Emerytura: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
dodanie emerytur rolniczych |
|||
Linia 1:
Emerytury rolnicze
3. ZAPRZESTANIE PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI ROLNICZEJ
W naszym kraju rolnicy posiadają własny, odrębny od powszechnego, system ubezpieczenia społecznego. Podstawę tego podziału stanowi nie tylko specyfika pracy w gospodarstwie rolnym, ale przede wszystkim sposób finansowania tego systemu. Rozdzielność unormowań prawnych ubezpieczenia społecznego polskich rolników od powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych powoduje, że systemy te rządzą się odrębnymi regułami i to zarówno co do składek na ubezpieczenie społeczne, jak i co do zasady przyznawania, wypłaty i wysokości świadczeń z ubezpieczenia. Z zasady rozdzielności obu systemów wynika fakt, zgodnie z którym nie ma uzasadnienia do prostego porównywania niektórych sfer tych systemów, a co za tym idzie, dążenia do ujednolicenia niektórych rozwiązań obowiązujących w obu systemach ubezpieczeń społecznych.
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, emerytura składa się z dwóch części: części składkowej i części uzupełniającej. Część składkowa stanowi część ubezpieczeniową świadczenia emerytalnego. Jej wysokość uzależniona jest od długości stażu ubezpieczeniowego i wysokości najniższej emerytury, która w systemie rolnym stanowi emeryturę podstawową. Część składkowa emerytury rolniczej wypłacana jest zawsze - niezależnie od prowadzenia bądź nie działalności rolniczej. Część składkowa jest niska, więc ww. ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników przewiduje uzupełnienie emerytury i renty rolniczej o część uzupełniającą. Wysokość części uzupełniającej wynosi od 95% do 85% najniższej emerytury. Warunkiem wypłaty części uzupełniającej świadczenia emerytalno-rentowego rolniczego, finansowanej w całości z budżetu państwa, a więc będącej faktycznie emeryturą państwową, jest zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej w myśl przepisów powyższej ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Oznacza to wyzbycie się własności lub posiadania gospodarstwa rolnego. W ten sposób państwo finansuje jeden z instrumentów polityki rolnej, jakim jest stymulowanie wymiany pokoleniowej wśród właścicieli gospodarstw rolnych. Dlatego też częścią uzupełniającą jest państwowa rekompensata za przekazanie gospodarstwa rolnego. Dodatkowo pełni rolę instrumentu polityki rolnej wspierającego wymianę pokoleniową w rolnictwie.
Jednym z warunków otrzymywania renty lub emerytury rolniczej jest zakończenie działalności rolniczej. Sam termin „zakończenie działalności rolniczej” jest jednym z wielu pojęć występujących w całym systemie ubezpieczenia społecznego rolników. System taki wprowadzono odpowiednia ustawą z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. Mówi o tym Dz. U. nr 7, poz. 25, z 1998 r., z późniejszymi zmianami.
Tylko fakt zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej jest podstawowym warunkiem do wypłaty renty inwalidzkiej lub emerytury rolniczej w jej pełnym wymiarze. Znowelizowana ustawa, o której wspomniano wyżej, nie stawia takiego wymogu, jak przekazanie gospodarstwa rolnego, czego pierwotnie wymagały wcześniejsze przepisy regulujące sprawy rent i emerytur.
Jednakże ustawa ta wyraźnie określa, że rolnik, który posiada gospodarstwo rolne będące opodatkowane podatkiem rolnym lub też prowadzi specjalny dział w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma tylko i wyłącznie prawo do wypłaty składkowej części.. Wynika to wyraźnie z dwuczęściowej konstrukcji takiego świadczenia.
Ponadto, w zgodzie z ustawą rencista lub emeryt zaprzestaje prowadzenia działalności rolniczej wtedy, kiedy ani on, ani też jego współmałżonek nie są właścicielami ewentualnie współwłaścicielami czy też posiadaczami gospodarstwa rolnego oraz nie prowadzą działu specjalnego.
Dodać należy, że od tych norm i zasad są pewne wyjątki. Emeryt lub rencista może posiadać użytki rolne, lasy, grunty leśne, grunty pod stawami i pod zabudowaniami, które to z uwagi na swoją powierzchnię nie podlegają opodatkowaniu podatkiem rolnym.
Mogą oni również posiadać specjalne działy, ale tylko takie, od których podatek nie przekracza dokładnie połowy stawki podatku rolnego z 1 hektara stanowiącego przelicznik.
Rencista bądź emeryt może być posiadaczem gruntów, które dzierżawi osobie nie będącej jego małżonkiem. Nie może też dzierżawić gruntów zstępnym, czyli dzieciom, wnukom, pasierbom ani też osobom pozostającym we wspólnym gospodarstwie. Ponadto taka dzierżawa musi być potwierdzona umową pisemną ale też zawartą co najmniej na lat 10. Obowiązkowo musi być również zgłoszona do ewidencji gruntów i budynków.
Oprócz tego każdy emeryt lub rencista może być posiadaczem gruntów dzierżawionych od skarbu państwa, gruntów trwale wyłączonych z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów. Obejmuje to również zalesione grunty rolne. Może też być posiadaczem zarówno gruntów, jak i działów specjalnych należących do jego małżonka. Warunek stanowi w tym przypadku fakt, że związek małżeński został zawarty już po ustaleniu prawa do renty inwalidzkiej lub emerytury rolniczej. Dodatkowo może być posiadaczem własności lub współwłasności, która nie jest ustalona odpowiednimi dokumentami urzędowymi. Jednak tylko w przypadku, jeśli grunty, które są przedmiotem własności nie znajdują się w bezpośrednim posiadaniu rolnika bądź jego współmałżonka. Najczęściej sytuacja taka ma miejsce wówczas, gdy rolnik nie przeprowadzi postepowania spadkowego po zgonie rodziców. Tym samym nie posiada on wówczas dokumentów dotyczących własności ewentualnie współwłasności.
Natomiast jeśli w posiadaniu emeryta bądź też rencisty dalej będzie gospodarstwo rolne, które nie spełnia powyższych wymogów, to musi on liczyć się z faktem, że będzie miał brak możliwości uzyskania renty inwalidzkiej, czy też otrzymania pełnej emerytury, w przypadku emerytury wcześniejszej.
Aby jednak spełniać takowy warunek o zaprzestaniu prowadzenia działalności rolniczej, emeryt czy też rencista zobligowany jest przenieść tak własność, jak i posiadanie gospodarstwa rolnego na inną osobę.
