Wojsko Polskie (II RP): Różnice pomiędzy wersjami

{{Wikiźródła|tekst=nie|Deklaracja Rady Regencyjnej przekazująca w ręce Józefa Piłsudskiego władzę nad wojskiem|tekst Deklaracji Rady Regencyjnej przekazującej w ręce Józefa Piłsudskiego władzę nad wojskiem}}

{{Wikiźródła|tekst=nie|Dekret naczelnego dowódcy Józefa Piłsudskiego z 14 listopada 1918|tekst Dekretu naczelnego dowódcy Józefa Piłsudskiego z 14 listopada 1918}}

[[Plik:Polish-soviet propaganda poster 1920 Polish.jpg|thumb|200px|Polski plakat rekrutacyjny z 1920]]

'''Wojsko Polskie''' – formacja zbrojna [[Wojsko Polskie|Wojska Polskiego]] [[II Rzeczpospolita|odrodzonego państwa polskiego]] w latach [[1918]]-[[1939]].

 

== Rodowód ==

Wybuch [[I wojna światowa|I wojny światowej]] spowodował, że olbrzymia cześć [[żołnierz]]y – [[Polacy|Polaków]] z ziem poszczególnych [[Polska pod zaborami|zaborów]] – zmuszona była stanąć w szeregach obcych armii.

 

 

=== Legiony Polskie ===

 

16 sierpnia 1914 r. zostały utworzone przy [[Armia Austro-Węgier|armii Austro-Węgierskiej]] [[Legiony Polskie (1914–1918)|Legiony Polskie]], od 20 września 1916 r. przemianowane na [[Polski Korpus Posiłkowy]].

 

=== Korpusy Polskie w Rosji ===

Po przewrocie w Rosji na wiosnę 1917 formują się kolejne korpusy polskie. Ich tworzeniem kierował [[Naczelny Polski Komitet Wojskowy]].

 

 

=== Błękitna Armia ===

Latem 1917 rozpoczęło się formowanie [[Armia Polska we Francji|Armii Polskiej we Francji]] (nazywanej potocznie ''Błękitną Armią'').

 

 

=== Wojska wielkopolskie ===

[[Rozejm w Compiègne (1918)|Układ rozejmowy w Compiègne]] nie doprowadził do wyzwolenia Wielkopolski.

 

 

=== Wojsko Litwy Środkowej ===

Wraz z ogłoszeniem przez generała [[Lucjan Żeligowski|Lucjana Żeligowskiego]] powstania [[Litwa Środkowa|Litwy Środkowej]], wojsko, którym dowodził i które brało udział w [[Bunt Żeligowskiego|„buncie”]], stało się automatycznie Wojskiem Litwy Środkowej.

 

 

== Formowanie Wojska Polskiego ==

[[Plik:Faksymile rozkazu pilsudskiego.png|thumb|200px|Faksymile rękopisu pierwszej strony rozkazu noworocznego J. Piłsudskiego z 1 stycznia 1919]]

[[Formowanie]] Wojska Polskiego odbywało się w skomplikowanej sytuacji politycznej. Natrafiało na poważne trudności natury organizacyjno-kadrowej. Miało dość często charakter improwizowany i spontaniczny. Niekiedy wymuszane było zmieniającymi się warunkami zewnętrznymi, jak i wewnętrznymi odradzającego się państwa.

 

=== Tworzenie jednostek bojowych ===

 

==== Wielkie jednostki ====

 

== W walce o granice ==

 

=== Na kresach południowo-wschodnich ===

 

=== Bój o Wilno ===

Pod koniec [[wojna polsko-bolszewicka|wojny polsko-bolszewickiej 1920]], gdy wojska polskie przechodziły do kontrofensywy znad [[Niemen|Niemna]], do [[Polska|Polski]] powracały ziemie utracone uprzednio na rzecz [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]].

 

 

== Wojsko Polskie pierwszych lat pokoju ==

 

[[Plik:7TP-2.jpg|thumb|Czołgi [[7TP]] na manewrach]]

 

 

W wojskach samochodowych istniało 10 dywizjonów samochodowych, po jednym w każdym okręgu korpusu.

