Tramwaje w Brnie: Różnice pomiędzy wersjami

|commons = Category:Trams in Brno

}}

 

 

W brneńskiej gwarze, [[hantec]]u, tramwaje określane są słowem ''šalina'' (od niemieckiego: ''(elektri)sche linie'').

=== Tramwaje konne ===

[[Plik:Tram horse tram Brno.jpg|thumb|Oryginalny brneński [[tramwaj konny]]]]

 

 

Nowy środek transportu został entuzjastycznie przywitany przez mieszkańców miasta, jednak po kilku latach liczba pasażerów tramwajów zaczęła się zmniejszać i jesienią 1874 z powodu nierentowności zlikwidowano je.

 

 

Podobnie jak przed kilku laty, historia [[tramwaj konny|tramwajów konnych]] zakończyła się bardzo szybko – po czterech latach, 3 października 1880, zlikwidowano je z powodu nierentowności.

Do koncepcji tramwajów parowych powrócono w 1881 r., kiedy miasto zaczęło szukać nowego operatora sieci tramwajowej, którą zamierzano ponownie uruchomić. Do najważniejszych kandydatów należał Wilhelm von Lindheim, budowniczy kolei miejskich w całej monarchii austro-węgierskiej, a zarazem zwolennik trakcji parowej. Negocjacje z władzami miejskimi trwały trzy lata i zakończyły dopiero na początku 1884.

 

 

Przez pierwsze dwa lata przedsiębiorstwo Lindheima, operator brneńskiej sieci tramwajowej, nosiło nazwę ''Brünner Dampf-Tramway'' (pol. ''Brneńskie Tramwaje Parowe''), zmienioną później na ''Brünner Local Eisenbahn Gesellschaft'' (BLEG, pol. ''Brneńska Spółka Kolei Miejskiej''). W przeciwieństwie do konnych, tramwaje parowe nie miały problemu z rentownością. Tabor składał się z piętnastu lokomotyw i trzydziestu jeden wagonów doczepnych (osiem z nich pochodziło z tramwajów konnych).

=== Początki tramwajów elektrycznych ===

[[Plik:Technické muzeum v Brně, depozitář MHD v Líšni (10).jpg|thumb|Brneński tramwaj elektryczny z 1904 w zbiorach Muzeum Technicznego]]

 

Elektryfikacji brneńskich tramwajów dokonała ''Oesterreichische Union Elektrizitäts – Gesellschaft'' (pol. ''Austriacka Spółka Elektryczna Union''), natomiast w 1900 operatorem sieci stała się ''Gesellschaft der Brünner Elektrischen Strassenbahnen'' (GBES, pol. ''Spółka Brneńskich Elektrycznych Kolei Miejskich''), dysponująca czterdziestoma jeden [[wagon silnikowy|wozami silnikowymi]] i czterdziestoma jeden doczepnymi (z tego dwadzieścia jeden pochodziło z tramwajów parowych).

Po wojnie przystąpiono do odbudowy zniszczonej w 60% sieci tramwajowej. Konieczny był remont spalonej zajezdni w Pisarkach oraz naprawa wagonów tramwajowych i sieci trakcyjnej. W wywożeniu gruzu i przewozach specjalnych wykorzystano XIX-wieczną lokomotywę parową ''Caroline''.

 

 

Na początku lat 50. dodano ostatnie tramwaje dwuosiowe – 4MT z miejscowych Zakładów Kralowopolskich (''Královopolská strojírna'', KPS). W 1958 tabor został uzupełniony przez szybkobieżne, czteroosiowe tramwaje [[Tatra T2]], a następnie [[Tatra T3]] ([[Tatra T1|T1]] w Brnie nigdy nie jeździły). W 1967 na ulicach miasta pojawiły się przegubowe [[Tatra K2|Tatry K2]].

Wraz z wprowadzeniem od 1 stycznia 1995 nowego systemu taryfowego, we wrześniu tego roku doszło do reorganizacji komunikacji miejskiej w Brnie – wyłączono autobusy ze ścisłego centrum, uruchomiono nowe (głównie półokrężne) linie trolejbusowe, a liczba linii tramwajowych spadła z dwudziestu dwóch do trzynastu.

 

 

W 1992 rozpoczęto modernizację [[Tatra T3|Tatr T3]], a w 1996 przegubowych Tatr K2. W roku 1996 zaczęto także uzupełniać tabor o nowe modele – [[Tatra T6A5]], Tatra T3R, [[Tatra RT6N1]], [[Tatra KT8D5]]N oraz Tatra T3RF. 19 grudnia 1998 wycofano ostatnie dwa tramwaje Tatra T2. W 2002 na ulicach Brna pojawiły się cztery Tatry T3R.EV, a w 2003 Tatry T3R.PV. W 2003 rozpoczęto eksploatację pojazdów [[Škoda 03 T]]. W 2004 zakupiono pierwsze wozy doczepne [[VV60LF]], które w regularnej eksploatacji używane są od 2005. Jeden z nich jeździ w składzie T3R.EV + VV60LF + T3R.EV, który ze względu na swą długość (ponad 40 m) musiał uzyskać specjalne pozwolenie od Urzędu Kolejowego (czes.''Drážní úřad''). Pod koniec 2006 oddano do użytku pierwsze [[Vario LF]], a rok później (w październiku 2007) dodano pierwszy z dwunastu zamówionych niskopodłogowych tramwajów [[Škoda 13 T]]. Od kwietnia 2008 wszystkie cztery wozy doczepne VV60LF jeżdżą w składach Vario LF + VV60LF + T3R.EV. Sierpień 2008 r. to początek eksploatacji przegubowych, niskopodłogowych [[Vario LF2]]. Od czerwca do listopada 2008 r. trwały próbne jazdy jednego z długoterminowo odstawionych tramwajów Tatra RT6N1, które zakończyły się wydaniem przez Urząd Kolejowy certyfikatu i zgody na dalszą eksploatację w dniu 19 grudnia.