Ubiegający się o świadczenia nie musi jednak całkowicie wyzbywać się całego gospodarstwa. Może z niego wyłączyć i pozostawić jako swoją własność grunty wraz budynkami. Warunkiem jest, by łączna ich powierzchnia nie spełniała wymogów opodatkowania podatkiem rolnym. I tak na przykład, jeśli ubiegający się posiada gospodarstwo rolne o powierzchni 2 hektarów, w celu nabycia prawa do części składkowej i uzupełniającej renty lub emerytury, to zobowiązany jest przekazać część gospodarstwa o powierzchni 1 hektara.
Takie przeniesienie własności ma określone formy. Są to właśnie prawne formy przeniesienia własności.
Na chwilę obecną każdy emeryt lub rencista chcący przekazać swoje gospodarstwo rolne, by otrzymać pełną wysokość świadczeń, może w swobodny sposób dysponować swoim gospodarstwem.
Jeśli chodzi o zakończenie prowadzenia działalności rolniczej, to można je zakończyć w każdej dopuszczonej prawem formie. Jednakże zasadą wynikającą z przepisów prawa cywilnego jest fakt, że przeniesienie własności gospodarstwa rolnego na inną osobę fizyczną lub prawną można dokonać jedynie u notariusza. Dokonuje się tego w drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego. Umowy zawierane bez zachowania opisanej formy są nieważne. Nie wywierają też skutków prawnych. Do najczęściej spotykanych form przeniesienia własności gospodarstwa rolnego należą umowy darowizny. Właśnie w tej formie właściciel gospodarstwa rolnego przenosi nieodpłatnie na rzecz obdarowanego własność i posiadanie gospodarstwa rolnego. W takim przypadku istnieje możliwość przekazania gospodarstwa rolnego również małoletniemu.
Inną formą jest umowa o dożywocie. Taką to umową właściciel gospodarstwa rolnego przenosi nieodpłatnie własność gospodarstwa rolnego i zapewnia sobie pomoc i opiekę oraz dożywotnie utrzymanie od osoby, która tę własność przejmuje.
Jeszcze inną formą jest forma sprzedaży. Z kolei taką umową właściciel gospodarstwa rolnego zobowiązuje się do przeniesienia własności gospodarstwa rolnego na rzecz nowego właściciela. W zamian za to nabywca zobowiązuje się nieruchomość przyjąć oraz zapłacić zbywającemu cenę umowną.
Należy również dodać, że za sporządzenie aktów notarialnych umowy darowizny lub dożywocia, którą zawiera się w związku z zaprzestaniem prowadzenia działalności rolniczej przez rolnika mającego ustalone prawo do emerytury lub renty, notariusz jest zobowiązany pobrać stałą opłatę. Wysokość takiej opłaty określa minister sprawiedliwości. Określa ją rozporządzenie z 12 kwietnia 1991 r. w sprawie taksy notarialnej zawartej w Dz. U. nr 33, poz. 146, z późniejszymi zmianami.
Każdy potencjalny emeryt lub rencista nie chcący wyzbywać się własności gospodarstwa rolnego, spełnia warunek zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej w momencie wydzierżawienia gospodarstwa rolnego innej osobie fizycznej lub prawnej. Jednak, by umowa dzierżawy mogła stanowić podstawę do wypłaty części uzupełniającej emerytury lub renty inwalidzkiej, to oprócz warunków określonych przepisami kodeksu cywilnego, koniecznie musi ponadto spełniać warunki określone w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników. Sama tylko umową dzierżawy właściciel gospodarstwa rolnego nie wyzbywa się jego własności. On tylko oddaje je w posiadanie drugiej osobie na czas określony. Dlatego też w związku z powyższym, umowa dzierżawy nie musi mieć formy aktu notarialnego. Dla celów ubezpieczenia społecznego rolników natomiast musi mieć formę pisemną.
Należałoby podkreślić, że w interesie każdego emeryta czy rencisty leży, aby stosowny dokument, który świadczy o przekazaniu gospodarstwa rolnego taki, jak akt notarialny, umowę dzierżawy, decyzję administracyjną, dostarczyć do oddziału regionalnego KRUS wypłacającego emeryturę lub rentę. Taki bowiem dokument uznawany jest za wniosek o podjęcie wypłaty części uzupełniającej świadczenia.
W przypadku, gdy emeryt lub rencista chciałby wyzbyć się własności gospodarstwa rolnego, a nie może znaleźć nabywcy, to takie gospodarstwo może być przejęte na skarb państwa za określoną odpłatnością. Tę konkretną sprawę regulują przepisy ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. Jeśli chodzi o przejęcie gospodarstwa rolnego na skarb państwa następuje to na wniosek właściciela gruntów. Dzieje się tak tylko wtedy, gdy rolnik lub współmałżonek ma ustalone prawo do rolniczych świadczeń emerytalno-rentowych. Chodzi jednak o to, by nie zawarł umowy z następcą oraz nie ma możliwości sprzedaży nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego. Dotyczy to sprzedaży co najmniej po cenie odpowiadającej oszacowaniu gruntów według przepisów o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa. Samego przejęcia gospodarstwa rolnego na skarb państwa dokonuje Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa w drodze decyzji administracyjnej. Oczywiście cała procedura odbywa się w zgodzie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 18 listopada 1992 r. Dotyczy ona sprawy stwierdzenia braku możliwości sprzedaży nieruchomości przez osoby uprawnione do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników oraz przejmowania tych nieruchomości na własność skarbu państwa. Zapisano to w Dz. U. nr 89, poz. 445. Jeśli chodzi o tryb postępowania określony właśnie tym aktem prawnym to można opisać go w określony sposób.
Między innymi, właściciel gospodarstwa rolnego posiadający ustalone prawo do emerytury lub renty czy też jego małżonek, któremu przyznano takie świadczenie ma obowiązek złożyć wniosek w tej sprawie w AWRSP. Może to zrobić osobiście lub za pośrednictwem właściwego oddziału regionalnego KRUS. Dodatkowo do wniosku powinien być dołączony dowód własności nieruchomości i oczywiście odpis decyzji ustalającej prawo do emerytury lub renty rolniczej.
Po otrzymaniu dokumentów AWRSP szacuje wartość określonej nieruchomości rolnej wskazanej we wniosku emeryta lub rencisty.
Również już po oszacowaniu właścicielowi wyznacza się 7-dniowy termin na zapoznanie się z dokumentami dotyczącymi oszacowania. W tym czasie może też złożyć zgłoszenie zastrzeżeń.
Kiedy upłynie ustalony termin, to według zwyczaju ustalonego w danej gminie, ogłasza się informację o fakcie przeznaczenia danej nieruchomości do sprzedaży. Wyznacza się przy tym 30 dniowy termin do zgłaszania pisemnych ofert zakupu wystawionych na sprzedaż nieruchomości po cenie określonej w ogłoszeniu.
