|
[[Plik:Billiards balls color.jpg|thumb|250px|Bile]]
'''Bila''' – kula używana do gry w [[bilard]]. W [[snooker]]ze bila ma średnicę 52,5 [[Milimetr|mm]].
== Historia ==
Bile były wykonywane z różnych materiałów, m.in. [[Glina|gliny]], [[bakelit]]u, [[celuloid]]u, [[krystalit]]u, [[Kość słoniowa|kości słoniowej]], [[Tworzywa sztuczne|tworzyw sztucznych]], [[stal]]i iczy [[Drewno (technika)|drewna]]. Głównym materiałem od 1627 aż do początku XX wieku była kość słoniowa. Pogoń za jej substytutem nie brała się z motywacji ekologicznych, lecz ekonomicznych. Była ona też w części kreowana przez nowojorskich producentów bil, którzy ogłosili nagrodę 1000010 000 [[Dolar amerykański|dolarów]] za substytut kości słoniowej. Pierwszym sztucznym materiałem okazał się celuloid, wymyślony przez [[John Wesley Hyatt|Johna WesleyWesleya HyattHyatta]] w 1868, ale tworzywo to czasami wybuchało podczas produkcji i było wysoce łatwopalne<ref name="IEOB">{{Cytuj książkę | nazwisko = Shamos | imię = Michael Ian | rok = 1993 | tytuł = The Illustrated Encyclopedia of Billiards | rok = 1993 | wydawca = Lyons & Burford | miejsce = [[New York, NY]] | strony = Pages: various | isbn = 1-55821-219-1 | nopp = true}}</ref><ref>The New York Times Company ([[September 16]], [[1875]]). [http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=FB0F1EFD345D1A7493C4A81782D85F418784F9 Explosive Teeth.] Retrieved January 2, [[2007]].</ref>. Dziś bile wykonuje się z tworzyw sztucznych, np. z żywicy fenolowej. Są to materiały o wysokiej odporności na pękanie i odpryskiwanie.
Jest wiele rozmiarów i zestawów bil.
== W bilardzie francuskim ==
Do gry w [[Karambol|bilardabilard francuskiegofrancuski]] stosuje się nieponumerowane trzy bile o średnicy 61,5 mm: jedną czerwoną, jedną białą oraz jedną żółtą (lub białą z kropką, tzw. "bili„bilę pikowej"pikową”).
== W bilardzie amerykańskim ==
Do gry w [[Bilard#Gry bilardowe|bilardabilard amerykańskiegoamerykański]] stosuje się piętnaście kolejno ponumerowanych bil oraz jednejjedną bilibilę białejbiałą (rozgrywającejrozgrywającą). Bile mają wymiar 57,15 ± 0,127 mm. Bile z numerami od 1 do 8 mają jednolity kolor, przez co nazywa się je "całymi"„całymi”, zaś te oznaczone liczbami od 9 do 15 są pomalowane tylko częściowo i z tego powodu nazywane są "połówkami"„połówkami”.
Bile mają różne kolory i wartości:
* (zagrywająca) [[biała bila]]
* (1 pkt) -– żółta,
* (2 pkt.) -– niebieska,
* (3 pkt.) -– czerwona,
* (4 pkt.) -– fioletowa, różowa,
* (5 pkt.) -– pomarańczowa,
* (6 pkt.) -– zielona,
* (7 pkt.) -– brązowa,
* (8 pkt.) -– czarna,
* (9 pkt.) -– żółta,
* (10 pkt.) -– niebieska,
* (11 pkt.) -– czerwona,
* (12 pkt.) -– fioletowa, różowa,
* (13 pkt.) -– pomarańczowa,
* (14 pkt.) -– zielona,
* (15 pkt.) -– brązowa.
Niekiedy w bilardzie amerykańskim nie stosuje się numeracji i kolorów (w grze w [[Ósemka (bilard)|ósemkę]] nie są one istotne). Wtedy występuje siedem bil czerwonych, jedna czarna i siedem żółtych (oraz biała).
== W bilardzie angielskim ==
W bilardzie angielskim bile mają wymiary 52,5 mm plus minus ±0,05 mm. Zestaw składa się z 22 bil: białej (rozgrywającej), piętnastu czerwonych, sześciu kolorowych, czasem oznaczonych numerami, aby amatorzy wiedzieli, za ile są punktów. Bile powinny mieć jednakową wagę z tolerancją 3 g na komplet.
=== Wartości bil snookerowych ===
[[Plik:Set of Snookerballs.png|thumb|250px|Bile do snookera]]
* (zagrywająca) [[biała bila]]
* (1 pkt) [[czerwona bila]]
== W bilardzie rosyjskim ==
Standardowo występuje piętnaście bil białych i jedna żółta (rozgrywająca), czasem rozgrywająca ma kolor czerwony, czasem biały "z„z kropką"kropką”. Bile są większe i cięższe niż standardowe. Są dwa dopuszczalne rozmiary: 68 mm lub 71 mm.
Bile są większe i cięższe niż standardowe. Są dwa dopuszczalne rozmiary: 68 mm lub 71 mm.
{{Przypisy}}
{{Commonscommonscat|Category:Billiard balls}}
[[Kategoria:Bilard]]
| 