Maorysi: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Wodzowie Maorysów: drobne techniczne
WP:SK, poprawa linków
Linia 1:
[[Plik:Tino_Rangatiratanga_Maori_sovereignty_movement_flagTino Rangatiratanga Maori sovereignty movement flag.svg|thumb|Flaga Maorysów]]
[[Plik:Te Puni Maori Chief.jpg|thumb|Wódz Maorysów [[Te Puni]] uzbrojony w [[Taiaha|taiahę]]]]
'''Maorysi''', Māori – autochtoniczna grupa etniczna [[Nowa Zelandia|Nowej Zelandii]], posługująca się [[Język maori|językiem maoryskim]].
Linia 5:
Według badań Maorysi są potomkami klanów [[Polinezyjczycy|Polinezyjczyków]] z wysp wschodniej części [[Ocean Spokojny|Oceanu Spokojnego]] (m.in. [[Tahiti]]), którzy jako pierwsi ludzie dotarli do brzegów [[Wyspa Południowa (Nowa Zelandia)|Wyspy Południowej]] pomiędzy rokiem 925 a 1280 naszej ery<ref> Janet M. Wilmshurst, Atholl J. Anderson, Thomas F. G. Higham, and Trevor H. Worthy (2008). [http://www.pnas.org/cgi/content/full/105/22/7676 Dating the late prehistoric dispersal of Polynesians to New Zealand using the commensal Pacific rat], ''Proceedings of the National Academy of Science'', 105, 7676-7680</ref><ref>Lowe, D.J. 2008. Polynesian settlement of New Zealand and the impacts of volcanism on early Maori society: an update. In: Lowe, D.J. (editor) Guidebook for Pre-conference North Island Field Trip A1 ‘Ashes and Issues’ (28-30 November, 2008). Australian and New Zealand 4th Joint Soils Conference, Massey University, Palmerston North (1-5 Dec. 2008). New Zealand Society of Soil Science. Pp.142-147. ISBN 978-0-473-14476-0</ref>. Jak głosi legenda przybyli na 7 olbrzymich łodziach żaglowych, każda z nich dała początek jednemu [[Plemię|plemieniu]]. Dowódca najwcześniej przybyłej łodzi – ''Kupe'' uchodzi za odkrywcę ''Aotearoa'' (czyli „kraju białej chmury”, jak Maorysi nazywają Nową Zelandię). Wykopaliska archeologiczne dowodzą jednak, że pierwsi Maorysi przybyli w kilku falach i osiedlili się na [[Wyspa Południowa (Nowa Zelandia)|Wyspie Południowej]]. Stosunkowo szybko opanowali obydwie wyspy, zdecydowanie jednak preferując cieplejszą i bardziej gościnną Wyspę Północną.
 
Maorysi zajmowali się [[Uprawa roślin|uprawą roślin]], [[Hodowla|hodowlą]] i [[Rybołówstwo|rybołówstwem]], praktykowali też [[kanibalizm]]; zasłynęli z wojowniczości i uzdolnień artystycznych w zakresie rzeźby, budownictwa i bardzo rozpowszechnionego [[Moko|tatuażu]]; po podboju przez [[Wielka Brytania|Brytyjczyków]] (pocz. [[XIX wiek|XIX w.]]) zaczęli przyjmować kulturę europejską.
 
== Wodzowie Maorysów ==
* [[Pōtatau Te Wherowhero]] ([[1856]]–[[1860]]1856–1860) – [[rangatira]] plemienia Ngati Mahuta<ref>T. Brooking, The History of New Zealand, Westport 2004, s. 53. </ref>
* [[Tāwhiao]] ([[1860]]–[[1894]]1860–1894)
* [[Mahuta Tāwhiao]] ([[1894]]–[[1912]]1894–1912)
* [[Te Rata]] ([[1912]]–[[1933]]1912–1933)
* [[Korokī Mahuta]] ([[1933]]–[[1966]]1933–1966)
* [[Te Atairangikaahu]] ([[1966]]–[[2006]]1966–2006)
* [[Tuheitia Paki]] (od [[2006]])
 
== Zobacz też ==
Linia 24:
{{Przypisy}}
 
{{commonscommonscat|Category:Māori}}
{{Monarchie}}