Kiedy zdarzy się tak, że w określonym terminie nie zostanie zgłoszona oferta zakupu, lub zgłoszone wcześniej oferty zostaną wycofane, wtedy wydawane jest specjalne zaświadczenie stwierdzające, że nie ma możliwości sprzedaży nieruchomości wchodzących w skład danego gospodarstwa rolnego.
Każdy rencista czy emeryt składa wniosek o przejęcie wskazanej nieruchomości na skarb państwa za pewną odpłatnością. Płatność ta wynosi 25% kwoty całego oszacowania nieruchomości. Obliczonej się ją na dzień wydania decyzji o przejęciu nieruchomości na skarb państwa.
Kiedy już wnioskodawca złoży wniosek, to AWRSP wyznacza wnioskodawcy 7 dniowy termin służący do zapoznanie się z dokumentami dotyczącymi ustalenia kwoty.
Podstawę do wypłacenia dotychczasowemu właścicielowi należności wynikającej z decyzji, stanowi ostateczna decyzja o przejęciu gospodarstwa rolnego. Wypłaty należności dokonuje AWRSP. Taka wypłata powinna być dokonana w ciągu 14 dni od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna.
Jak w każdym przypadku, tak i w tym są jednak pewne wyjątki. Na przykład ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników przewiduje w określonych przypadkach wypłatę 50%, 75%, a nawet 100% ,przez pewien okres czasu, części uzupełniającej emerytury lub renty inwalidzkiej rolniczej. Chodzi tu także o przypadek, kiedy emeryt lub rencista nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej. Co więcej, w jego posiadaniu znajdują się grunty, podlegające opodatkowaniu podatkiem rolnym.
Są przypadki, że część uzupełniająca emerytury lub renty inwalidzkiej wypłacana jest w 50%. Dzieje się tak, kiedy emeryt lub rencista jest długotrwale niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub w przypadku rolniczej choroby zawodowej. Po upływie dwóch lat od wypadku lub od zachorowania, część uzupełniająca jest zawieszana w całości. Wyjątek stanowi fakt, że rolnik przed upływem tego okresu zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej ewentualnie nastąpiły okoliczności pozwalające na wypłatę części uzupełniającej emerytury lub renty inwalidzkiej w określonej części 50% lub 75%.
Wyjątek stanowi również fakt, gdy emeryt lub rencista prowadzi działalność rolniczą z małżonkiem, który nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie spełnia warunków do uzyskania emerytury lub renty inwalidzkiej rolniczej.
Wyjątkiem jest też fakt, że na przykład małżonek rencistki, której oddział regionalny KRUS wypłaca tylko część składkową renty inwalidzkiej rolniczej, ukończył 50 lat i oczywiście podlega ubezpieczeniu społecznemu w ZUS w związku z zatrudnieniem. Z uwagi na fakt, że małżonek nie ma ustalonego prawa, czyli wydanej decyzji do emerytury lub renty i nie spełnia warunków do uzyskania prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej rolniczej, to wówczas rencistka może ubiegać się w KRUS o wypłatę części uzupełniającej renty inwalidzkiej rolniczej w wysokości 50%.
Jako przykład można podać fakt, gdy działalność rolniczą prowadzi wyłącznie współmałżonek emeryta lub rencisty i mają miejsce szczególne przeszkody w zaprzestaniu jej prowadzenia.
Może to na przykład wyglądać tak, że jeden z małżonków ma ustalone prawo do renty inwalidzkiej rolniczej i oświadcza, że z uwagi na stan zdrowia nie może pracować w gospodarstwie rolnym. Natomiast drugi z małżonków ma ustalone prawo do renty inwalidzkiej pracowniczej ale składa oświadczenie, że nie wyraża zgody na przekazanie wspólnego gospodarstwa rolnego. Wtedy to zgodnie z przyjętą wykładnią, popartą w takim przypadku orzecznictwem sądowym, brak zgody współmałżonka na przekazanie posiadanego przez niego gospodarstwa rolnego nie może być traktowany jako szczególna przeszkoda do zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej. W takim świetle rencistka nie nabędzie żadnego prawa do wypłaty 50% części uzupełniającej renty.
Kiedy na przykład emeryt lub rencista prowadzący działalność rolniczą ma na utrzymaniu niepełnoletniego zstępnego, czyli dziecko, wnuka lub wychowanka, który ukończył szkołę podstawową lub 15 lat. Wygląda to wtedy następująco. W świetle przepisów,
rencistka prowadzi gospodarstwo rolne o powierzchni 3 ha. W jego prowadzeniu pomaga niepełnoletni syn, który ukończył 15 lat i pobiera rentę rodzinną po zmarłym ojcu. W tym przypadku rencistka ma prawo do wypłaty połowy części uzupełniającej renty inwalidzkiej rolniczej. Dzieje się tak, bo osiągany przez syna dochód czyli renta rodzinna, nie jest przeszkodą w uznaniu, że zainteresowana ma na utrzymaniu niepełnoletniego zstępnego. Chodzi o to, że syn spełnia wszystkie warunki dające podstawę do tego, by wypłacać jego matce część uzupełniającą rentę inwalidzką w 50%.
Z kolei część uzupełniająca emerytury lub renty wypłacana jest w 75%, gdy emeryt lub rencista nie zawarł żadnej umowy z następcą oraz nie ma możliwości sprzedaży nieruchomości, które wchodzą w skład gospodarstwa rolnego. Chodzi tu o sprzedaż co najmniej po cenie odpowiadającej ich oszacowaniu według przepisów o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa. Takie spełnienie warunku niemożliwości sprzedaży nieruchomości stwierdza AWRSP. Może również taka niemożliwość stwierdzić upoważniony przez AWRSP wójt, który wydaje stosowne zaświadczenie według przedstawionej wcześniej procedury.
Wypłaca się ją również w przypadku, gdy trwają czynności zmierzające do wywłaszczenia nieruchomości rolnych lub ich wykupu na cel uzasadniający wywłaszczenie albo do trwałego wyłączenia gruntów z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów.
Dotyczy to też faktu kiedy nieruchomości rolne są położone w strefie ochronnej lub na innym obszarze specjalnym, utworzonym na podstawie odrębnych przepisów w związku z wprowadzeniem ograniczeń w użytkowaniu gruntów rolnych albo w celach ochronnych.