 

Na uzbrojenie wojsk pancernych weszły także dwie polskie konstrukcje [[TKS|tankietka TKS]] oraz [[7TP|czołg 7 TP]]. 7TP był unowocześnioną modyfikacją czołgu [[Wielka Brytania|angielskiego]] [[Vickers E]]<ref>R. Szubański, ''Polska broń pancerna 1939'', wydawnictwo MON, 1982.</ref>..Armia polska użytkowała także zachodnie konstrukcje jak czołgi [[Vickers E]] oraz francuskie [[Renault R-35]] i [[Hotchkiss H-35]]<ref>A. Jońca, R. Szubański, J. Tarczyński, ''Pojazdy Wojska Polskiego 1939'', WKŁ, 1990.</ref>.

 

=== Szkolnictwo wojskowe ===

Istotnym składnikiem wartości bojowej wojska było wyszkolenie korpusu oficerów. Kandydatów na oficerów zawodowych szkoliły: [[Szkoła Podchorążych Piechoty|Oficerska Szkoła Piechoty]], [[Centrum Wyszkolenia Kawalerii|Oficerska Szkoła Kawalerii]], [[Centrum Wyszkolenia Artylerii (II RP)|Oficerska Szkoła Artylerii]], [[Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych|Oficerska Szkoła Lotnictwa]] i Oficerska Szkoła Inżynierii. W sierpniu 1928 wszystkie te szkoły zostały przemianowane na szkoły podchorążych. Podoficerowie mogli uzyskać stopień oficerski w Szkole Podchorążych dla Podoficerów. Szeregowych z cenzusem (absolwenci szkół średnich i wyższych) przygotowywano na oficerów w szkołach podchorążych rezerwy różnych rodzajów wojsk i służb.

 

 

== Pod rządami Marszałka Polski ==

W wyniku przewrotu wojskowego [[Marszałek Polski]] [[Józef Piłsudski]] przejął władzę w państwie. W nowym, utworzonym przez [[Kazimierz Bartel|Kazimierza Bartla]] rządzie, objął on tekę Ministra Spraw Wojskowych.

{{osobny artykuł|Przewrót majowy}}

 

== Wojsko Polskie w latach 1936-1939 ==

{{osobny artykuł|Wojsko Polskie II RP w okresie pokoju}}

Po śmierci Józefa Piłsudskiego w naczelnych organach WP nastąpiły poważne zmiany personalne. Stanowisko Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych objął gen. [[Edward Śmigły-Rydz|Edward Rydz-Śmigły]]<ref>Mianowany 10 listopada 1936 marszałkiem Polski.</ref>. Ministrem spraw wojskowych został gen. [[Tadeusz Kasprzycki]]. Nastąpiły również przesunięcia w GISZ. W jego skład weszli m.in. [[Tadeusz Kutrzeba]] i [[Władysław Bortnowski]]. Szefem Sztabu Głównego mianowano gen. [[Wacław Stachiewicz|Wacława Stachiewicza]].

 

=== Rozwój Marynarki Wojennej ===

W okresie gdy przystąpiono do realizacji planu modernizacji i rozbudowy wojska, Marynarka Wojenna posiadała już dość znaczny potencjał bojowy. Składały się nań: dywizjon [[niszczyciel|kontrtorpedowców]] („Wicher” i „Burza”), dywizjon okrętów podwodnych („Wilk”, „Ryś”, „Żbik” oraz [[torpedowiec]] „Kujawiak” i okręt pomocniczy „Sławomir Czerwiński”), dywizjon minowców ([[kanonierka|kanonierki]]: „Komendant Piłsudski” i „Generał Haller” oraz [[trałowiec|trałowce]]: „Jaskółka”, „Mewa”, „Czajka” i „Rybitwa”), zespół okrętów wydzielonych (okręty pomocnicze: „Wilia”, „Iskra” i „Pomorzanin”).

 

 

=== Wojsko w marcu 1939 ===

Wiosną 1939, gdy w stosunkach niemiecko-polskich rozpoczął się okres napięcia, w skład wojska wchodziły następujące jednostki organizacyjne wojska stałego, Obrony Narodowej i KOP: