalman Szazar|Zalmanem Szazar]] i premierem [[Lewi Eszkol]]em. Dla ochrony parku archeologicznego w styczniu 1966 roku utworzono Park Narodowy Megiddo<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.iaa-conservation.org.il/Projects_Item_heb.asp?site_id=41&subject_id=10 | tytuł = Tell Megiddo | data dostępu = 2015-04-13 | praca = Israel Antiquities Authority | język = he }}</ref>. Miejsce to zostało w 2005 roku wpisane na [[lista światowego dziedzictwa UNESCO|listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO]] (wraz z ruinami miast [[Chasor|Tel Chacor]] i [[Tel Beer Szewa]])<ref name=unesco>{{cytuj stronę | url = http://whc.unesco.org/en/list/1108/ | tytuł = Biblical Tels - Megiddo, Hazor, Beer Sheba | data dostępu = 2012-06-22 | praca = UNESCO World Heritage Centre | język = en}}</ref>.
=== Asyryjska prowincja Megiddo ===
Asyryjska prowincja Megiddo utworzona została z północnej części [[Królestwo Izraela (państwo północne)|królestwa Izraela]] po tym, gdy ziemie te zostały zdobyte i przyłączone do [[Asyria|Asyrii]] przez króla [[Tiglat-Pileser III|Tiglat-Pilesera III]] (744-727 p.n.e.)<ref name=people>hasło ''Megiddo (place)'', w: {{cytuj stronę | url = http://www.ucl.ac.uk/sargon/peoplegodsplaces/#megiddoplace| tytuł = Assyrian empire builders - People, gods and places| data dostępu = 2015-09-22| autor = | opublikowany = ucl.ac.uk| praca = | data = | język =en}}</ref>. O wydarzeniach tych milczą wprawdzie inskrypcje tego władcy, ale wzmianka o nich znalazła się w [[Biblia|Biblii]] (2 Krl 15,29)<ref name=Radner>Radner K., ''Provinz. C'', w: ''Reallexikon...'', s. 61.</ref>. Przypuszcza się, iż miały one miejsce w 732 r. p.n.e., w trakcie wyprawy wojennej Tiglat-Pilesara III, która doprowadziła do zajęcia i zaanektowania [[Damaszek|Damaszku]]<ref name=Radner />. Stolicą nowej prowincji stało się miasto Megiddo (asyryjskie ''Magiddû''), które dało prowincji swą nazwę<ref name=Radner />. Prowincja wzmiankowana jest w tekstach administracyjnych z czasów panowania [[Sargon II|Sargona II]] (722-705 p.n.e.)<ref name=Radner />. Gubernator Megiddo o imieniu [[Issi-Adad-anenu]] pełnił za rządów [[Asarhaddon]]a (680-669 p.n.e.) urząd ''[[limmu]]'' w 679 r. p.n.e.<ref name=Radner /><ref name=Oracc>{{cytuj stronę | url = http://oracc.museum.upenn.edu/saao/saas2/corpus| tytuł = Assyrian Eponym List| data dostępu = 2015-09-22| autor = | opublikowany = oracc.museum.upenn.edu| praca = | data = | język =en}}</ref>
Linia 84:
|Plik:Tell Megiddo Preservation 2009 043.JPG|Nowoczesna rzeźba konia z tutejszej stajni
}}
Park Narodowy Megiddo chroni cały obszar stanowiska archeologicznego Tell Megiddo. Można tu podziwiać ruiny starożytnego miasta, z pozostałościami domów, murów i bram miejskich. Przy zwiedzaniu pomocne są tablice informacyjne objaśniające co znajdowało się w zagłębieniach i pagórkach terenu. W tutejszym muzeum można zobaczyć makietę dawnego miasta oraz audiowizualną prezentacją. Niezwykłym obiektem jest zachowany w całości system zaopatrywania miasta w wodę. Powstał on w IX wieku p.n.e. i składa się z 30-metrowego podziemnego szybu wykutego w litej skale, połączonego z 70-metrowej długości tunelem. Łączył się on z zamaskowanym systemem dostarczającym wodę z okolicznych strumieni i źródeł. W ten sposób woda była dostępna w mieście bez potrzeby wychodzenia na zewnątrz murów. System jest dowodem imponującej zaradności i wysokich umiejętności inżynierskich. Współcześnie tunelem nie płynie woda i można go zwiedzać<ref name=park>{{cytuj stronę | url = http://www.parks.org.il/parksandreserves/megiddo/Pages/default.aspx | tytuł = Megiddo National Park | data dostępu = 2015-04-13 | praca = Israel Nature and Parks Authority | język = he }}</ref>.