Ponadto w przypadku prowadzenia działalności rolniczej część uzupełniająca wypłacana jest w 100% przez jeden rok, gdy emeryt albo rencista podejmie działalność rolniczą na gruntach nabytych w drodze dziedziczenia ewentualnie uprzednio wydzierżawionych co najmniej na 10 lat, jeżeli dzierżawa ustała wcześniej z przyczyn niezależnych od wydzierżawiającego. Dotyczy to także gruntów odzyskanych w wyniku rozwiązania umowy, z przyczyn niezależnych od emeryta lub rencisty, na której podstawie uprzednio zbył on wspomniane grunty, lub też w wyniku uchylenia lub stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej.
Okres jednego roku liczy się od miesiąca następującego po tym, w którym zaistniały wymienione wyżej okoliczności. Natomiast, jeżeli po tym okresie emeryt lub rencista nie udowodni, że zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej na wyżej wymienionych gruntach, część uzupełniająca świadczenia emerytalno-rentowego jest zawieszana w całości lub określonej części 50%.
KRUS straszy rolników pobierających zasiłki pielęgnacyjne, że jeżeli wyrzucą ze swojego systemu tych rolników i ich rodziny to automatycznie stracą dopływ składek, co dosłownie oznacza, że stracą fundusze finansowe. Kiedy jednak obowiązkowemu ubezpieczeniu w KRUS nie będzie już dany rolnik podlegał, to zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe będą za niego opłacane ze środków budżetu państwa do ZUS-u.
W zgodzie z art. 3 ust. 1, obowiązującej od dnia 15 maja 2014 r., ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów w przypadku, gdy o zasiłek dla opiekuna ubiegają się rolnicy, małżonkowie rolników lub domownicy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2013 r. poz. 1403, 1623 i 1650), świadczenie to przysługuje rolnikom w przypadku zaprzestania prowadzenia przez nich gospodarstwa rolnego. Przysługuje również małżonkom rolników lub domownikom w przypadku zaprzestania prowadzenia przez nich gospodarstwa rolnego albo wykonywania przez nich pracy w gospodarstwie rolnym.
Ustawa 2 tegoż artykułu mówi, że zaprzestanie prowadzenia gospodarstwa rolnego lub zaprzestanie wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, o których mowa w ust. 1, potwierdza się stosownym oświadczeniem złożonym pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli o świadomości odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
Przy ustalaniu prawa do zasiłku dla opiekuna, w przypadku zaprzestania prowadzenia gospodarstwa rolnego oraz wykonywania w nim pracy przez rolnika, współmałżonka rolnika lub domownika. Powyższe oświadczenie może dotyczyć zarówno okresu od dnia wejścia w życie ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów. Może również dotyczyć okresu od dnia 1 lipca 2013 r. do dnia poprzedzającego dzień wejścia w życie wspomnianej ustawy, za który to czas dana osoba ubiega się o ustalenie prawa do zasiłku dla opiekuna.
W rozumieniu powyższej regulacji, fakt o zaprzestaniu prowadzenia gospodarstwa rolnego lub zaprzestaniu wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, zarówno rolnik, jak i małżonek rolnika lub domownik tegoż, potwierdza powyższy fakt oświadczeniem składanym pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
Równocześnie z tym wszystkim należy wskazać, że w ustawie o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, tak samo jak i w ustawie o świadczeniach rodzinnych, nie wprowadzono definicji zaprzestania prowadzenia gospodarstwa rolnego. Nie wprowadzono także definicji zaprzestania wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym oraz nie odesłano w tej kwestii do innych aktów prawnych.
W odniesieniu do wszystkich powyższych ustaleń, konkretną ocenę, czy dany rolnik, współmałżonek rolnika czy domownik zaprzestał prowadzenia gospodarstwa rolnego, to jest wykonywania w nim pracy, czy też nie, ustawodawca pozostawił rolnikowi, małżonkowi rolnika, domownikowi. Przepisy ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów oraz przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych nie przewidują innej drogi dowodowej na innego rodzaju okoliczności, niż opisane w powyższym oświadczeniu.
Zbliżone regulacje zawarte są w obowiązującym od dnia 15 maja 2014 r. art. 17b ustawy o świadczeniach rodzinnych. Dotyczy to przyznawania rolnikom, małżonkom rolników i domownikom rolników specjalnego zasiłku opiekuńczego i świadczenia pielęgnacyjnego.
Patrząc na wszystko realnie, oznacza to, że aby rolnik, małżonek rolnika czy też domownik, mógł ubiegać się o specjalny zasiłek opiekuńczy lub świadczenie pielęgnacyjne, to znaczy konkretne świadczenia przyznawane w związku z zakończeniem aktywności zawodowej, spowodowanym koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, musi zaprzestać tym samym prowadzenia gospodarstwa rolnego, to jest wykonywania w nim pracy. Fakt ten potwierdza stosownym oświadczeniem złożonym pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
Ponadto, za osoby otrzymujące zasiłek dla opiekuna, specjalny zasiłek opiekuńczy lub świadczenie pielęgnacyjne, co do zasady opłacane są z budżetu państwa składki do ZUS-u na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Odbywa się to zgodnie z art. 6 ust. 2a-c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Rzecz dotyczy również rolników, małżonków rolników i domowników jeśli otrzymują wymienione świadczenia.
Ważnym jednak jest, że wymienione powyżej składki nie są opłacane do ZUS, jeśli osoba pobierająca świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna, podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z innego tytułu na podstawie ustawy lub na podstawie odrębnych przepisów.
W świetle tego, jeśli rolnik, małżonek rolnika lub też określony domownik, otrzymujący tego rodzaju świadczenie, w związku z zaprzestaniem prowadzenia gospodarstwa rolnego i wykonywania w nim pracy, podlega jednocześnie obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu w KRUS. na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, to do ubezpieczenia do ZUS-u nie zostanie on zgłoszony.
Natomiast, gdy takiemu obowiązkowemu ubezpieczeniu w KRUS nie będzie podlegał, to zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe będą za niego opłacane ze środków budżetu państwa do ZUS-u.
Z kolei osoby otrzymujące zasiłek dla opiekuna, specjalny zasiłek opiekuńczy lub świadczenia pielęgnacyjne, to znaczy również rolnicy, małżonkowie, rolników, domownicy, co do zasady, mają także opłacane z budżetu państwa składki na ubezpieczenia zdrowotne. Dzieje się tak na podstawie przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, chyba, że są już ubezpieczone zdrowotnie z innego tytułu.
W mysl przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu (rolnikowi, domownikowi), który spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny (według starych zasad 60 lat dla kobiety, 65 lat dla mężczyzny, a od 1 stycznia 2013 r. stopniowo do 67 lat),oraz podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat .
Powszechnie wiadomo, iż system ubezpieczenia społecznego rolników, wprowadzony został Ustawą z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników ( Dz. U. nr 7, poz. 25, z 1998 r., z późniejszymi zmianami), natomiast realizację zadań wynikających z ustawy powierzono odrębnej instytucji - Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społeczne¬go.
Zgodnie z Ustawą o ubezpieczeniu społecznym rolników okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu to okres ubezpieczenia społecznego rolników począwszy od 1 stycznia 1991 r.
Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników przewiduje także możliwość przyznania ubezpieczonemu rolnikowi emerytury, jeśli spełnia on łącznie następujące warunki osiągnął wiek 55 lat, jeśli jest kobietą, albo 60 lat, jeśli jest mężczyzną, podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat, oraz zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej. I to właśnie trzeci z powyższych warunków nabycia prawa do świadczenia, czyli zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej będzie tematem poniższych rozważań.
Przypomnieć nalezy w tym miejscu, iż 1 stycznia 2013 r. weszła w życie ustawa z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r., poz. 637), która stopniowo podwyższa wiek emerytalny, aż do osiągnięcia docelowo 67 lat w 2020 roku dla mężczyzn, a w 2040 dla kobiet. Zmiana ta dotyczy t2kże osób podlegających ubezpieczeniu społecznemu rolników. Ponadto w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291, z póżn. zm.) wprowadzane są także inne zmiany w zakresie przyznawania i wypłaty i świadczeń emerytalno-rentowych rolniczych.
W związku z powyższym od 1 stycznia 2013 r. o emeryturę rolniczą w dotychczasowym wieku emerytalnym, tj. dla kobiet po ukończeniu wieku 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat, ubiegać się będą mogły wyłącznie kobiety urodzone do dnia 31 grudnia 1952 r., i mężczyźni urodzeni do dnia 31 grudnia 1947 r. Pozostałym osobom podlegającym ubezpieczeniu społecznemu rolników ustawowy minimalny wiek emerytalny podwyższany będzie stopniowo o 1 miesiąc w każdym kwartale. Docelowy wiek emerytalny - minimum 67 lat dotyczyć więc będzie kobiet urodzonych po dniu 30 września 1973 r., i mężczyzn urodzonych po dniu 30 września 1953 r.
Znowelizowana ustawa pozostawia nadal możliwość rolnikom przechodzenia na tzw. wcześniejszą emeryturę rolniczą na dotychczasowych zasadach, tj. po ukończeniu przez kobietę 55 lat, a przez mężczyznę 60 lat, jednakże jest to świadczenie wygasające. Przysługiwać będzie bowiem tylko tym rolnikom, którzy do dnia 31 grudnia 2017 r. oprócz wymaganego wieku spełnią także wszystkie pozostałe warunki niezbędne do przyznania tego świadczenia, tj. legitymować się będą co najmniej 30.1etnim stażem ubezpieczeniowym rolniczym i zaprzestaną prowadzenia działalności rolniczej (przekażą gospodarstwo rolne). Z możliwości wcześniejszego przejścia na emeryturę rolniczą skorzystać więc będą mogły kobiety urodzone do dnia 31 grudnia 1962 r. oraz mężczyźni urodzeni do dnia 31 grudnia 1957 r., tj. odpowiednio o 8 lat i 4 miesiące wcześniej w przypadku kobiety i o 7 lat wcześniej w przypadku mężczyzny. Świadczenie to tak, jak dotychczas, będzie wypłacane w kwocie niższej niż normalna emerytura rolnicza, ponieważ będzie obniżane o 5% kwoty najniższej emerytury za każdy rok brakujący do osiągnięcia przez świadczeniobiorcę ustawowego wieku emerytalnego. Wraz z przybliżaniem się do wieku emerytalnego będzie ono z urzędu stopniowo, po upływie każdego roku, podwyższane aż do osiągnięcia pełnej wysokości .
Pamiętać należy, iż w myśl przepisów prawa aby dana osoba mogła być uznana za tą, która trwale zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej, nie może pozostawać co do zasady właścicielem, współwłaścicielem ani posiadaczem nieruchomości rolnych o powierzchni większej niż 1 ha przeliczeniowy.
W miejscu tym nadmienić należy, iż działalnością rolniczą w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników jest działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym produkcji ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej, rybnej i leśnej, natomiast gospodarstwem rolnym – każde gospodarstwo służące prowadzeniu działalności rolniczej, podlegające z tego tytułu opodatkowaniu na podstawie ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 1993 r. Nr 94, poz. 431, z późniejszymi zmianami).
Art. 2 ust. 2 wyjaśnia, iż działalność rolnicza to działalność polegająca na wytwarzaniu produktów roślinnych lub zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych upraw albo hodowli lub chowu, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza, gruntowa, szklarniowa i pod folią, produkcja roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadownicza, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowo-fermowego oraz hodowla ryb, a także działalność, w której minimalne okresy przetrzymywania zakupionych zwierząt i roślin, w trakcie których następuje ich biologiczny wzrost, wynoszą co najmniej:
1) miesiąc - w przypadku roślin,
2) 16 dni - w przypadku wysokointensywnego tuczu specjalizowanego gęsi lub kaczek,
3) 6 tygodni - w przypadku pozostałego drobiu rzeźnego,
4) 2 miesiące - w przypadku pozostałych zwierząt - licząc od dnia nabycia.
Według powszechnie obowiązującej definicji Głównego Urzędu Statystycznego do działalności rolniczej zaliczamy działalność związaną z uprawą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, która obejmuje: wszystkie uprawy rolne, warzywnictwo i ogrodnictwo, szkółkarstwo, hodowlę i nasiennictwo roślin rolniczych i ogrodniczych, chów i hodowlę zwierząt (bydła, owiec, kóz, koni, trzody chlewnej, drobiu, pszczół, królików, zwierząt łownych utrzymywanych na rzeź itp.), produkcję surowych nieprzetworzonych produktów zwierzęcych (mleka, jaj konsumpcyjnych i wylęgowych, wełny, miodu itp..) oraz działalność polegającą na utrzymywaniu gruntów rolnych już niewykorzystywanych do celów produkcyjnych według zasad dobrej kultury rolnej przy zachowaniu wymogów ochrony środowiska (zgodnie z normami).
W tym miejscu należałoby nadmienić, iż z pojęciem działalności rolniczej wiąże się ściśle pojęcie gospodarstwa rolnego. W polskim systemie prawnym gospodarstwo rolne nie jest podmiotem prawa, jest nim rolnik. Prowadzi to do znacznych nadużyć w interpretacji i eg-zekwowaniu przepisów dotyczących podmiotów będących beneficjentami sys¬temu KRUS. Brak podmiotowości prawnej gospodarstwa rolnego powoduje wy¬łączenie takiej struktury z życia gospodarczego.