 

== Plany na przyszłość ==

 

 

Do roku 2020 w Brnie planowane są cztery nowe trasy tramwajowe<ref>{{Cytuj stronę |url = http://brnensky.denik.cz/zpravy_region/nove-tramvajove-trate-ctyri-trasy-za-ctyri-roky-20131031.html |tytuł = Nové tramvajové tratě: čtyři trasy za čtyři roky |autor = Petr Jeřábek |opublikowany = brnensky.denik.cz |język = cs |data dostępu = 2014-07-24}}</ref>:

* przedłużenie linii z Bystrycu do osiedla Kamechy. Analizowane są dwa warianty poprowadzenia trasy- tunelem pod osiedlem lub wzdłuż ulicy Vejrostovej. Przystanek końcowy będzie zlokalizowany w pobliżu jeziora Žabětín;

* sieć linii prowadząca do planowego nowego kolejowego dworca głównego przy ulicy Rosickiej. Linie miałyby być poprowadzone od Nowych Sadów przez Úzką i Trnitu do Rosickiej, oraz z Plotní, Zvonařską do Trnity i dalej do Rosickiej;&nbsp;

 

== Linie ==

[[Plik:Brno tramvaje 2009.png|thumb|upright=1.3|Sieć tramwajowa w Brnie]]

 

Transport zbiorowy w stolicy Moraw, w tym również tramwaje, wchodzi w skład ''Zintegrowanego Systemu Transportowego Kraju Południowomorawskiego'' (czes. ''Integrovaný dopravní systém Jihomoravského kraje'', IDS JMK). Jest on podzielony na kilkadziesiąt stref taryfowych. Obszar miasta wchodzi w skład stref nr 100 i 101.

[[Plik:Vozovna z Hlinek.JPG|thumb|Zajezdnia Pisárky]]

Obecnie w Brnie znajdują się dwie [[zajezdnia|zajezdnie tramwajowe]]:

 

Na przestrzeni istniały jeszcze w Brnie trzy zajezdnie:

* '''na ul. Mareša''' w ścisłym centrum miasta – dla tramwajów konnych, zlikwidowana w 1872; na przełomie XIX i XX w. jej teren został zabudowany kamienicami czynszowymi;

 

=== Podstacje ===

 

== Tabor ==

 

{|class="wikitable"

! Modyfikacje i podtypy

! Lata dostaw

|-

| [[Plik:Tatra T3M na Konopné.jpg|80px|Tatra T3M]]

| 1996

| 20

|-

| [[Plik:Tram KT8D5N Brno.jpg|80px|Tatra KT8D5N]]

| 1998–1999

| 7

|-

| [[Plik:Tram 03T Brno.jpg|80px|Škoda 03T]]

| Tatra K3R-N

| 2004–2006

|-

| [[Plik:Tram VV60LF Brno.jpg|80px|VV60LF]]

| VV60LF (doczepa)

| 2004–2006

|-

| [[Plik:Tram Vario LF Brno.jpg|80px|VarioLFR.E]]

| VarioLFR.E

| 2006–2017

|-

| [[Plik:Tram 13T Brno(1).jpg|80px|Škoda 13T]]

| Škoda 13T

| 2007–2016

|-

|[[Plik:Brněnské Vario LF2.jpg|80px|VarioLF2R.E]]

[[Plik:Muzejni noc-Brno-01.JPG|thumb|Siedziba Muzeum Technicznego]]

[[Plik:Technické muzeum v Brně, depozitář MHD v Líšni (11).jpg|thumb|Zabytkowe tramwaje w halach w Líšniu]]

* nr 4058 – 4MT wyprodukowany na początku lat 50. XX wieku w miejscowych Zakładach Kralowopolskich (KPS)

* nr 107 z 1943 r.

* wóz doczepny nr 215

 

 

Tramwaje umieszczone są w dwóch halach przy ul. Holzovej, w sąsiedztwie dawnej stacji kolejowej „Líšeň” na trasie zlikwidowanej linii kolejowej Černovice – Líšeň. Trzy muzealne tramwaje, w tym [[tramwaj parowy|lokomotywa parowa]] ''Caroline'' i skład [[tramwaj konny|tramwaju konnego]], zostały przewiezione do zajezdni Medlanki, która w przeciwieństwie do liszeńskich hal, ma połączenie z resztą sieci. W planach, których realizacja odkładana jest z powodów finansowych, jest utworzenie muzealnej linii tramwajowej po trasie d. linii kolejowej Černovice – Líšeň. Część zbiorów przechowywana jest również w hali w dzielnicy Řečkovice, otwartej wyłącznie podczas dni otwartych organizowanych raz w roku.