Zespół pałacowo-parkowy w Dobrej: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
PG (dyskusja | edycje)
kolejność sekcji końcowych, drobne redakcyjne
PG (dyskusja | edycje)
drobne redakcyjne
Linia 27:
|kod mapy = PL-OP
}}
'''Zespół pałacowo-parkowy w Dobrej'''  ([[Język niemiecki|niem.]]  ''Schloß Dobrau'') – [[Neogotyk|neogotycki]]  pałac otoczony parkiem znajdujący się w [[Województwo opolskie|województwie opolskim]], w  [[Powiat krapkowicki|powiecie krapkowickim]], w  [[Strzeleczki (gmina)|gminie Strzeleczki]], we  wsi  [[Dobra (województwo opolskie)|Dobra]]. Był dawną siedzibą rodów [[:de:Redern|Redern]] i [[:de:Seherr-Thoß (Adelsgeschlecht)|Seherr-Thoss]]. Obiekt położony jest przy  drodze wojewódzkiej [[Droga wojewódzka nr 409|nr 409]], pomiędzy  [[Prudnik]]iem  (31 km) a  [[Krapkowice|Krapkowicami]]  (5 km). Zbudowany staraniem hrabiego Hermanna von Seherr-Thoss w latach 1857-1860 na miejscu poprzedniego barokowego pałacu, który pochodził z  1750 roku.
 
== Historia ==
[[Plik:Schloss Dobrau 2.jpg|thumb|left|Barokowy pałac przed przebudową]]
[[Hrabia]] Erdmann Karol von Roedern, królewski radca dworu,  syn  Karola Gustawa, pruskiego ministra  wojny, zbudował w Dobrej pałac w sty­lu [[barok]]u francuskiego w latach 50. XVIII wieku. W roku 1780 sprzedał całą posia­dłość Leopoldowi Henrykowi von Seherr-Thoss, podczaszemu księstwa  górnośląskiego, radcy dworu Frydery­ka Wielkiego oraz jednemu z największych posiadaczy ziemskich tego czasu. Przez 50 lat Dobrą zarządzał jeden  z jego trzech synów, Ernest, porucznik  regimentu w bitwie pod Jeną. Po jego śmierci dobra odziedziczył najstarszy  syn Hermann, królewski starosta okręgu niemodlińskiego,  oficer regimentu huzarów.  Hrabia  dokonał w II  połowie XIX  wieku całkowitej przebudowy pałacu  w stylu neogotyckim,  według planów architekta Gottgetrena z Charlottenhof.  O przypałacowy park dbał mistrz ogrodniczy z  [[Park Mużakowski|Bad Muskau]], Edward Petzold. Przecinały  go liczne strumyki  i jeziorka, pływały łódki, żyło ptactwo wodne. W pobliżu była herbaciarnia, kwitł [[Rozarium|ogród różany]] (rozarium). Obok największego stawu zbudowano hotel w stylu szwajcarskim.
 
Żona hrabiego, Muriel White Seher-Thoss, była córką bogatego, amerykańskiego przemysłowca. Uchodziła za  osobę skromną, ale zarazem ekscentryczną. W marcu 1943 roku, według niepotwierdzonych informacji, synowie hrabiny mieli przebywać w Ameryce.  [[Gestapo]] zażądało, żeby sprowadziła ich do  Niemiec,  grożąc jej wysłaniem do obozu koncentracyjnego.  Bojąc się, że synowie mogą ulec szantażowi, popełniła samobójstwo, skacząc w przepaść zwieżyz wieży zamkowej. Spoczęła w rodzinnym grobowcu  przy kościele Jana Chrzciciela. W styczniu 1945 roku w zamku zajętym przez Rosjan toczyły się walki z  niedającymi za wygraną oddziałami niemieckimi. W ruinę obrócił się dopiero po wojnie gdy został znacjonalizowany. Strawił go nie ugaszony pożar. 
[[Plik:Schloss Dobrau.jpg|thumb|left|Pałac po przebudowie z 1860 r.]]
Resztki ocalonych mebli, wyposażenia i elementów budowlanych rozgrabili okoliczni mieszkańcy.  Stropy i dach uległy całkowitemu zawaleniu, a wśród pozostałych pionowych ścian wyrosły potężne drzewa.  Również parku nie ominęła dewastacja z którego ukradziono resztki szlachetnych drzew i krzewów. W roku 2001 odkupiony został od [[Nadleśnictwo Prószków|Nadleśnictwa Prószków]] i jednocześnie ocalony od całkowitego zniszczenia przez gliwickiego biznesmena. Mimo że wstępne ekspertyzy podawały w wątpliwość możliwość odbudowy ze względu na znaczny stopień zniszczenia od roku 2002 prowadzone są prace zmierzające do uratowania i kompleksowej rewaloryzacji obiektu.  Spod zawalonych stropów wydobyto prawie 3 tysiące metrów sześciennych gruzu, wycięto kilkudziesięcioletnie drzewa, rosnące jak las w zawalonych wnętrzach. Następnie zbudowano ściany nośne, żelbetowe schody, dach, stropy, odtworzono sterczyny z piaskowca i stopu cynowo-tytanowego. 
Pałac  w Dobrej każdego roku przyciąga uwagę plastyków z całej Polski. Odbywają się tu doroczne plenery malarskie.
 
Pałac w Dobrej każdego roku przyciąga uwagę plastyków z całej Polski. Odbywają się tu doroczne plenery malarskie.
 
== Architektura ==
Linia 69 ⟶ 68:
== Park ==
Utrzymany w romantycznym stylu pałac wymagał nowego malowniczego otoczenia, jakie mógł stworzyć tylko [[park krajobrazowy]]. Do wykonania projektu parku wybrano [[:de:Gustav Meyer (Gartenarchitekt)|Gustawa von Meyera]]. Projekt swój konsultował najprawdopodobniej z architektami pałacu, ponieważ na terenie parku umieścił kilka [[Neogotyk|neogotycki]] budynków, których twórcą był Karl Lüdecke i Gottgetreu lub któryś z jego pomocników. Gustaw Meyer był najzdolniejszym uczniem Piotra Lennea, także wyrazicielem głoszonych przez mistrza idei w dziedzinie nowego przestrzennego planowania. Znany był głównie jako twórca miejskich ogrodów, takich jak [[Friedrichshain (dzielnica Berlina)|Friedrichshain]] i [[:de:Treptower Park|Treptower Park]] w Berlinie, a także współpracował przy urządzeniu [[Pałace i zespoły parkowe w Poczdamie i Berlinie|ogrodów w Poczdamie]]. W 1870 r. przejął on funkcję Piotra Lenne, stając się naczelnym dyrektorem berlińskich ogrodów. Działalność Mayera na Śląsku jest nieznana. Założenie parkowe w Dobrej na najprawdopodobniej jest jednym jego dziełem na Śląsku. [[Plik:Park w Dobrej.jpg|thumb|left|Fragment parku]]Wraz z momentem powstania nowego założenia parkowego likwidacji uległ wcześniejszy [[Ogród francuski|ogród barokowy]]. Na terenie parku wznoszono małe budowle utrzymane w tym samym stylu co pałac. Na polecenie hrabiego von Seherr-Thoss niektórzy mieszkańcy otrzymawszy nowe działki budowlane musieli w zamian opuścić niektóre tereny na rzeczy nowo powstającego parku. Realizację tego ogromnego zadania w terenie powierzył hrabia Herman słynnemu już wówczas mistrzowi ogrodniczemu Eduardowi Petzeldowi, prowadzącemu również rozbudowę ogrodów [[Hermann von Pückler-Muskau|księcia Pücklera]] w [[Park Mużakowski|Bad Muskau]]. Wielkość parku zwiększono do 90 hektarów. Cechą całego założenia parkowego w Dobrej było wykorzystanie naturalnego środowiska, a mianowicie rzeki z jej rozlewiskami oraz lasu z jego starym drzewostanem. Kompozycja parku zasadza się na utworzeniu olbrzymiej polany trawiastej ciągnącej się wzdłuż rzeki, bogato ukonturowanej wysokim zadrzewieniem, które wchodzi na teren polany, a także cofa się tworząc zaciszne zatoki. Po parku biegały daniele i sarny, podkreślając jego idylliczny charakter. Ponadto w otaczającym parku hodowano różne zwierzęta. Na przepływającej przez park rzece Białce wybudowano wodospad i wielki staw hodowlany. W późniejszym czasie powstał w stylu szwajcarskim "Parkhotel", by goście mogli się zatrzymać i zwiedzić park na dłużej. Park w Dobrej był porównywany bogactwem kompozycji roślinnych do parku w Bad Maskau, jedynie w mniejszym wydaniu. Romantyczna siedziba von Seherr-Thossów należała do najwcześniejszych przykładów stylu neogotyckiego na terenie Śląska Opolskiego.
 
== Zobacz też ==
* [[Dobra (województwo opolskie)|Dobra]]
 
{{Przypisy}}