Okazuje się jednak, że w polskim ustawodawstwie nie ma jednej, po¬wszechnie obowiązującej definicji rolnika, gospodarstwa rolnego lub działal¬ności rolniczej. W oczywisty sposób skutkuje to problemem w określeniu, kto mógłby zostać objęty ubezpieczeniem społecznym rolników, w jaki sposób udzielać pomocy rolnikom, do kogo ją adresować itp.
Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolni¬ków (t.j. Dz. U. 2008, Nr 50, poz. 291 z późn. zm.; dalej u.s.r.) za rolnika uważa pełnoletnią osobę fizyczną zamieszkującą i prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek , działalność rol niczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym , w tym rów¬nież w ramacr. grupy producentów rolnych, a także osobę, która przezna¬czyła do zalesknia grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego.
W ustawie z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przy¬znanie płatności (Dz. U. 2004, Nr 10, poz. 76 z późn. zm.) rolnik oznacza osobę fizyczną lub prawną, bądź grupę osób fizycznych łub prawnych - bez względu na ststus prawny takiej grupy i jej członków w świetle prawa kra¬jowego - których gospodarstwo znajduje się na terytorium Wspólnoty oraz które prowadzą działalność rolniczą.
Według ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązko¬wych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpie¬czycieli Komunikacyjnych, rolnik to osoba fizyczna, w której posiadaniu lub współposiadaniu jest gospodarstwo rolne .
Natomiast ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustro¬ju rolnego wprowadza pojęcie rolnika indywidualnego, za którego uważa się wyłącznie osobę fizyczną będącą właścicielem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych - o łącznej powierzchni użytków rolnych (UR) nieprzekraczają- cej 300 ha, prowadzącą osobiście gospodarstwo rolne , posiadającą kwa¬lifikacje rolnicze (odpowiednie wykształcenie lub staż pracy w gospodarstwie rolnym), zamieszkałą w gminie, na której obszarze położona jest jedna z nie-ruchomości rolnych wchodzących w skład tego gospodarstwa .
Z kolei art. 2 ust. 19 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od to¬warów i usług wprowadza pojęcie rolnika ryczałtowego (Dz. U. 2004, Nr 54, poz. 535 z późn. zm.; dalej ustawa o VAT), którym według niej jest dostawca produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świad¬czący usługi rolnicze, korzystający ze zwolnienia od podatku, z wyjątkiem rol¬nika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych .
Natomiast ustawa z dnia 10 marca 2006 r. o zwrocie podatku ak¬cyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do pro¬dukcji rolnej wprowadza pojęcie producenta rolnego . Zgodnie z defi¬nicją, jest nim osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, będąca posiadaczem gospodarstwa rol¬nego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (t.j. Dz. U. 2006, Nr 136, poz. 969 z późn. zm.; dalej ustawa o po¬datku rolnym) .
Istnieje również możliwość uznania za „rolnika" osób, które nie posiada¬ją gospodarstwa rolnego, ale prowadzą dział specjalny produkcji rolnej. Tutaj również pojawia się problem terminologiczny, lista działów specjalnych pro¬dukcji rolnej w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników (lista upraw¬niająca do objęcia ubezpieczeniem) nie jest bowiem tożsama z listą działów specjalnych określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycz¬nych (szersza lista osób zobowiązanych do opłacania podatku dochodowego od osób fizycznych).
Większość obowiązujących aktów prawnych rolnikiem nazywa osobę fi¬zyczną, która jest posiadaczem Gub właścicielem) gospodarstwa rolnego. Jed¬nak pojawiają się istotne różnice w zakresie prowadzenia działalności rolniczej, kwalifikacji rolniczych oraz miejsca zamieszkania.
W myśl przepisów obowiązującej ustawy zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej jest warunkiem wypłaty emerytury lub renty inwalidzkiej rolniczej w pełnej wysokości. Przytoczona powyżej ustawa, odmiennie niż wcześniejsze przepisy regulujące sprawy emerytur i rent rolniczych, nie stawia wymogu przekazania gospodarstwa rolnego jako warunku uzyskania przez rolnika prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej. Stanowi jednak, że rolnik, który nadal jest właścicielem gospodarstwa rolnego (opodatkowane podatkiem rolnym) bądź prowadzi dział specjalny w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma prawo jedynie do wypłaty części składkowej, co związane jest z dwuczęściową konstrukcją świadczenia.
Zgodnie z ustawą z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2013 r., poz. 1381 ze zm.) za gospodarstwo rolne dla celów podatku rolnego uważa się obszar gruntów sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha fizyczny lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej lub osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej.
Zgodnie z ustawą emeryt (rencista) zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego i nie prowadzi działu specjalnego, z wyjątkiem :
- użytków rolnych, lasów i gruntów leśnych, gruntów pod stawami i pod zabudowaniami, które ze względu na powierzchnię nie podlegają opodatkowaniu podatkiem rolnym;
- działów specjalnych, od których podatek nie przekracza połowy stawki podatku rolnego z 1 ha przeliczeniowego;
- gruntów wydzierżawionych osobie nie będącej małżonkiem zainteresowanego lub jego zstępnym (dzieciom, wnukom), pasierbem ani osobom pozostającym z emerytem czy rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym (ani też małżonkom wymienionych osób); dzierżawa musi być potwierdzona umową pisemną, zawartą co najmniej na 10 lat i zgłoszona do ewidencji gruntów i budynków; - dzierżawionych gruntów skarbu państwa;
- gruntów trwale wyłączonych z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów, w tym zalesionych gruntów rolnych;
- gruntów i działów specjalnych należących do małżonka, z którym emeryt lub rencista zawarł związek małżeński już po ustaleniu prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej rolniczej;
- własności (udziału we współwłasności) nieustalonej odpowiednimi dokumentami urzędowymi, jeżeli grunty będące jej przedmiotem nie znajdują się w posiadaniu rolnika lub jego małżonka. Taka sytuacja występuje najczęściej, gdy rolnik po zgonie rodziców nie przeprowadzi postępowania spadkowego i nie posiada dokumentów dotyczących własności lub współwłasności.
Zgodnie z przepisami ustawy jeżeli w posiadaniu emeryta (rencisty) będzie nadal gospodarstwo rolne, nie spełniające powyższych warunków, to należy liczyć się z brakiem możliwości otrzymania pełnej emerytury lub renty inwalidzkiej bądź uzyskania prawa do emerytury w przypadku emerytury wcześniejszej.
