Wikipedia

Zakarpacie: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Nie podano opisu zmian
Popups: Przywrócenie wersji autora Panna Wodzianna z dnia 2015-12-08 00:37:30
Linia 1:
[[Plik:Map of Ukraine political simple Oblast Transkarpatien.png|thumb|upright=1.2|Zakarpacie na mapie Ukrainy]]
'''Zakarpacie''' lub '''Ukraina Zakarpacka'''<ref>Polskie egzonimy przyjęte przez [[Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej|Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych]].</ref> (także ''Podkarpacie'', ''UkrainaRuś KarpackaZakarpacka'' lub ''Ruś'' ''Podkarpacka''<ref>W ukraińskiej historiografii także ''Ukraina Podkarpacka''. Nazwy z rdzeniem „Ukraina” podkreślają ukraiński charakter regionu i jego aktualną przynależność polityczną – w opozycji do rusińskiej i rusofilskiej opcji narodowościowo-politycznej. Nazwy z rdzeniem „Ruś” – przeciwnie. Ponadto dotyczą one raczej regionu etnograficznego, który tylko częściowo pokrywa się z Zakarpaciem w rozumieniu historycznym.</ref>; ukr. Закарпаття, węg. ''Kárpátalja'', rum. ''Transcarpatia'', cz. i słow. ''Podkarpatská Rus'', ruś. "Карпатьска Русь"), ''Ruś Węgierska'' – region historyczny na obszarze zachodniej [[Ukraina|Ukrainy]], na pograniczu [[Polska|Polski]], [[Słowacja|Słowacji]], [[Węgry|Węgier]] i [[Rumunia|Rumunii]]. O jego odrębności decyduje przede wszystkim fakt, że jest to jedyny region na południe od Karpat zamieszkany przez [[Słowianie wschodni|ludność wschodniosłowiańską]].
 
W językach narodów osiadłych na północ od [[Karpaty|Karpat]] region jest zwany Zakarpaciem, w językach narodów na południe od Karpat – Podkarpaciem. Konwencja ta nie jest jednak ściśle przestrzegana. Nazewnictwo regionu miewa również podtekst polityczny.
 
Ruś PodkarpackaZakarpacka była przez ponad 1000 lat częścią składową [[Królestwo Węgier|Królestwa Węgier]]<ref>Wówczas Rusini zakarpaccy, należeliśmy do [[Patriarcha Serbii|patriarchatu serbskiego]].</ref>, a następnie – do końca I wojny światowej – [[Austro-Węgry|Austro-Węgier]]. Od 1918 należała do [[Pierwsza Republika Czechosłowacka|Czechosłowacji]]. Pod koniec II wojny światowej (1944) została zajęta przez [[Armia Czerwona|Armię Czerwoną]] i traktatem z 29 czerwca 1945 pomiędzy Czechosłowacją a [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] wcielona w jego skład. 22 stycznia 1946 Prezydium [[Rada Najwyższa ZSRR|Rady Najwyższej ZSRR]] utworzyło [[obwód zakarpacki]] w ramach [[Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka|Ukraińskiej SRR]]. Po uzyskaniu niepodległości przez Ukrainę stała się jej częścią.
 
Do końca [[I wojna światowa|I wojny światowej]] mianem Zakarpacia określano obszar całej doliny górnej [[Cisa|Cisy]], leżący w granicach węgierskich komitatów [[Komitat Máramaros|Máramaros]], [[Komitat Bereg|Bereg]], [[Komitat Ugocsa|Ugocsa]] i [[Komitat Ung|Ung]]. W 1919 obszar ten uległ podziałowi: przy Węgrzech pozostał tylko południowy pas komitatu Bereg (region [[Tiszahát]]) oraz niewielkie skrawki komitatów Ung i Ugocsa. Zachodnia część komitatu Ung na zachód od doliny Użu została uznana za część Słowacji, do [[Rumunia|Rumunii]] zostały przyłączone południowe części komitatów Ugocsa (między [[Góry Oaş|Górami Oaş]] a rzeką [[Túr]]) i Máramaros (między doliną Cisy od północy, [[Karpaty Marmaroskie|Karpatami Marmaroskimi]] od wschodu, [[Góry Rodniańskie|Górami Rodniańskimi]] od południa oraz [[Góry Cybelskie|Górami Cybelskimi]] i [[Góry Gutyńskie|Górami Gutyńskimi]] od zachodu). Od tego czasu przez Zakarpacie rozumie się tylko ukraińską (wcześniej: czechosłowacką) część tego obszaru, powiększoną jednak o skrawki dawnych komitatów [[Komitat Szabolcs-Szatmár-Bereg|Szabolcs]] i [[Szatmár]] (nie należących do Zakarpacia przed 1919). Tak też jest on przedstawiony w niniejszym haśle.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Zakarpacie”