 
=== Turystyka ===
Teren parku jest dostępne dla zwiedzających przez cały rok. Czas zwiedzania wynosi około 1-2 godziny. Jest tutaj sklep z pamiątkami oraz bar. Teren jest dostępny dla osób niepełnosprawnych. Ze wzgórza roztacza się panorama na Dolinę Jezreel<ref>{{cytuj stronę | url = http://old.parks.org.il/BuildaGate5/general2/data_card.php?Cat=~25~~584902694~Card12~&ru=&SiteName=parks&Clt=&Bur=766188709 | tytuł = Megiddo National Park | data dostępu = 2015-04-13 | praca = Israel Nature and Parks Authority | język = en }}</ref>.
 
[[Plik:Tell Megiddo Preservation 2009 027.JPG|thumb|center|upright=3.3|<center>Park Narodowy Megiddo</center>]]
Linia 104:
* {{cytuj książkę | nazwisko = Bahn | imię = Paul G. | tytuł = Archeologia - Przewodnik | wydanie = I | wydawca = Wydawnictwo Arkady Sp. z o.o. | miejsce = Warszawa | rok = 2006 | isbn = 83-213-4293-0 | odn = tak}}
* {{cytuj książkę | nazwisko = Cline | imię = Eric H. | tytuł = The Battles of Armageddon: Megiddo and the Jezreel Valley from the Bronze Age to the Nuclear Age | url = http://books.google.com/books?id=vMKtxYxoCycC&pg=PA115&dq=Lejjun&hl=pl#v=onepage&q=Lejjun&f=false | wydawca = University of Michigan Press | miejsce = | rok = 2002 | isbn = 0472067397 | język = en | data dostępu = 2012-12-22 | odn = tak}}
* {{cytuj książkę | nazwisko = Chavalas | imię = M.W. | tytuł = Historical Sources in Translation – The Ancient Near East | rozdział = Correspondence from El-Amarna in Egypt | autor r = E. von Dassow, K. Greenwood | wydawca = Blackwell Publishing | miejsce = Carlton | rok = 2006 | isbn = | odn = tak }}
* {{cytuj książkę | nazwisko = Hütteroth | imię = Wolf-Dieter | autor2 = Kamal Abdulfattah | tytuł = Erlanger Geographische Arbeiten | wydawca = Vorstand der Fränkischen Geographischen Gesellschaft | miejsce = Germany | data = 1977 | tom = 5 | tytuł tomu = Historical Geography of Palestine, Transjordan and Southern Syria in the Late 16th Century | isbn = | odn = tak }}
* {{cytuj książkę | nazwisko = Pringle | imię = Denys | tytuł = The Churches of the Crusader Kingdom of Jerusalem: A Corpus | url = http://books.google.com/books?id=2Y0tA0xLzwEC&pg=RA1-PA3&lpg=RA1-PA3&dq=Lajjun+village&hl=pl#v=onepage&q=Lajjun%20village&f=false | wydanie = | wydawca = Cambridge University Press | miejsce = Cambridge | data = 1993 | rozdział = Lajjun | isbn = 0521390370 | język = en | data dostępu = 2012-12-22 | odn = tak}}
* {{cytuj książkę | nazwisko = Finkelstein | imię = Israel | autor2 = Neil Asher Silberman | tytuł = Objevování Bible. Svatá Písma Izraele ve světle moderní archeologie | wydawca = Vyšehrad | miejsce = Praga | rok = 2007 | isbn = 978-80-7021-869-3 | odn = tak }}