Pamiętać należy, iż chcąc spełnić kryterium zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej emeryt (rencista) powinien przenieść własność i posiadanie gospodarstwa rolnego na inną osobę. Pamiętać jednak należy, że zainteresowany nie ma obowiązku wyzbywać się całego gospodarstwa. Może on wyłączyć i pozostawić sobie na własność grunty (także z budynkami), których łączna powierzchnia nie powoduje konieczności opodatkowania podatkiem rolnym. Tak więc, zgodnie z powyższymi założeniami jeżeli posiada gospodarstwo rolne o powierzchni 2 hektarów, aby nabyć prawo do wypłaty części składkowej i uzupełniającej emerytury (renty inwalidzkiej) powinien przekazać część gospodarstwa o powierzchni co najmniej 1 hektara.
Należy w tym miejscu zaakcentować, iż w świetle obecnych przepisów emeryt lub rencista, który chce przekazać gospodarstwo rolne, aby otrzymać świadczenie w pełnej wysokości, może swobodnie dysponować swoim gospodarstwem. Zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej można dokonać w każdej dopuszczonej prawem formie. Z tym, że zasadą wynikającą z przepisów prawa cywilnego jest, że przeniesienie własności gospodarstwa rolnego na inną osobę fizyczną lub prawną może być dokonane tylko u notariusza, w drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego. Bezwzględnie pamiętać należy, iż umowy zawarte bez zachowania tej formy są nieważne i nie wywierają skutków prawnych.
Do prawnych form przeniesienia własności gospodarstwa rolnego należy zaliczyć następujące umowy:
- darowizny - w tej formie właściciel gospodarstwa rolnego przenosi nieodpłatnie na rzecz obdarowanego własność i posiadanie gospodarstwa rolnego (istnieje możliwość przekazania gospodarstwa rolnego małoletniemu);
- o dożywocie - umową taką właściciel gospodarstwa rolnego przenosi nieodpłatnie własność gospodarstwa rolnego i zapewnia sobie pomoc i opiekę (dożywotnie utrzymanie) od osoby, która tę własność przejmuje;
- sprzedaży - umową taką właściciel gospodarstwa rolnego zobowiązuje się do przeniesienia własności gospodarstwa rolnego na rzecz nowego właściciela, a nabywca zobowiązuje się nieruchomość przyjąć i zapłacić zbywającemu umowną cenę.
Pamiętać należy, że notariusze za sporządzenie aktów notarialnych umowy darowizny lub dożywocia, zawieranej w związku z zaprzestaniem prowadzenia działalności rolniczej przez rolnika, który ma ustalone prawo do emerytury lub renty, są zobowiązani pobrać opłatę stałą (jej wysokość określa minister sprawiedliwości -rozporządzenie z 12 kwietnia 1991 r. w sprawie taksy notarialnej - Dz. U. nr 33, poz. 146, z późn. zm) .
Istnieje także inny sposób na spełnienie warunku zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej. Emeryt lub rencista, który z jakichś powodów nie chce wyzbywać się własności gospodarstwa rolnego, spełni warunek zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli wydzierżawi gospodarstwo rolne innej osobie fizycznej lub prawnej.
W tym jednak przypadku aby umowa dzierżawy, mogła stanowić podstawę do wypłaty części uzupełniającej emerytury lub renty inwalidzkiej - oprócz warunków określonych przepisami kodeksu cywilnego - musi dodatkowo spełniać warunki określone w powyżej przytaczanej ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników.
W świetle przepisów prawa poprzez zawarcie umowy dzierżawy właściciel gospodarstwa rolnego nie wyzbywa się jego własności, a tylko oddaje je w posiadanie drugiej osobie na określony czas. W związku z tym umowa dzierżawy nie musi mieć formy aktu notarialnego, natomiast dla celów ubezpieczenia społecznego rolników musi mieć formę pisemną.
Pamiętać należy także, iż aby umowa dzierżawy, wywarła skutek prawny, musi być ponadto zgłoszona do ewidencji gruntów i budynków. Fakt zgłoszenia do ewidencji gruntów i budynków powinien być odnotowany na umowie i potwierdzony przez upoważnionego pracownika organu prowadzącego ewidencję.
Ważnym jest także fakt, iż emeryt lub rencista jest zobowiązany do niezwłocznego zawiadomienia KRUS o każdym przypadku ustania umowy dzierżawy lub zmiany osoby dzierżawcy z jakichkolwiek powodów przed zakończeniem okresu, na który została zawarta.
Emeryt lub rencista powinien również powiadomić KRUS o zawarciu związku małżeńskiego pomiędzy dzierżawcą gospodarstwa rolnego a córką/synem wydzierżawiającego.
W świetle przepisów prawa w przypadku zerwania umowy dzierżawy - umowa taka może być zawarta ponownie, z tym, że aby nowa umowa dzierżawy była podstawą do podjęcia wypłaty pełnej emerytury lub renty, bądź przyznania prawa do wcześniejszej emerytury, musi spełniać wszystkie przedstawione wyżej warunki, a więc powinna być również zawarta co najmniej na 10 lat.
Nadmienić w tym miejscu należy, że w interesie emeryta lub rencisty jest, aby stosowny dokument dowodzący o przekazaniu gospodarstwa rolnego (akt notarialny, umowę dzierżawy, decyzję administracyjną) dostarczyć do oddziału regionalnego KRUS, który wypłaca emeryturę lub rentę. Dokument ten jest bowiem uznawany za wniosek o podjęcie wypłaty części uzupełniającej świadczenia.
Zaakcentować należy także, że jeśli emeryt lub rencista chciałby wyzbyć się własności gospodarstwa rolnego, a nie może znaleźć nabywcy - gospodarstwo może zostać przejęte za odpowiednią odpłatnością na skarb państwa.
Powyższą kwestię regulują przepisy ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Przytoczona ustawa reguluje, iż przejęcie gospodarstwa rolnego na skarb państwa następuje na wniosek właściciela gruntów, ale tylko wtedy, gdy rolnik lub jego małżonek ma ustalone prawo do rolniczych świadczeń emerytalno-rentowych, a nie zawarł umowy z następcą i nie ma możliwości sprzedaży nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego co najmniej po cenie odpowiadającej ich oszacowaniu (według przepisów o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa).
Przejęcia gospodarstwa rolnego na skarb państwa dokonuje Agencja Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa w drodze decyzji administracyjnej. Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa gospodaruje przejętymi nieruchomościami na zasadach określonych w przepisach o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Procedura przejęcia gospodarstwa rolnego na skarb państwa odbywa się zgodnie z rozporządzeniem ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej z 18 listopada 1992 r. w sprawie stwierdzenia braku możliwości sprzedaży nieruchomości przez osoby uprawnione do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników oraz przejmowania tych nieruchomości na własność skarbu państwa (Dz. U. nr 89, poz. 445).
Właściciel gospodarstwa rolnego mający ustalone prawo do emerytury lub renty (lub jego małżonek, któremu przyznano takie świadczenie) musi zgłosić wniosek w tej sprawie w Agencji Nieruchomości Rolnych osobiście lub za pośrednictwem właściwego oddziału regionalnego KRUS. Do wniosku powinien być dołączony dowód własności nieruchomości oraz odpis decyzji ustalającej prawo do emerytury lub renty rolniczej. Agencja Nieruchomości Rolnych szacuje wartość nieruchomości rolnej wskazanej we wniosku emeryta lub rencisty .
Po oszacowaniu właścicielowi wyznaczany jest 7-dniowy termin na zapoznanie się z dokumentami dotyczącymi oszacowania oraz zgłoszenie zastrzeżeń.
Po upływie tego terminu, w sposób przyjęty zwyczajowo w danej gminie, ogłaszana jest informacja o przeznaczeniu danej nieruchomości do sprzedaży i wyznaczony jest 30-dniowy termin zgłaszania pisemnych ofert zakupu tych nieruchomości po cenie podanej w ogłoszeniu.
Jeżeli w wyznaczonym terminie nie została zgłoszona oferta zakupu, albo te zgłoszone wcześniej oferty zostaną wycofane, wydawane jest zaświadczenie stwierdzające, że nie ma możliwości sprzedaży nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego.
Emeryt (rencista) składa wniosek o przejęcie wskazanej nieruchomości na skarb państwa za odpłatnością (wynosi ona 25% kwoty oszacowania nieruchomości, obliczonej na dzień wydania decyzji o przejęciu nieruchomości na skarb państwa). Agencja Nieruchomości Rolnych wyznacza wnioskodawcy 7-dniowy termin na zapoznanie się z dokumentami dotyczącymi ustalenia kwoty.
Ostateczna decyzja o przejęciu gospodarstwa rolnego stanowi podstawę do wypłacenia dotychczasowemu właścicielowi należności wynikającej z decyzji. Wypłaty należności dokonuje Agencji Nieruchomości Rolnych w ciągu 14 dni od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna.
Należy zaakcentować także, że ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników przewiduje w określonych przypadkach wypłatę 50%, 75%, a nawet 100% (przez pewien okres) części uzupełniającej emerytury lub renty inwalidzkiej rolniczej także w przypadku, gdy emeryt lub rencista nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej i nadal w jego posiadaniu znajdują się grunty, podlegające opodatkowaniu podatkiem rolnym .
Część uzupełniająca emerytury lub renty rolniczej jest wypłacana w 50% wtedy gdy emeryt lub rencista jest całkowicie niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy rolniczej albo rolniczej choroby zawodowej, z tym że po upływie dwóch lat od tego wypadku lub od zachorowania na tę chorobę część uzupełniająca jest zawieszana w całości, chyba że przed upływem tego okresu świadczeniobiorca zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej lub zaszły okoliczności pozwalające na wypłatę części uzupełniającej emerytury lub renty rolniczej,
Część uzupełniająca emerytury lub renty rolniczej jest wypłacana w 50% także wtedy gdy rencista pobiera okresową rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez dwa lata.
Część uzupełniającą emerytury lub renty rolniczej wypłaca się w 75%, jeżeli emeryt lub rencista nie zawarł umowy z następcą i nie ma możliwości sprzedaży nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego co najmniej po cenie odpowiadającej ich oszacowaniu według przepisów o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.
Część uzupełniającą emerytury lub renty rolniczej wypłaca się w 75%, także wtedy, gdy trwają czynności zmierzające do wywłaszczenia nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, ich wykupu na cel uzasadniający wywłaszczenie albo do trwałego wyłączenia gruntów z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów.
Część uzupełniającą emerytury lub renty rolniczej wypłaca się w 75%, również wtedy, gdy nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego są położone w strefie ochronnej lub na innym obszarze specjalnym, utworzonym na podstawie odrębnych przepisów w związku z wprowadzeniem ograniczeń w użytkowaniu gruntów rolnych albo w celach ochronnych.
Część uzupełniającą emerytury lub renty rolniczej wypłaca się w 100%, jeżeli rencista lub emeryt, uprawniony do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym, prowadzi działalność rolniczą z małżonkiem, który podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z mocy ustawy.
Przytoczone powyżej podziały zostały wprowadzona przez ustawę z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw i obowiązuje od 1 stycznia 2013 r.
Wypłata części uzupełniającej emerytury lub renty rolniczej nie ulegnie zawieszeniu przez okres jednego roku, gdy emeryt (rencista) podejmie działalność rolniczą na gruntach:
• nabytych w drodze dziedziczenia lub
• uprzednio wydzierżawionych co najmniej na 10 lat, jeżeli dzierżawa ustała wcześniej z przyczyn niezależnych od wydzierżawiającego lub
• odzyskanych w wyniku rozwiązania - z przyczyn niezależnych od emeryta lub rencisty - umowy, na podstawie której uprzednio zbył on te grunty, albo w wyniku uchylenia lub stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej.
Pamiętać jednak należy, że okres dwunastu miesięcy liczy się od miesiąca następującego po miesiącu, w którym wymienione wyżej okoliczności zaistniały. Jeżeli po tym okresie emeryt lub rencista nie udowodni, że zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej na ww. gruntach lub nie zajdą okoliczności pozwalające na wypłatę części uzupełniającej emerytury lub renty rolniczej, część uzupełniająca zostanie zawieszona w całości lub określonej części.
Natomiast w przypadku zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej polegającego na przekazaniu gospodarstwa rolnego w formie aktu notarialnego osobie niepełnoletniej, wypłata części uzupełniającej emerytury lub renty rolniczej ulega zawieszeniu w całości do czasu osiągnięcia przez tę osobę 18 lat.
Warto także przypomnieć, iż w myśl przepisów prawa od wydanych przez KRUS decyzji w sprawach dotyczących zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej przysługuje prawo wniesienia odwołania do Sądu
'''Emerytura''' (zwana dawniej [[Renta|rentą starczą]]) – świadczenie pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek nie posiadają już zdolności do pracy zarobkowej<ref>{{cytuj stronę |url=http://www.obserwatorfinansowy.pl/forma/analizy/wiecej-za-mniej-czyli-co-oferuja-w-swiecie-systemy-emerytalne/ |tytuł=Więcej za mniej, czyli co oferują w świecie systemy emerytalne |data=2013 |opublikowany=Obserwator Finansowy}}</ref>.
| |||