* {{cytuj książkę | nazwisko = Humphreys | imię = Andrew | autor2 = Neil Tilbury | tytuł = Praktyczny przewodnik: Izrael i terytoria palestyńskie | wydawca = Pascal | miejsce = Bielsko-Biała | rok = 2000 | isbn = 83-87696-88-9 | odn = tak}}
* {{cytuj książkę | nazwisko = Khalidi | imię = Walid | tytuł = All That Remains: The Palestinian Villages Occupied and Depopulated by Israel in 1948 | wydawca = Institute for Palestine Studies | miejsce = Washington D.C. | rok = 1992 | isbn = 0-88728-224-5 | odn = tak}}
* {{cytuj książkę | autor = Miloš | imię = Bič | tytuł = Stopami dávných věků. Mezi Nilem a Tigridem | wydawca = Vyšehrad | miejsce = Praga | rok = 1979 | odn = tak }}
* {{cytuj książkę | nazwisko = Morris | imię = Benny | tytuł = The Birth of the Palestinian Refugee Problem | url = http://books.google.com/books?id=uM_kFX6edX8C&printsec=frontcover&dq=benny+morris&q=&hl=pl#v=onepage&q&f=false | wydanie = | wydawca = Cambridge University Press | miejsce = Cambridge | data = 2004 | isbn = 9780521009676 | język = en | data dostępu = 2012-12-22 | odn = tak}}
* {{cytuj książkę | nazwisko = Negev | imię = A | tytuł = Encyklopedia archeologiczna Ziemi Świętej | wydawca = | miejsce = Warszawa | rok = 2002 | isbn = 83-7157-461-4 | odn = tak }}
* Radner K., ''Provinz. C'', w: ''Reallexikon der Assyriologie'', tom XI (''Prinz, Prinzessin - Samug''), Walter de Gruyter, Berlin - New York 2006-2008, s. 42-68.
* {{cytuj książkę | nazwisko = Sanger | imię = Andrew | tytuł = Explorer Izrael | wydawca = Grupa Wydawnicza Bertelsmann | miejsce = Warszawa | rok = 2000 | isbn = 83-7227-747-8 | odn = tak }}
* {{cytuj książkę | nazwisko = Tschirschnitz | imię = Alfred | tytuł = Dzieje ludów biblijnych | wydanie = I | wydawca = M. Sadren i S-ka | miejsce = Warszawa | rok = 1994 | rozdział = Dzieje państwa judzkiego do niewoli babilońskiej | część = VII | tytuł części = Dzieje starożytnego Izraela | isbn = 83-86340-00-3 | odn = tak}}
* {{cytuj książkę | nazwisko = zbiorowa | imię = praca | tytuł = Atlas Biblijny | wydawca = Wydawnictwo im. W.L. Anczyca | miejsce = Warszawa | rok = 1991 | isbn = 83-7050-000-5 | odn = tak }}
* {{cytuj książkę | nazwisko = zbiorowa | imię = praca | tytuł = Przewodniki Wiedzy i Życia - Jerozolima i Ziemia Święta | wydawca = Hachette Livre Polska sp. z o.o. | miejsce = Warszawa | rok = 2009 | isbn = 978-837-575-640-1 | odn = tak }}
 
== Linki zewnętrzne ==
* {{cytuj stronę | url = http://www.parks.org.il/ParksAndReserves/megiddo/Documents/tel-megido.pdf | tytuł = Broszura informacyjna z planem parku | data dostępu = 2015-04-13 | praca = Megiddo National Park | język = he }}
 
{{Parki narodowe Izraelaw Izraelu}}
{{Obiekty UNESCO w Izraelu}}